ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΗΣ Ο ΛΟΓΟΣ: Ο Ρώσος αγιογράφος Γρηγόριος Ζουράβλεφ, (Григорий Журавлев), (1858 -1916).

Ένας θαυμάσιος μαρτυρικός αγιογράφος χωρίς χέρια και πόδια!

Το 1858 στο χωριό Ουτέβκα της Σαμάρας, στη Ρωσία, γεννήθηκε ο Γρηγόριος Ζουράβλεφ, ένα ιδιαίτερο παιδί όμως αφού γεννήθηκε χωρίς χέρια και πόδια.

«Πρέπει να έχει μια οικογένεια. Ο Θεός δεν θα μας εγκαταλείψει», απαντούσε η μητέρα του, μια γυναίκα με φόβο Θεού, σε όλες τις προκλήσεις- προτάσεις που δέχτηκε από συγγενείς και φίλους να το απομακρύνει.

Όταν τον βάφτισαν, ο ιερέας προφητικά είπε: «Το φως του Κυρίου κατέβηκε στην ψυχή αυτού του παιδιού. Ο Θεός δεν μας έδωσε το στόμα μόνο για να τρώμε, αλλά και για να κάνουμε πολλά θαυμαστά πράγματα. Αν και φαίνεται ανήμπορος, με αυτό το στόμα θα σας θρέψει όλους σας!»

Μεγάλωνε όλος χαρά, γεμάτος ζωή και δεν απελπιζόταν ποτέ. Ο παππούς του τον ανέβαζε στους ώμους και τον έπαιρνε κάθε Κυριακή στην εκκλησία. Ο Γρηγόριος χαμογελαστός κοίταζε τις εικόνες και έλεγε: «Θέλω και εγώ να το φτιάξω αυτό!»

Όταν τον έβαζαν να καθίσει στην πλαγιά, στον καθαρό αέρα, εκείνος προς έκπληξη όλων κατρακυλούσε στην κατηφόρα και έφτανε μέχρι τον Οίκο του Κυρίου. Ώρες ολόκληρες κοίταζε λεπτομερώς κάθε εικόνα, κάθε μορφή αγίου και κάθε βιβλική σκηνή που έβλεπε αγιογραφημένη στους τοίχους.

Ο παππούς του τον πήγε στο σχολείο και εκεί με υπομονή και απίστευτη θέληση έμαθε να γράφει κρατώντας το μολύβι στα δόντια. Μετά το θάνατο του παππού του δεν είχε ποιος να τον πάει στο σχολείο.

Επειδή όμως ήταν ο καλύτερος μαθητής, προικισμένος με ξεχωριστό ταλέντο, ο δάσκαλός του μίλησε γι’ αυτόν στον κυβερνήτη της Σαμαράς. Έτσι ο Γρηγόριος έφτασε στο Γυμνάσιο και ήταν από τους καλύτερους μαθητές.

Κοντά στα γυμνασιακά μαθήματα έγινε μαθητής ενός από τους καλύτερους αγιογράφους της πόλης. Η αρχή ήταν δύσκολη, επειδή ο δάσκαλός του ήταν πολύ αυστηρός. Σταδιακά έμαθε την τέχνη κρατώντας το πινέλο στα δόντια, ώσπου έφτασε η στιγμή να δώσει απολυτήριες εξετάσεις.

Έπρεπε σε λίγες ώρες να αγιογραφήσει μια περίπλοκη εικόνα. Αυτή η μάχη με το χρόνο ήταν τρομερά πιεστική και οδυνηρή για εκείνον. Μετά από τρεις ώρες τιτάνιας δουλειάς ο Γρηγόριος τελείωσε ένα αληθινό αριστούργημα!

Ο δάσκαλος του το ενέκρινε. Στα 22 του χρόνια άρχισε να αγιογραφεί εικόνες για όλη τη Ρωσία. Έλεγαν ότι ο Γρηγόριος έχει τη χάρη του Θεού, αφού χωρίς αυτήν δε θα μπορούσε να ζωγραφίζει τόσο καλά με το στόμα.

