Πινακοθήκη
ηρωικών μορφών
(54)
Επιμέλεια
Γ.Γ.Γ
====================
Ο Αντώνιος Κριεζής, Έλληνας πλοιοκτήτης και έμπορος,
αγωνιστής της επαναστάσεως του 1821, αλλά και πολιτικός που διατέλεσε δύο φορές
πρωθυπουργός της Ελλάδος, γεννήθηκε το 1796 στην Τροιζήνα και πέθανε τη Μεγάλη
Πέμπτη, 1η Απριλίου 1865 στην Αθήνα.
Το 1822
αρραβωνιάστηκε και το 1824 παντρεύτηκε με την Κυριακούλα Βούλγαρη, κόρη του
μπέη της Ύδρας Γεωργίου Βούλγαρη, και απέκτησαν τρεις γιους, τον Επαμεινώνδα,
βουλευτή Ύδρας και υπουργό Ναυτικών, το Δημήτριο, Υποναύαρχο του Ελληνικού
Ναυτικού, τον Κωνσταντίνο, μετέπειτα πρόξενο στη Μασσαλία και το Παρίσι, και
τέσσερις κόρες, την Ελένη σύζυγο Ηπίτη, την Αγγελική σύζυγο Ορλώφ, τη Ζωή
σύζυγο Νάκου και τη Μαρία σύζυγο Αλεξανδροπούλου.
Βιογραφία
Κατάγονταν
από οικογένεια της Ύδρας και πατέρας του ήταν ο προεστός και καραβοκύρης,
Γεώργιος Κριεζής. Έμαθε ελάχιστα γράμματα και από νεαρή ηλικία εργάστηκε ως
ναυτικός, αρχικά σε συγγενικό καράβι και αργότερα ανέλαβε κυβερνήτης στο
οικογενειακό καράβι την «Αγία Τριάδα», με γραμματικό τον αδελφό του Γιάννη, που
ήταν εφτά χρόνια μεγαλύτερος του. Σε κάποιο από τα ταξίδια του, έξω από τη
Σαρδηνία, το καράβι τους το κατέλαβαν οι Αλγερινοί πειρατές του Μεχμέτ Χαφούζ
και μαζί με τον αδερφό του, τους μετέφεραν στο Αλγέρι, όπου τον κράτησαν
αιχμάλωτο για τρία χρόνια, πριν τον απελευθερώσουν και επιστρέψει στην Ύδρα,
ενώ ήδη είχε πεθάνει ο πατέρας του. Εκεί επένδυσε τις οικογενειακές του
οικονομίες στο μπρίκι «Επαμεινώνδας», που ναυπηγούσε ο συνονόματος εξάδελφός
του Αντώνης, μεγαλύτερός του, περίπου, είκοσι χρόνια και γιος του Γιάννη
Κριεζή.
Επαναστατική δράση
Ύστερα από
προτροπή του Λάζαρου Κουντουριώτη, στις 12 Μαΐου 1821, μαζί με τους Λάζαρο
Παναγιώτα και Θεόφιλο Δρένια, επιτέθηκαν στο διοικητήριο όπου είχε εγκατασταθεί
ο Αντώνης Οικονόμου, Υδραίος πλοίαρχος, φιλικός και επικεφαλής της εξεγέρσεως
στην Ύδρα, που στις 27 Μαρτίου ξεσήκωσε το νησί και κατέλαβε τα πλοία των
προκρίτων, όσα ήταν δεμένα και δεν ταξίδευαν λόγω της ανυπαρξίας ναύλων που
είχε προκύψει μετά τους πολέμους του Μεγάλου Ναπολέοντα. Οι επαναστάτες
κατέλαβαν το διοικητήριο και έδιωξαν τον διορισμένο από το σουλτάνο, κυβερνήτη
Νικόλαο Κοκοβίλα, ενώ οι πρόκριτοι του νησιού, υποχρεώθηκαν να συνεισφέρουν
οικονομικά στην εξέγερση και να αναγνωρίσουν ως κυβερνήτη του νησιού τον Αντώνη
Οικονόμου. Μετά τον Απρίλιο του 1821, οι Υδραίοι κατέλαβαν ένα καράβι με
μουσουλμάνους, που πήγαιναν ως προσκυνητές στη Μέκκα, και αφού έσφαξαν τους
επιβάτες, οικειοποιήθηκαν τα χρήματα τους, τα οποία ο Οικονόμου ζήτησε να
μοιραστούν. Ο πρόκριτος Λάζαρος Κουντουριώτης με διάβημα επέμενε να εφαρμοστεί
ο κανονισμός περί διανομής της λείας πολέμου, για να πάρει και η πατρίδα το
μερίδιό της, όμως αντέδρασαν οι ναύτες, που ήταν εθισμένοι στην πειρατεία. Αυτό
στάθηκε η αφορμή να στραφούν εναντίον του Οικονόμου οι οποίος κατόρθωσε να
διαφύγει και κατέφυγε στο νότιο τμήμα του νησιού όπου συνελήφθη, και οι διώκτες
του αφού τον επιβίβασαν σε βάρκα, τον οδήγησαν στην Αργολίδα, όπου παρά την
αρχική τους πρόθεση να τον δολοφονήσουν, συναντώντας την αντίδραση κάποιων από
το πλήρωμα, τον άφησαν να καταφύγει στο Κρανίδι.
