«ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟ 1821» Ο ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ (1757-1798)

Πορτραίτα ηρωικών μορφών (2)

Γεράσιμος Γ, Γερολυμάτος

Ως πότε παλικάρια, θα ζούμε στα στενά,

μονάχοι σα λιοντάρια, στις ράχες στα βουνά;

Σπηλιές να κατοικούμε, να βλέπουμε κλαδιά,

να φεύγωμ’ απ’ τον κόσμον, για την πικρή σκλαβιά;

Ο «Θούριος» του Ρήγα

 =======

Επέλεξα να παρουσιάσω δεύτερο στη σειρά αυτών των αναρτήσεων τον Ρήγα Βελεστινλή, παρόλο που δεν ζούσε στα χρόνια της Επαναστάσεως. Όμως του αξίζει η τιμή αυτή, διότι Θεωρείται εθνομάρτυρας και πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

=======================================

Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας Φεραίος (1757 - 24 Ιουνίου 1798) ήταν Έλληνας συγγραφέας, πολιτικός στοχαστής και επαναστάτης. Ο ίδιος υπέγραφε ως «Ρήγας Βελεστινλής» ή «Ρήγας ο Θεσσαλός» και ουδέποτε «Φεραίος», κάτι που ίσως να είναι δημιούργημα μεταγενέστερων λογίων.[1] Γεννήθηκε στο Βελεστίνο, τις αρχαίες Φερές, το 1757, από εύπορη οικογένεια. Από τη νεανική του ζωή τα μόνα γνωστά είναι αυτά που ίδιος αναγράφει στην Επιπεδογραφία της Φεράς νυν λεγομένης Βελεστίνος, που είναι στο 4ο φύλλο της δωδεκάφυλλης "Χάρτας της Ελλάδος", που είναι και ένα ύμνος στη γενέτειρά του. Το όνομα του πατέρα του ήταν "Κυρίτζης¨, όπως φαίνεται στο αυτόγραφο ΄του Ρήγα σε βιβλίο αρχαίοι γεωγράφοι του 1571, που είναι στην Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος, συνηθισμένο όνομα στην περιοχή του Βελεστίνου, που διατηρείται μέχρι σήμερα.

Το μαρτυρικό τέλος

Μία ατυχής συγκυρία θα δώσει την ευκαιρία να εκδηλωθεί μία πράξη προδοσίας που θα οδηγήσει τον Ρήγα στα χέρια της αυστριακής αστυνομίας, στην Τεργέστη, στις 8/19 Δεκεμβρίου 1797. Ακολούθησε η μεταφορά του Ρήγα στην Βιέννη.

Στις 27 Απριλίου 1798, ισχυρή φρουρά παρέλαβε σιδηροδέσμιους τον Ρήγα και τους επτά συντρόφους του από τις φυλακές της Βιέννης για να τους οδηγήσει στο κοντινότερο μεθοριακό φυλάκιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στο Βελιγράδι. Αρχικά τους οδήγησε στο Σεμλίνο, παραδουνάβιο φρούριο της Αυστρίας, και στις 10 Μαΐου 1798 τους παρέδωσε «επί αποδείξει» στον Τούρκο διοικητή του αντικρινού Βελιγραδίου, ο οποίος τους φυλάκισε στο παραποτάμιο φρούριο της πόλης, στον πύργο Neboisa. Ο θάνατος ήρθε ύστερα από περίπου 40 ημέρες (13/24 Ιουνίου 1798) σκληρών βασανιστηρίων και πόνου. Άλλωστε ήταν η τελευταία πράξη μίας τραγικής ιστορίας σε βάρος του Ελληνισμού.

Η απήχηση του έργου του Ρήγα

Το εθνεγερτικό μήνυμα και το μαρτυρικό τέλος του Ρήγα συγκίνησαν βαθιά το υπόδουλο γένος. Η απήχηση του έργου και των ιδανικών του υπήρξε πολύ μεγάλη σε βάθος και έκταση και πολύ δραστική σε χρονική διάρκεια. Η Φιλική Εταιρεία και οι αγωνιστές της Επανάστασης του 1821 θεώρησαν τον Ρήγα ως τον πρόδρομο και πρωτομάρτυρα της ελευθερίας. Η φυσιογνωμία του έγινε το σύμβολο που εναγώνια αναζητούσε η συνείδηση του υπόδουλου Ελληνισμού, παίρνοντας κυριολεκτικά μυθικές διαστάσεις.