Στα αρχεία της πόλης Σαμάρα υπάρχει καταγεγραμμένη από το 1884, μια αίτηση του προς τον κυβερνήτη της πόλης, στον οποίο περιγράφει την κατάστασή του, τον τρόπο με τον οποίο ζωγραφίζει, και ζητά να του δωρίσει μια εικόνα του Αγίου Νικολάου αγιογραφημένη από τον ίδιο.

Εντυπωσιασμένος ο τσάρος τον καλεί στο παλάτι, στην Αγία Πετρούπολη. Εκεί ο Γρηγόριος έφτιαξε το πορτρέτο της οικογένειας Ρομανώφ. Ο τσάρος ενθουσιασμένος του πρόσφερε μία μηνιαία σύνταξη 25 χρυσών ρουβλίων και μία τρόικα (ρώσικο έλκηθρο το οποίο σέρνουν τρία άλογα) για να διευκολύνεται στις μετακινήσεις του.

Εκείνος όμως το δώρισε στην κοινότητα του χωριού του. Πάντα πρόσχαρος και δυνατός βοηθούσε όσο μπορούσε τους συγχωριανούς του.

Ένα χρόνο αργότερα, άρχισε να χτίζεται στο χωριό μια πολύ μεγάλη εκκλησία αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα, της οποίας την αγιογράφηση ανέλαβε ο Γρηγόριος. Από όλα τα έργα του στο ναό ξεχώριζαν εκείνο της εμφάνισης της Αγίας Τριάδας στον πατριάρχη Αβραάμ, ακριβές αντίγραφο της γνωστής εικόνας του Ρουμπλιώφ, καθώς και μία αγιογραφική απεικόνιση της Αγίας Τριάδας και επτά αρχαγγέλων κάτω από το θόλο του ναού. Κρατημένος από σχοινιά, γεμάτος πληγές στο σώμα και στα χείλη, είχε σχεδόν χάσει , από την όλη καταπόνηση, και την όρασή του.

Ο Ιερός Ναός της Αγ.Τριάδος

Η προσευχή του όμως στην Παναγία του έδινε δύναμη! Με πίστη, ταπείνωση και με αυτοθυσία ο Γρηγόριος τελείωσε όλη την εσωτερική αγιογράφηση.

Με τον αδελφό του Αθανάσιο, που τον βοήθησε στην αγιογράφηση

Ο 20ος αιώνας ήταν για τη Ρωσία αιώνας πόνου. Το άθεο καθεστώς, που γκρέμιζε παντού τις εκκλησίες, έκλεισε και το ναό της Αγίας Τριάδας. Ανατίναξαν το καμπαναριό, κατέβασαν τις εικόνες από τους τοίχους και τις πέταξαν στο κοιμητήριο για να τις κάψουν. Τη νύχτα οι χωρικοί κατάφεραν να τις πάρουν και να τις κρύψουν.

Αλλά ο Γρηγόριος Ζουράβλεφ, ουρανοπολίτης πριν από την Οκτωβριανή επανάσταση (16 Φεβρουαρίου 1916) δεν πρόλαβε να δει όλες αυτές τις καταστροφές.

Ο τάφος του δίπλα στην εκκλησία, για την οποία μόχθησε τόσο πολύ, ο απλός σταυρός πάνω του με την επιγραφή «Ecce Homo». «Ιδού ο Άνθρωπος», και ο ανακαινισμένος τώρα πια ναός- μνημείο της ρωσικής κληρονομιάς, που συγκεντρώνει σιγά – σιγά τις διασωθείσες εικόνες του Γρηγορίου, θα θυμίζουν πάντα τον θαυμάσιο μαρτυρικό αγιογράφο Γρηγόριο Ζουράβλεφ, χωρίς χέρια και πόδια βέβαια, μα με καρδιά όλο φλόγα και αγάπη στο Θεό και τους αγίους του, που ήξερε να τους ζωγραφίζει τόσο καλά και να τους μοιάζει τόσο πολύ!

