Αυθεντικές μάσκες του Δωδεκαημέρου και της Αποκριάς

Από τη συλλογή του Γιώργη Μελίκη

 

Πουρπούρης, Δωδεκαήμερο, Ισάακιο Διδυμότειχο Έβρου (Ανατολική Θράκη, Κουρτκιοί). Κολοκύθα, κέρατα κριαριού, ύφασμα, χρώμα, τρίχες αλόγου, 0,80x0,50 μ.

Πάνω από εβδομήντα μάσκες του Δωδεκαημέρου και της Αποκριάς, που χρησιμοποιούνται σε δρώμενα και μαγικοθρησκευτικές τελετές της λαϊκής παράδοσης, θα παρουσιαστούν στην έκθεση «Μάσκες από τη συλλογή του Γιώργη Μελίκη» που θα εγκαινιαστεί την Τετάρτη 17 Φεβρουαρίου 2016 στις 20:00 στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ (Βίλα Καπαντζή – Βασιλίσσης Όλγας 108) και θα διαρκέσει έως τις 10 Απριλίου 2016.

Μπαμπούγερο, Αποκριά, Φλάμπουρο Σερρών. Ύφασμα, σιρίτια, χάντρες, καρποί, αλογότριχες, χαρτί, κλωστές, 2,30x0,40 μ.

Οι μάσκες που θα παρουσιαστούν προέρχονται από διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας και μεταφέρουν σπάνιες αναφορές της συλλογικής συνείδησης, της ιστορικής ταυτότητας αλλά και της μνήμης: από τη Σίβα της Κρήτης μέχρι το Ισαάκιο του Διδυμοτείχου και από τη Σκύρο μέχρι τη Νέδουσα της Μεσσηνίας, κυρίως όμως από περιοχές της Μακεδονίας, τις Σέρρες, τη Δράμα, την Κοζάνη, την Ημαθία, την Καστοριά.

Φθαρτή, φτιαγμένη από φθηνά και προσιτά υλικά, η μάσκα είναι μέρος από το όλον της φορεσιάς του μεταμφιεσμένου ενός δρώμενου. Είναι η ταύτιση και η ταυτοπροσωπία που οδηγεί στην υπέρβαση, που αποκτά χαρακτήρα μετεμψύχωσης και μετενσάρκωσης, εργαλείο του υποσυνειδήτου εκείνου που τη φορά.

Μπαμπούγερος (ηλικιωμένος), Δωδεκαήμερο, Καλή Βρύση Δράμας. Δέρμα, ύφασμα, γιδόμαλλο, καρποί, κλωστές, 0,90x0,40 μ.

Εθνογραφικό Κέντρο Γιώργης Μελίκης

Ο Γιώργης Μελίκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μελίκη Ημαθίας, έναν τόπο που η λαογραφία προίκισε με τέσσερα κορυφαία έθιμα και λαϊκά δρώμενα: τα Αναστενάρια, τον Καλόγερο, τις Λαζαρίνες και τους Τζαμάλαρους, εξέλιξη των οποίων θεωρούνται τα σημερινά Ρουγκάτσια ή Ραγκουτσάρια.

 

Σιβιανή, Αποκριά, Σίβα Κρήτης. Ρίζα αγαύης, κέρατα, μαλλιά, δέρματα, μπογιές, 0,75x0,25 μ.

Εδώ, δημιούργησε το «Εθνογραφικό Κέντρο Γιώργης Μελίκης – Κέντρο Έρευνας Μάσκας», το οποίο στεγάζεται σε ένα κτίριο 1.400 τ.μ. Μουσειολογικά, το υλικό που εκτίθεται στο Κέντρο περιλαμβάνει δύο μεγάλες ενότητες από τον Άυλο και τον Υλικό Πολιτισμό: ηχητικά, τηλεοπτικά και φωτογραφικά ντοκουμέντα, καθώς και συλλογές λατρευτικών αντικειμένων που σχετίζονται με τα Αναστενάρια, μασκών, ταμάτων λαϊκής λατρείας, γελοιογραφιών κ.ά. Στο ισόγειο του κτιρίου λειτουργεί μόνιμη έκθεση με τα μέσα, τα αντικείμενα, τα ρούχα, τα σύμβολα, τις πληροφορίες, τις φωτογραφίες και τα τελετουργικά στοιχεία των πιο σημαντικών εθίμων της περιοχής.

 

Τζαμάλαρος, Δωδεκαήμερο, Πιέρια – Αιγές. Κάπα από ακατέργαστο μαλλί τράγου, κρανίο με κέρατα τράγου, αρμαθιά από χαρακτηριστικά κουδούνια, τορβάς, 1,60x1,20 μ.

Το Κέντρο αποτελεί τον φυσικό χώρο δράσης των κατοίκων, καθώς τα μεγάλα έθιμα της Μελίκης τελούνται σ’ αυτόν ακριβώς το χώρο. Ταυτόχρονα, διοργανώνονται διαφόρων ειδών εκθέσεις, ενώ επιλεγμένο μέρος του Αρχείου εκδίδεται, κυκλοφορεί και διατίθεται από το πωλητήριο του Κέντρου.

http://www.archaiologia.gr/blog/2016/02/10/%CE%B1%CF%85%CE%B8%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%BC%CE%AC%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B4%CF%89%CE%B4%CE%B5%CE%BA%CE%B1%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CF%81%CE%BF%CF%85-%CE%BA/