O Αθηναίος γλύπτης Κρίτιος ή Κριτίας, (5ος αιώνας π.Χ)

Ο Κρίτιος ή Κριτίας ήταν αρχαίος Αθηναίος χαλκοπλάστης και ανδριαντοποιός που έδρασε μόνο στην αρχαία Αθήνα, περί τον 5ο αιώνα π.Χ., σε συνεργασία πάντα με τον Νησιώτη με τον οποίο και υπέγραφαν από κοινού τα έργα τους. Σπουδαιότερο έργο των δύο αυτών αδριαντοποιών ήταν το χάλκινο σύμπλεγμα των αποκαλουμένων τυραννοκτόνων Αρμοδίου και Αριστογείτονα που παράγγειλαν και ανέγειραν οι Αθηναίοι στην ορχήστρα της αρχαίας Αγοράς το 477 π.Χ.

Απεικονίσεις του συμπλέγματος εκείνου διασώθηκαν σε μαρμάρινα ανάγλυφα, σε παραστάσεις αγγείων, σε νομίσματα καθώς και σε λείψανα αντιγράφων που βρέθηκαν στην Ιταλία. Το καλλίτερα διατηρημένο αντίγραφο του συμπλέγματος αυτού βρίσκεται σήμερα στο εθνικό αρχαιολογικό μουσείο της Νάπολης, στην Ιταλία, καθώς και ένα συμπληρωματικό στο αρχαιολογικό μουσείο του Στρασβούργου. Όπως αποδεικνύεται στο έργο τους αυτό οι Κριτίας και Νησιώτης απέδωσαν με θαυμαστό τρόπο την παράτολμη επίθεση των τυραννοκτόνων με έμφαση την διαφορά του ψυχικού χαρακτήρα εκάστου.

 

Το ρωμαϊκό αντίγραφο των "Τυραννοκτόνων" στο εθνικό αρχαιολογικό μουσείο της Νάπολης.

Συγκεκριμένα παρουσιάζουν τον μεν νεώτερο Αρμόδιο σφοδρότερο να υψώνει το ξίφος του, ενώ ο πρεσβύτερος ο Αριστογείτων, προνοητικότερος, να κρατά το ξίφος χαμηλά σε μια προσπάθεια απόκρυψης. Το ιδιαίτερο της τέχνης του συμπλέγματος αυτού είναι ότι οι κύριες μορφές των δύο ανδριάντων δεν ήταν πλήρως ορατές από το αυτό σημείο, γεγονός που κατατάσσει αυτό ως περίοπτο έργο βάθους. Η δε δυναμικότητα που παρουσιάζουν τα σώματα των ανδριάντων κατά την κριτική του Λουκιανού αποτελούν έργα της παλαιάς αττικής γλυπτικής.

 

Παις του Κριτίου, πριν το 480 π.Χ.

Των ιδίων ανδριαντοποιών ήταν επίσης και το άγαλμα του οπλιτοδρόμωνα Επιχαρήνου που φέρονταν στην Ακρόπολη των Αθηνών, μεταξύ των Προπυλαίων και του Παρθενώνα, που παρουσίαζε οπλίτη δρομέα με κεκαμμένο το γόνατο και προτεταμένο το δεξί χέρι. Στους αυτούς τεχνίτες αποδίδεται επίσης το με αριθμό 698 άγαλμα του Μουσείου της Ακροπόλεως που παριστά έφηβο, ο γνωστός «Παις του Κριτίου», η κεφαλή του οποίου μοιάζει μ΄ εκείνη του Αρμοδίου.

Μαθητές του Κριτία φέρονται οι Διονυσόδωρος ο Σκύμνος, ο Κερκυραίος Πόλιχος, ο από την Κνωσσό Άμφιος, ο από Καλαυρία της Τροιζήνας Πίσων και ο από Σικυώνα Δημόκριτος. Ο ίδιος ο Κρίτιος πιστεύεται πως ήταν μαθητής του γλύπτη Αντήνορα.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%81%CE%B9%CF%84%CE%AF%CE%B1%CF%82_(%CE%B3%CE%BB%CF%8D%CF%80%CF%84%CE%B7%CF%82)