Αντιγραφή για το «σπιτάκι της Μέλιας»

Περιοδικό Προς τη Νίκη

ΜΗΝΙΑΙΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

Έτος 55ο – Τεύχος 784- Ιο;ύνιος 2015

https://oikohouse.wordpress.com/

https://averoph.wordpress.com/2016/03/09/%CE%B3%CF%81%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%B6%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%AC%CE%B2%CE%BB%CE%B5%CF%86-%D0%B3%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9-%D0%B6%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BB/#more-82940

Εικόνες και αποσπάσματα με περισσότερες πληροφορίες για τον Γρηγόριο Ζουράβλεφ

Ἐπίκειται ἡ διακήρυξη τῆς ἁγιότητος του ἀπό τό Πατριαρχεῖο Μόσχας

…Ο Γκρίσα μεγάλωσε και σε πείσμα της αναπηρίας του ήταν εύθυμος και γεμάτος ζωή. Οι άνθρωποι ήταν εντυπωσιασμένοι από το γεγονός, ότι ο Γρηγόρης ποτέ δεν απελπιζόνταν και του άρεσε να ψάλλει και να αστειεύεται.

Ο μικρός Γρηγόρης είχε αγαπήσει όμως τον Ιερέα και τις εικόνες που φώτιζαν την εκκλησία. Όταν τον έβαζαν να καθίσει στην πλαγιά, στον καθαρό αέρα, εκείνος, προς έκπληξη όλων και βοηθούμενος από μία άγνωστη δύναμη, κατρακυλούσε στην κατηφόρα και έφτανε μέχρι τον Οίκο του Κυρίου. Εκεί στεκόνταν ώρες ολόκληρες και κοίταζε λεπτομερώς κάθε εικόνα, κάθε μορφή Αγίου και κάθε Βιβλική σκηνή που έβλεπε αγιογραφημένη στους τοίχους.

Μια μέρα ο Γρηγόρης σύρθηκε με την κοιλιά του και παίρνοντας ένα ξυλαράκι άρχισε να σχεδιάζει πάνω στο χώμα. Οι ζωγραφιές του ήταν πολύ εκφραστικές και διείσδυαν στην ουσία των πραγμάτων. Έβλεπε πράγματα που άλλοι δεν μπορούσαν να δουν. Ο παππούς του τον πήρε στο σχολείο και εκεί με υπομονή και απίστευτη θέληση έμαθε να γράφει κρατώντας το μολύβι στα δόντια.

Ιησούς Χριστός, 1886

Έτσι ο Γρηγόρης έφτασε στο Γυμνάσιο της Σαμάρας, όπου ήταν από τους καλύτερους μαθητές. Επειδή είχε μια πολύ καλή ψυχή και εξαιρετικό μυαλό, οι συμμαθητές του τον βοηθούσαν και του έδειχναν στοργή. Κοντά στα Γυμνασιακά μαθήματα είχε την τύχη να γίνει μαθητής ενός από τους καλύτερους αγιογράφους της πόλης. Μόλις μπήκε στο εργαστήριο αγιογραφίας η χαρακτηριστική μυρωδιά τον έκανε να αισθανθεί σαν στο σπίτι του. Η αρχή ήταν δύσκολη επειδή ο δάσκαλός του ήταν πολύ αυστηρός. Σταδιακά έμαθε την αλφαβήτα της αγιογραφίας κρατώντας το πινέλο στα δόντια.

Μετά από λίγα χρόνια έφτασε η στιγμή να δώσει απολυτήριες εξετάσεις. 'Επρεπε σε λίγες ώρες να αγιογραφήσει μια περίπλοκη εικόνα. Αυτή η μάχη με τον χρόνο ήταν τρομερά πιεστική για εκείνον. Δάκρυα έτρεχαν στα μάγουλά του, ενώ ο λαιμός και ο σβέρκος τον πονούσαν πολύ. Μετά από τρεις ώρες τιτάνιας δουλειάς, ο Γρηγόρης τελείωσε την εικόνα. Τα κόκκινα από τον πόνο μάτια του εξέφραζαν μεγάλη ευτυχία.

