Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ)

του Σπύρου Τασούλη

Χημικού Μηχανικού-Περιβαλλοντολόγου

Εισαγωγή

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι οι ενεργειακές πηγές (ο ήλιος, ο άνεμος, η βιομάζα, κλπ.), οι οποίες υπάρχουν σε αφθονία στο φυσικό μας περιβάλλον. Αποτέλεσαν τις πρώτες μορφές ενέργειας που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος, σχεδόν αποκλειστικά, μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, οπότε και στράφηκε στην εντατική χρήση του άνθρακα και των υδρογονανθράκων. Σήμερα, αφενός με την έκρηξη των διεθνών τιμών του πετρελαίου και γενικότερα των ορυκτών καυσίμων, αφετέρου με την συνεχή αύξηση των ενεργειακών αναγκών του πλανήτη σε συνάρτηση με τη μειωμένη διαθεσιμότητα των συμβατικών καυσίμων γίνεται επιτακτική η ανάγκη της στροφής προς τις ΑΠΕ.

Το ενδιαφέρον για την ευρύτερη αξιοποίηση των ΑΠΕ παρουσιάσθηκε αρχικά μετά την πρώτη πετρελαϊκή χρήση του 1979 και παγιώθηκε την τελευταία δεκαετία, μετά τη συνειδητοποίηση των παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων. Τα εγγενή πλεονεκτήματα των ΑΠΕ και κυρίως η ουσιαστική συμβολή τους στην ενεργειακή απεξάρτηση της ανθρωπότητας από τους ορυκτούς ενεργειακούς πόρους, επιτάσσουν αυτήν τη στροφή.

Οι ΑΠΕ εμφανίζουν μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, συνεισφέροντας σε πολλές χώρες σημαντικά στο ενεργειακό ισοζύγιο, συμβάλλοντας στη μείωση της εξάρτησης από το ακριβό και εισαγόμενο πετρέλαιο και στην ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού τους εφοδιασμού. Παράλληλα, συντελούν και στην προστασία του περιβάλλοντος, καθώς έχει πλέον διαπιστωθεί ότι ο ενεργειακός τομέας είναι ο πρωταρχικός υπεύθυνος για τη ρύπανση του περιβάλλοντος, δεδομένου ότι σχεδόν το 95% της ατμοσφαιρικής ρύπανσης οφείλεται στην παραγωγή, το μετασχηματισμό και τη χρήση των συμβατικών καυσίμων (άνθρακας και πετρέλαιο). Φαίνεται συνεπώς ότι ο μόνος δυνατός τρόπος για να μπόρεσα η Ευρωπαϊκή Ένωση να ανταποκριθεί στο φιλόδοξο στόχο που έχει θέσει, για σημαντικό περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα (CO;), είναι να επιταχύνει την ανάπτυξη των ΑΠΕ.

Ειδικότερα, η Λευκή Βίβλος για τις ΑΠΕ (1997) ανέδειξε το σημαντικό τους ρόλο σχετικά με την ασφάλεια της τροφοδοσίας, την απασχόληση και το περιβάλλον και πρότεινε ένα στόχο διπλασιασμού του μεριδίου των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο της Ε.Ε. από 6 σε 12% μέχρι το 2010. Όσον αφορά τα περιβαλλοντικά θέματα, η αυξημένη χρήση ηλεκτρισμού από ΑΠΕ θα αποτελέσει ένα σημαντικό τμήμα των δράσεων που θα απαιτηθούν ώστε να εκπληρωθούν οι δεσμεύσεις που υιοθετήθηκαν από την Ε.Ε. στο Κιότο σχετικά με την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Οι κυριότερες μορφές ΑΠΕ είναι οι ακόλουθες:

Αιολική Ενέργεια: η κινητική ενέργεια που παράγεται από τον άνεμο και μετατρέπεται σε απολήψιμη μηχανική ενέργεια ή / και σε ηλεκτρική ενέργεια

Υδραυλική Ενέργεια: αξιοποιεί τις υδατοπτώσεις, με στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή και το μετασχηματισμό της σε απολήψιμη μηχανική ενέργεια

Βιομάζα: είναι αποτέλεσμα της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας, που μετασχηματίζει την ηλιακή ενέργεια. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος των βιοκαυσίμων, τα οποία σύμφωνα με την Οδηγία 2003/30 της Ε.Ε. πρέπει υποχρεωτικά να αντικαταστήσουν σε ένα ποσοστό τα συμβατικά καύσιμα στις μεταφορές.

Ηλιακή Ενέργεια: αξιοποιείται μέσω τεχνολογιών που εκμεταλλεύονται και τη θερμότητα και τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα του ήλιου. Οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας, διακρίνονται σε:

·     Ενεργητικά   Ηλιακά   Συστήματα: μετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε θερμότητα.

·         Παθητικά Ηλιακά και Υβριδικά Συστήματα: αφορούν κατάλληλες αρχιτεκτονικές λύσεις και χρήση κατάλληλων δομικών υλικών για τη μεγιστοποίηση της
εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας στα κτίρια

·         Φωτοβολταϊκά Ηλιακά Συστήματα: μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια άμεσα σε ηλεκτρική ενέργεια

Γεωθερμική Ενέργεια: η θερμική ενέργεια που προέρχεται από το εσωτερικό της γης και εμπεριέχεται σε φυσικούς ατμούς, σε επιφανειακά ή υπόγεια θερμά νερά και σε θερμά ξηρά πετρώματα (www.hellasres.gr, ΚΑΠΕ)

(πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό πολιτιστική «ΕΝΝΕΑΔΑ», τ. 23^ο, 2008)