«Σεισμός» στην Αμφίπολη: Νέα στοιχεία και ευρήματα «δένουν» το μνημείο με το Μ. Αλέξανδρο, το πρόσωπο του οποίου απεικονίζεται στην ανάγλυφη ζωφόρο

Γράφει ο Θεόδωρος Αν. Σπανέλης

Δόθηκαν δυνατές απαντήσεις σε όλα τα δύσκολα ερωτήματα: Με την ταφή της γυναίκας έκλεισε ο τρίτος θάλαμος, οι Μακεδόνες πήραν όλα τα κτερίσματα, ποτέ δεν συλήθηκε από τυμβωρύχους, οι Ρωμαίοι το επίχωσαν το 70 π.Χ και διέλυσαν τον περίβολο το 3ου μ. Χ.

Ρίγος συγκίνησης και το αίσθημα ότι ζούνε ιστορικές στιγμές ένιωσαν όσοι βρέθηκαν στο αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ στην Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο του Αρχαιολογικού συνεδρίου, καθώς οι εισηγήσεις με τα πορίσματα από την ανασκαφή στον Τύμβο Καστά, ήρθαν να δέσουν το μνημείο, με τρόπο αδιαμφισβήτητο, με την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου, με τον ίδιο και πρόσωπα από το στενό του περιβάλλον.

Είναι πάρα πολύ δύσκολο να παρουσιαστεί το σύνολο των στοιχείων που δόθηκαν στην δημοσιότητα, καθώς τόσο η ταξινόμησή τους όσο και η παράθεσή τους θα χρειαστούν χρόνο. Γ’ αυτό ως αρχή θα παραθέσουμε το ιδιαίτερα σημαντικό συμπέρασμα της έρευνας του καθηγητή γεωλογίας του ΑΠΘ Σπύρου Παυλίδη ο οποίος χρονολόγησε υπολείμματα πυράς με τη μέθοδο του Άνθρακα 14 και έφτασε στο συμπέρασμα ότι το ξύλο από το οποίο έγιναν τα κάρβουνα πυράς μέσα στον ταφικό θάλαμο, είναι του τελευταίου τετάρτου του 3ου αιώνα π.Χ. Πιο συγκεκριμένα η μέθοδος έδωσε χρονολογία καύσης το  300 π.Χ. συν – πλην 30 έτη και χρόνο δημιουργίας του ξύλου το 360 π.Χ.

Ωστόσο, αυτό το καταλυτικό στοιχείο είναι μέρος των δεδομένων που ταυτίζουν το μνημείο με τον μακεδόνα βασιλιά Αλέξανδρο Γ’ και την εποχή του.

Θα παραθέσουμε τα υπόλοιπα στοιχεία με την σειρά της παρουσίασης και θα αφήσουμε τον περαιτέρω σχολιασμό σε επόμενα κείμενα.

Κατερίνα Περιστέρη: Αποκάλυψε ότι η αποδόμηση του μνημείου έγινε τον 3ο αιώνα μ.Χ. το οποίο σημαίνει ότι η διάλυση του μαρμάρινου περιβόλου έλαβε χώρα μετά την βασιλεία του Ρωμαίου αυτοκράτορα Καρακάλα. Γι’ αυτό άλλωστε στην κοίτη του Στρυμόνα μαζί με τα μάρμαρα βρέθηκε και βάθρο αγάλματος αφιερωμένο στον Καρακάλα, ο οποίος σύμφωνα με τις πηγές τιμήθηκε ιδιαίτερα από τους Αμφιπολίτες.

Επίσης αναφέρθηκε στις δύο επιγραφές με το ΠΑΡΕΛΑΒΟΝ, σημειώνοντας ότι υπάρχει και τρίτη επιγραφή, χωρίς όμως να αποκαλύψει το περιεχόμενο.

Μιχάλης Λεφαντζής: Αποκάλυψε ότι πριν «τυμβοποιηθεί» ο λόφος Καστά, υπήρχε ιερό με οστά μυθικών ηρώων (προφανώς του Θράκα βασιλιά Ρήσου) που λειτουργούσε ως ιερός χώρος, χθόνιας λατρείας και τελετές της μαντικής τέχνης.

Επίσης ξεκαθάρισε ότι στον μάρμαρο με την επιγραφή υπήρχε χώρος για το Π, στο ΑΡΕΛΑΒΟΝ, οπότε η αποσιώπησή τους δεν ήταν θέμα διαστάσεων, όπως γράφτηκε.

Στο χώρο του τρίτου θαλάμου γίνονταν τελετές προς τιμή του αφηρωϊσμένου νεκρού, δηλαδή για τον Ηφαιστίωνα, αλλά σε δεύτερο χρόνο τοποθετήθηκε η θύρα μαζί με τη νεκρή γυναίκα (όπως φαίνεται είναι η Ολυμπιάδα) και μαζί τοποθετήθηκαν και τα επιστύλια στον δεύτερο θάλαμο. Ο τρίτος, ο νεκρικός θάλαμος σφραγίστηκε μετά τη ταφή της γυναίκας και οι τελετές που ελάμβαναν χώρα εκεί μεταφέρθηκαν στον δεύτερο θάλαμο. Για το λόγο αυτό έσπασαν το ψηφιδωτό για να τοποθετήσουν ενδεχομένως ίσως κάποιον βωμό.