Ήταν ένα αληθινό αριστούργημα. Ο δάσκαλός του την ενέκρινε. Την ίδια στιγμή ο Γρηγόρης σωριάστηκε κάτω με μυικούς σπασμούς. Δεν μπορούσε να βγάλει το πινέλο ανάμεσα από τα δόντια του! Χρειάστηκε να φέρουν ζεστές πετσέτες για να μπορέσουν να βγάλουν το πινέλο από το στόμα του.

Η προφητεία του Ιερέα κατά τη βάπτισή του άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά.

Στα 22 του ο Γρηγόρης γύρισε στο χωριό του την Ουτέβκα, όπου άρχισε να αγιογραφεί εικόνες κατά παραγγελία, κυρίως για τους πλούσιους. Έρχονταν άνθρωποι απ’ όλη την Ρωσία και πλήρωναν πολλά χρήματα για μια εικόνα. Έλεγαν ότι ο Γρηγόρης έχει τη χάρη του Θεού και ότι οι εικόνες του είναι θαυματουργές, αφού χωρίς τη χάρη του Θεού δεν θα μπορούσε να ζωγραφίζει τόσο καλά με το στόμα.

Σήμερα έχουν βρεθεί εικόνες του και εκτός Ρωσίας. Το 1985 βρέθηκε τυχαία μια εικόνα του στην Βοσνία. Στην πίσω μεριά έγραφε: «Η εικόνα αυτή αγιογραφήθηκε εξ’ολοκλήρου με το στόμα, από τον χωρίς χέρια και πόδια χωριάτη Γρηγόριο Γιουράβλεφ, από το χωριό Ουτέβκα της Σαμάρας»!

Εικόνα του Αγίου Μανδηλίου, έργο του δικαίου Γρηγορίου.

Στα αρχεία της πόλης Σαμάρα υπάρχει καταγεγραμμένη από το 1884 μια αίτηση του Γρηγορίου προς τον Κυβερνήτη της πόλης, ο οποίος τον είχε βοηθήσει να τελειώσει τις σπουδές του. Ζήτησε τη μεσολάβησή του για να στείλει ένα γράμμα προς τον μέλλοντα Τσάρο Νικόλαο. Σε αυτό το γράμμα περιγράφει την κατάστασή του και τον τρόπο με τον οποίο ζωγραφίζει και ζητάει να του δωρήσει μια εικόνα του Αγίου Νικολάου, αγιογραφημένη από τον ίδιο.

Εντυπωσιασμένος ο Τσάρος Αλέξανδρος ο Γ τον κάλεσε στο παλάτι στην Αγία Πετρούπολη. Εκεί ο ζωγράφος έφτιαξε το πορτραίτο της Οικογένειας Ρομανώφ. Ο Τσάρος ήταν τόσο ενθουσιασμένος που του πρόσφερε μία μηνιαία σύνταξη 25 χρυσών ρουβλίων! Επίσης του χάρισε μία τρόικα (σ.σ.ρωσικό έλκηθρο το οποίο σέρνουν τρία άλογα), για να διευκολύνεται στις μετακινήσεις του. Εκείνος όμως το δώρισε στην κοινότητα του χωριού του. Πάντα πρόσχαρος και δυνατός βοηθούσε όσο μπορούσε τους συγχωριανούς του.

Πορτραίτο του Αλέξανδρου Γ’ από τον Ζουράβλεφ

Την επομένη της επισκέψεώς του στο παλάτι χρονιά, άρχισε να χτίζεται στο χωριό μιά πολύ μεγάλη εκκλησία αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα, υπό την γενική επίβλεψη του Γρηγορίου. Ο ίδιος θα αγιογραφούσε τον τρούλο και τους τοίχους. Βοηθούμενος από τον αδελφό του Αθανάσιο, πήρε πολύ καιρό μέχρι να αγιογραφήσει την εμφάνιση της Αγίας Τριάδος στον Πατριάρχη Αβραάμ, στη Δρυ του Μαμβρή. Ήταν ένα ακριβές αντίγραφο της γνωστής εικόνας του Ρουμπλιώφ.