Το έργο ή, ακριβέστερα, η επανάσταση που είχε σχεδιάσει ο Ρήγας και ανέκοψε με τραγικό τρόπο η εκτέλεσή του κανένας δεν είναι σε θέση να μας βεβαιώσει για τον τρόπο με τον οποίο θα εξελισσόταν εάν ζούσε ο εμπνευστής της, και πολύ περισσότερο σε ποιό τόπο θα εκδηλωνόταν και ποιό δρόμο θα ακολουθούσε. Μόνον ενδείξεις υπάρχουν, και αυτές όπως προέκυψαν από την αυστριακή ανάκριση, διότι ο ίδιος ο Ρήγας δεν ομολόγησε τον τρόπο με τον οποίο σκεπτόταν να διενεργήσει την επανάσταση στην «καθ’ ημάς» Ανατολή.

Σύμφωνα με τις ενδείξεις που προέκυψαν από τις ανακρίσεις της αυστριακής αστυνομίας και σύμφωνα επίσης με τα συμπεράσματα και τις υποθέσεις της ίδιας της αστυνομίας, το επαναστατικό σχέδιο του Ρήγα προέβλεπε να μεταβεί ο ίδιος ο Ρήγας στον Μωριά για να ξεσηκώσει τους περήφανους Μανιάτες και έτσι να απελευθερώσει όλη την Πελοπόννησο. Κατόπιν να εισβάλει στην Ήπειρο και σε συνεργασία με τους Σουλιώτες να απελευθερώσει και την επαρχία αυτή. Όλοι οι επαναστατημένοι Έλληνες με την ίδια τακτική και στρατηγική θα προχωρούσαν στην συνέχεια ανατολικά για να απελευθερώσουν την Μακεδονία, την Αλβανία (όπως χαρακτηριστικά αναφέροταν), την κυρίως Ελλάδα και ύστερα τις υπόλοιπες περιοχές.

Το πολίτευμα που θα επιβαλλόταν στο υπό συγκρότηση κράτος ήταν το δημοκρατικό, όπως άλλωστε το είχε περιγράψει ο Ρήγας στο επαναστατικό του μανιφέστο. Τα αναγκαία οικονομικά μέσα θα προέρχονταν από τα ελληνικά μοναστήρια, και τα όπλα και τα τρόφιμα θα προσφέρονταν από τους αυτόχθονες. Επίσης, το σχέδιο προέβλεπε και την συνδρομή του αγώνα από ξένη δύναμη, και στην περίπτωση που του την αρνούνταν, θα πήγαινε ο ίδιος ο Ρήγας σε μία επαρχία και θα προκαλούσε επανάσταση, εκεί όπου θα έβρισκε τους ανθρώπους έτοιμους για να επαναστατήσουν, οπότε ο σπινθήρας της εξέγερσης θα μεταδιδόταν ευρύτερα και όλη η Ελλάδα θα απελευθερωνόταν.

Μετά την θυσία του, προσπάθειες για βαλκανική συνεργασία, εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες, κινήματα για συνταγματικές ελευθερίες η για δημοκρατικά πολιτεύματα, πρωτοπόροι του δημοτικισμού, λαϊκές εξεγέρσεις κ.α., επικαλούνταν το όνομά του και είχαν ως προμετωπίδα τους τα οράματά του. Επίσης, η σπουδή των έργων του τον ανέδειξε στον κορυφαίο πρόδρομο και στοχαστή του νεοελληνικού διαφωτισμού, και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 οι δύο πόλοι της μακρόπνοης στρατηγικής του, αφενός το «Ως πότε παλικάρια» και το «Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή» και αφετέρου το «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά», έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην διεξαγωγή του αγώνα. Ο Ρήγας είχε περάσει πλέον στο πάνθεο της ιστορίας με το έργο, το όραμα και την θυσία του.

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=282189578598444&set=a.282614078555994.1073741828.100004222116828&type=1&theater