Στον πρώτο θάλαμο, στο χώρο ανάμεσα στις Σφίγγες και τις Καρυάτιδες υπάρχει στο πάτωμα το αποτύπωμα βάσης αγάλματος, το οποίο ακόμη δεν έχει βρεθεί. Επίσης παρουσιάστηκαν, για πρώτη φορά τμήματα από τα χέρια των καρυάτιδων και σχέδιο αναπαράστασής των αγαλμάτων στην άρτια μορφή τους.

Επίσης στο τρίτο θάλαμο βρέθηκε μεταλλικό αντικείμενο, πιθανότατα χερούλι από τεφροδόχο.

Ακόμη αποκάλυψε ότι οι πέτρες που έγινε η σφράγιση του ταφικού μνημείου, έγινε με τους πωρόλιθους του τρίτου, του νεκρικού θαλάμου.

Μέσα στις νέες συγκλονιστικές εικόνες που παρουσίασε ο κ. Λεφαντζής ήταν και τμήματα της ανάγλυφης ζωφόρου που υπήρχε στην βάση του λέοντα όταν ήταν στην κορυφή του Τύμβου. Επάνω στο μαρμάρινο τμήμα υπάρχουν εικόνες από ένα μακεδόνα πολεμιστή, πρώτος στην νεκρική πομπή, φέροντα τα όπλα του νεκρού ήρωα και με πρόσωπο ίδιο με αυτό που έχουμε από άλλες αναπαραστάσεις, του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Επίσης παρουσιάστηκε η μορφή αλόγου, δίπλα στον πολεμιστή με τη μορφή του Αλεξάνδρου, καθώς επίσης ένα δέντρο Συκιάς με ένα φίδι τυλιγμένο στον κορμό του.

Αντόνιο Κόρσο: Ο Ιταλός αρχαιολόγος προχώρησε στον αποσυμβολισμό των μαρμάρινων μελών της ανάγλυφης ζωφόρου, με βάση τα δεδομένα της Ορφικής Θεολογίας, ενώ παρουσίασε και ένα κεφάλι νέου άνδρα από το Λούβρο, στο οποίο αποτυπώνεται το πρόσωπο του Ηφαιστίωνα. Το συγκεκριμένο γλυπτό, που προέρχεται από την Αμφίπολη μοιάζει στο πρόσωπο με τη γνωστή στήλη του αφηρωϊσμένου νεκρού Ηφαιστίωνα που βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Θεσσαλονίκης,  ομοιάζει και σε χάλκινο γλυπτό που βρίσκεται στην Ισπανία, το οποίο έχει προέλευση τη Ρώμη και αποδίδεται στον Ηφαιστίωνα. Σύμφωνα με τον κ. Κόρσο το μαρμάρινο κεφάλι από το Λούβρο είναι τμήμα της ανάγλυφης ζωφόρου από την βάση του λέοντα στον Τύμβο Καστά.

Επίσης παρουσιάστηκε τμήμα ποδιού αλόγου, από την ανάγλυφη ζωφόρου που εντοπίστηκε με τα άλλα μάρμαρα στο βυθό του Στρυμόνα.

Γιάννης Εγγλέζος: Τεκμηρίωσε γιατί ο λόφος είναι Τύμβος, ερμήνευσε τις αιτίες που προκάλεσαν ζημιές στο μνημείο, σεισμοί κ.λ.π. και τεκμηρίωσε γιατί θα μπορούσε το άγαλμα του λέοντα να είναι στην κορυφή του Τύμβου χωρίς να υπάρχει κανένα πρόβλημα στατικότητας, σημειώνοντας ότι υπάρχει στην κορυφή του Τύμβου μια εξαιρετική θεμελίωση. Επανέλαβε για ακόμη μια φορά ο κ. Εγγλέζος ότι το ταφικό όρυγμα στο βάθος του τρίτου θαλάμου έγινε πριν την κατασκευή του οικοδομήματος.

Ευάγγελος Καμπούρογλου: Αποκάλυψε ότι η επίχωση του μνημείου έγινε από τους Ρωμαίους το 70 π.Χ. περίπου, καταλήγοντας σε αυτό το συμπέρασμα από την χρονολόγηση των υπολειμμάτων καύσης που εντοπίστηκαν μέσα στην στρωματογραφία των ιζημάτων της επίχωσης. Επίσης αποκάλυψε και τεκμηρίωσε κατάλληλα την άποψη αυτή, ότι στο μνημείο δεν μπήκαν τυμβωρύχοι και ότι όταν έγινε η επίχωση είχε προηγηθεί το άδειασμα του μνημείου από κάθε είδους κτερίσματα. Αν ερμηνεύουμε σωστά αυτά τα στοιχεία οι Ρωμαίοι δε βρήκαν τίποτα σε κτερίσματα όταν έκαναν την επίχωση.

Γρηγόρης Τσόκας: Αποκάλυψε ότι υπάρχουν ακόμη δύο σημεία προς διερεύνηση από την ανασκαφική σκαπάνη για εντοπισμό και άλλων οικοδομημάτων εντός του Τύμβου και ένα ακόμη σημείο εκτός και κοντά στο ταφικό μνημείο.

http://www.xronometro.com/amfipolis-synedrio-2/