Εκείνο όμως που τον βασάνισε τρομερά ήταν ο θόλος του ναού. Την αγιογραφική απεικόνιση την είχε επιλέξει ο ίδιος. Η Αγία Τριάδα και επτά αρχάγγελοι. Κάτω από το ταβάνι και κρατημένος από σχοινιά, τον είχε καταβάλει ο πόνος και η κούραση. Στην πλάτη είχε βαθιές πληγές (από τα σχοινιά). Το χρώμα έτρεχε στα μάτια του και σχεδόν είχε χάσει την όρασή του. Τα χείλη του είχαν σκάσει, ενώ τα δόντια του είχαν αρχίσει να τρίβονται. Η προσευχή του προς την Παναγία του έδινε δύναμη να αποπερατώσει αυτήν την τρομερή εργασία. Το βράδυ που καθόταν να φάει δεν μπορούσε από τους πόνους, ενώ η οικογένειά του τού έλεγε: «Είσαι Μάρτυρας Γκρίσα, είσαι ο Μάρτυράς μας».

Μέρα με τη μέρα, μήνα με τον μήνα, χρόνο με τον χρόνο, με πίστη, με ταπείνωση και με αυτοθυσία, ο Γρηγόρης τελείωσε την εσωτερική αγιογράφηση. Το 1892 έγιναν τα εγκαίνια του Ιερού Ναού της Αγίας Τριάδος. Παρεβρέθη όλο το χωριό και προσευχήθηκαν για όσους κοπίασαν για να χτιστεί.

Κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ο Γρηγόριος έπεσε σε κατάθλιψη. Όντας άρρωστος είχε μια αποκάλυψη: "Σύντομα θα έρθουν δύσκολοι καιροί και κανένας δεν θα έχει ανάγκη τις εικόνες σου". Μετά από έναν χρόνο επαληθεύτηκε. Ο 20ος αιώνας ήταν για τη Ρωσία ο αιώνας του πόνου, των εγκλημάτων και της αυτοκαταστροφής, εξαιτίας του σκληρού αθεϊσμού. Αν και παντού οι άθεοι κομμουνιστές γκρέμιζαν εκκλησίες, στην Ουτέβκα η εκκλησία άντεξε μέχρι το 1934. Τότε την έκλεισαν και ανατίναξαν το καμπαναριό. Κατέβασαν τις εικόνες από τους τοίχους και τις πέταξαν στο κοιμητήριο για να τις κάψουν. Ευτυχώς τη νύχτα οι χωρικοί κατάφεραν να πάρουν πολλές εικόνες και να τις κρύψουν. Έτσι πολλές από τις εικόνες του σώθηκαν.

Ευτυχώς ο Γρηγόριος δεν πρόλαβε να δει όλον αυτόν τον πόνο και τις καταστροφές. Πέθανε πριν από την Οκτωβριανή Επανάσταση στις 16 Φεβρουαρίου 1916 και τον έθαψαν στην εκκλησία, για την οποία πόνεσε το ήδη πονεμένο κορμί του. Στον τάφο του υπάρχει ένας απλός σταυρός και επάνω γράφει: «Ecce Homo - Ιδού ο Άνθρωπος"!. Είναι τα λόγια που είπε ο Πόντιος Πιλάτος εν’όψει των παθών του Κυρίου. Αυτά τα λόγια μπορεί να προφέρει δικαίως κάποιος στο τέλος μιας τέτοιας ζωής, όπως ήταν αυτή του Γρηγορίου Ζουράβλεφ.

Σήμερα οι κάτοικοι της περιοχής έχουν δωρίσει στον ναό όσες εικόνες του Γρηγορίου έχουν κληρονομήσει από τους προγόνους τους. Από το Καζακστάν έφτασε η εικόνα των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου και από την Μόσχα η εικόνα του Αγ. Λέοντος Πάπα Ρώμης. Ο Ιερέας του ναού π. Ανατόλιος Κοπάτσι, έχει ανακαινίσει τον ναό-μνημείο της Ρωσικής κληρονομιάς, όπου σκοπεύει να μαζέψει όλα τα έργα του Γρηγορίου. Ήδη ο Ιερέας έχει μαζέψει και έχει στείλει στην Ιερά Σύνοδο της Ρωσικής Εκκλησίας, τα απαραίτητα στοιχεία με την πρόταση να αγιοκαταταχτεί.