Το μοναδικό Μενχίρ της Ελλάδας βρέθηκε στην Θεσσαλία και χρονολογείται στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού 3300-2200 π.Χ.

Μια ανάγλυφη στήλη τύπου Μενχίρ που απεικονίζει γυναίκα, ίσως Ιέρεια βρέθηκε στην θέση Σουφλί Μαγούλα, 3 χλμ. ΒΑ της Λάρισας, στη δεξιά όχθη του Πηνειού ποταμού, περίπου 100μ. δυτικά της Π.Ε.Ο. Η μαγούλα είναι κυκλική με διάμετρο 200μ. και ύψος 4μ.

Κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών ερευνών το 1958 από τον Θεοχάρη και τον Biesantz αποκαλύφθηκε το γνωστό μενχίρ. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν από την τοπική Αρχαιολογική Υπηρεσία το 1974 έως το 1976, φέρνοντας στο φως πλήθος ευρημάτων από ταφές καύσεων και κατοικιών από την Αρχαιότερη Νεολιθική μέχρι και την περίοδο της Χαλκοκρατίας.

 Άλλα ευρήματα από εδώ είναι: πήλινα αγγεία, λίθινοι πελέκεις, λίθινα σφυριά, φολίδες και λεπίδες επεξεργασίας πυριτόλιθου και οψιανού, βλήματα σφενδόνης, οστά ζώων, κ.ά.

Τα Μενίρ είναι βαθιά συνδεδεμένα με τους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ευρώπης, ιδιαίτερα με τους προκέλτικους πολιτισμούς και αποτελούν μεγάλο κεφάλαιο στα μεγαλιθικά μνημεία. Λείες λαξευμένες πέτρες που θυμίζουν τοτέμ υπήρξαν κομμάτι θρησκευτικών τελετουργιών (θυσιαστήρια) αν και πιο πιθανό να ήταν ταφικά σήματα. Το Καρνάκ της Βρετάνης στην Γαλλία έχει την μεγαλύτερη συγκέντρωση Μενχίρ σε όλη την Ευρώπη

Στην Ελλάδα το μοναδικό Μενχίρ εκτίθεται στο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας. Έχει ύψος 2.15 μ. που δεν είναι απλώς μια πέτρα αλλά μια μοναδική και πρωτόγονη προσπάθεια απόδοσης μορφής έστω περιληπτικής και ένα εξαιρετικό τεκμήριο της ελληνικής προϊστορίας και δικαίως συγκαταλέγεται στα σπουδαιότερα αν και μάλλον άγνωστα ευρήματα της πρώιμης εποχής του χαλκού.

Πηγή :Ancient Melitaia / Αρχαία Μελιταία https://www.facebook.com/

Ανθρωπόμορφη στήλη τύπου μενχίρ

Μενχίρ Πρώιμης Εποχής του Χαλκού από τη Σουφλί Μαγούλα

Στοιχεία εκθέματος

Χρονολόγηση: Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, 3300/3100 - 2300/2200 π.Χ.

Τόπος Εύρεσης: Λάρισα, Σουφλί Μαγούλα

Διαστάσεις: πλάτος: 0,43-0,56 μ., ύψος: 2,15 μ.

Υλικό: Σχιστόλιθος

Αριθμός Ευρετηρίου: 824

Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού

Η αμφίγλυφη στήλη τύπου μενχίρ αποτελεί μια από τις πρώτες απόπειρες απεικόνισης σε λίθο της ανθρώπινης μορφής σε φυσικό μέγεθος, στον ελλαδικό χώρο. Στο ανώτερο τμήμα της, το κεφάλι και ο λαιμός της μορφής, που παριστάνεται κατ' ενώπιον, αποδίδονται ανατομικά, εκτός περιγράμματος του σώματος. Στο τριγωνικό κεφάλι, που είναι στολισμένο με έξεργη ταινία, ίσως διάδημα ή καλύπτρα-προσωπείο, δεν υποδηλώνονται τα χαρακτηριστικά του προσώπου. Στον κορμό, που αποδίδεται σχηματικά, απεικονίζονται σε χαμηλό ανάγλυφο τα άνω και κάτω άκρα, το στήθος, το ένδυμα και το κόσμημα (πέντε σειρές περιδεραίων). Στην πίσω όψη της στήλης διακρίνεται ένδυμα, που καλύπτει τον κορμό από τους ώμους ως τη μέση της μορφής, ενώ οι δύο πλάγιες πλευρές του κορμού φέρουν καθ' ύψος ανάγλυφη, ελικοειδή διακόσμηση. Το κατώτερο τμήμα της στήλης χρησίμευε ως βάση για τη στερέωσή της. Η απεικόνιση περιδεραίου και η έντονη απόδοση του στήθους οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ίσως η εικονιζόμενη μορφή να είναι γυναικεία. Η έλλειψη ανασκαφικών δεδομένων καθιστά προβληματική τη χρονολόγηση και την ερμηνεία της στήλης, ωστόσο τυπολογικά μπορεί με επιφύλαξη να χρονολογηθεί στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Biesantz H., "Bericht ueber Ausgrabungen im Gebiet der Gremnos-Magoula bei Larisa im Fruehjahr 1958", AA 77, (1957)

Θεοχάρης Δ., "Εκ της προκεραμεικής Θεσσαλίας", Θεσσαλικά Α΄, (1958)

Biesantz H., "Die ausgrabung bei der Soufli-Magoula", AA 74, (1959)

Landau J., Les representations anthrophomorphes de la regim mediterranee (3meau ler millenaire), Παρίσι, 1977

Hood S., The Arts in Prehistoric Greece. The Pelican History of Art, Harmondsworth, 1978

http://ellinondiktyo.blogspot.com/2020/06/3300-2200.html