Διατροφή και δίαιτα στους αρχαίους – Μαρούλι για δροσισμό, ρόκα για θέρμανση

Σκηνή συμποσίου από την Οικία των Αγνών Εραστών, Πομπηία, 2ος μ.Χ. αιώνας

Γράφει η Μαρία Θερμού

Όσοι θέλουν να χάσουν βάρος, έγραφε ο Ιπποκράτης, θα πρέπει να δοκιμάσουν την άσκηση με άδειο στομάχι πριν από το φαγητό (αυτό που σήμερα ονομάζουμε καρδιοαναπνευστική άσκηση νηστείας).

Η κοτόσουπα «χορηγείται πολύ συχνά σε άτομα με κακή υγεία για να τους επαναφέρει», όπως έγραφε ο Διοσκουρίδης, πατέρας της Φαρμακολογίας. Ενώ η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος (ειδικά βοδινού) θα μπορούσε να οδηγήσει σε καρκίνο, σύμφωνα με τον ρωμαίο γιατρό του 2ου αιώνα μ.Χ. Γαληνό.

Πριν από τις οδηγίες και τις δίαιτες, που δίνονται στην σύγχρονη εποχή με κάθε τρόπο –από το Instagram ως τις δίαιτες που βασίζονται στο DNA – οι έλληνες και οι ρωμαίοι γιατροί, εμμονικοί με τις συμβουλές για σωστή διατροφή, την χρησιμοποιούσαν ως την κύρια μορφή υγειονομικής περίθαλψης. Από γεύματα γεμάτα πρωτεΐνη μέχρι τα οφέλη της φακής αίφνης, και της διαλειμματικής νηστείας, ο κλασικός κόσμος είχε ισχυρές απόψεις για τους τρόπους, που πρέπει να μετέρχεται ο άνθρωπος για να παραμένει υγιής. Και το εκπληκτικό είναι, ότι οι συμβουλές τους -κάποιες τουλάχιστον από αυτές- φαίνονται σύγχρονες και αξιοσημείωτα λογικές.

Ζύμωμα ψωμιού από γυναίκες, στην Θήβα του 6ου π.Χ αιώνα

«Το πιο σημαντικό από όλα είναι, ότι όλοι οι άνθρωποι οφείλουν να είναι εξοικειωμένοι με τη φύση του σώματός τους», όπως επισήμανε ο ρωμαίος συγγραφέας Κέλσος. Κατά τον ίδιο οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κάποιο είδος σωματικής αδυναμίας και είτε έχουν την τάση να παίρνουν βάρος είτε δυσκολεύονται να το διατηρήσουν, είτε πάσχουν από δυσκοιλιότητα ή το αντίθετο, το φαγητό περνάει κατευθείαν από τον οργανισμό τους αλλά «όποιο μέρος είναι το πιο προβληματικό θα πρέπει πάντα να λαμβάνει την μεγαλύτερη προσοχή», όπως συμβούλευε . Με ζητούμενο, την ανάλογη προσαρμογή της διατροφής.

Η ισορροπία των χυμών

Οι απόψεις των αρχαίων για την διατροφή πήγαιναν πολύ πίσω στο χρόνο βασιζόμενες σε παλαιότερες ακόμη θεωρίες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του σώματος. Οι περισσότεροι γιατροί της αρχαιότητας πίστευαν, ότι όλα τα σώματα υπάρχουν σε ένα φάσμα ζεστού, κρύου, υγρού και ξηρού. Από την εποχή του Γαληνού μάλιστα θεωρούσαν, ότι αυτές οι ιδιότητες αντιστοιχούν σε χυμούς (ή ουσίες) στο σώμα. Δηλαδή, το αίμα ήταν ζεστό και υγρό, το φλέγμα ήταν κρύο και υγρό, η μαύρη χολή ήταν κρύα και ξηρή και η κίτρινη χολή ήταν ζεστή και ξηρή.

Αρχαίο ρωμαϊκό ψηφιδωτό νεκρής φύσης με ψάρια και λαχανικά, 2ος μ.Χ. αιώνας

Τι συνέβαινε όμως, αν υπήρχε ανεπάρκεια ή περίσσεια μιας από αυτές τις ουσίες; Πολύ απλά αυτό θα οδηγούσε σε πόνο και ασθένεια, όπως πιστευόταν ήδη από την εποχή του Ιπποκράτη. Όσο για τον τρόπο ρύθμισης αυτής της ανωμαλίας, κύρια οδηγία ήταν η άσκηση, η οποία θα θέρμαινε το σώμα και η διατροφή, που ανάλογα με τις ουσίες μπορούσε είτε να ψύξει είτε να θερμάνει το σώμα από μέσα.

Για τη συνέχεια εδώ:

https://ellas2.wordpress.com/2025/06/06/%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%ce%ae-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b4%ce%af%ce%b1%ce%b9%cf%84%ce%b1-%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%82-%ce%b1%cf%81%cf%87%ce%b1%ce%af%ce%bf%cf%85%cf%82-%ce%bc%ce%b1/