 Το πλοίο του Γ.Α.Κριεζή Αγ.Τριάς, (1810) που ναυπηγήθηκε στην Ύδρα είχε πλήρωμα 68 άνδρες και έλαβε μέρος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.(Πολεμικό Μουσείο Αθήνας) |
Βοήθησε να
περιέλθει η Χαλκίδα στα χέρια των επαναστατημένων Ελλήνων κανονιοβολώντας με
επιτυχία τους Τούρκους που την υπεράσπιζαν. Τον Μάιο του 1821, μαζί με τον
εξάδελφό του και το πλοίο τους, πολέμησε υπό τις διαταγές του Γιακουμάκη
Τομπάζη στην Ερεσό και τον Ιούλιο του ίδιο χρόνου, πήρε μέρος στις ναυτικές
επιχειρήσεις στην Σάμο, όπου στο Τσαγκλί, στα παράλια της Μικράς Ασίας, έκαψαν
εννιά τούρκικα καράβια. Στις 20 Φεβρουαρίου 1822 συμμετείχε στην ναυμαχία στον
Πατραϊκό κόλπο, έξω από το λιμάνι της Πάτρας και στις 8 Σεπτεμβρίου 1822, στη
ναυμαχία των Σπετσών, στη διάρκεια της οποίας ναυμάχησε πολυάριθμα εχθρικά
πλοία. Στη διάρκεια της, μαζί με τα πλοία των Ανάργυρου Λεμπέση, Λεονάρδου
Θεοδωρή και Λάζαρου Παναγιώτα, βρέθηκαν, από κακή συνεννόηση, ανάμεσα στα
τουρκικά πλοία και ξεκίνησαν νωρίτερα τη ναυμαχία, κοντά στη νησίδα Τρίκερη. Με
την επικράτηση του εμπόδισε τον τουρκικό στόλο ν' ανεφοδιάσει το πολιορκημένο
Ναύπλιο.
Στις 15
Απριλίου 1823 ναυμάχησε τουρκικά πλοία στη θαλάσσια περιοχή του Αγίου Όρους.
Ακολούθησαν οι ναυμαχίες, στις 11 Σεπτεμβρίου στο Αρτεμίσιο ακρωτήριο, στις 3
Ιουλίου 1824 στα Ψαρά και τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου στην Κω και την
Αλικαρνασσό και το Σεπτέμβριο στην Ικαρία. Τον Απρίλιο του 1825 πήρε μέρος στη
ναυμαχία της Μεθώνης, όπου σκοτώθηκε ο ξάδερφος του Θανάσης Κριεζής και στο
τέλος Ιουλίου του 1825 συμμετείχε στη ναυμαχία του Γέροντα. Στις 23 Ιουλίου
1825 [1], ακολούθησε τους κυβερνήτες των πυρπολικών, Κωνσταντίνο Κανάρη,
Θεόφιλο Βώκο και Μανόλη Μπούτη, στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, όπου στις 10
Αυγούστου συμμετείχε στην απόπειρα πυρπολήσεως του αιγυπτιακού στόλου και στη συνέχεια
βοήθησε στον επαναστατικό αγώνα της Κρήτης.
 |
Πίτζε Φραντσέσκο
Αντώνιος Κριεζής |
Μετεπαναστατική δράση
Τον
Ιανουάριο του 1828 ο Ιωάννης Καποδίστριας του ανέθεσε την αρχηγία της ναυτικής
μοίρας και επιδόθηκε στην προσπάθεια περιορισμού της πειρατείας. Στις 28
Φεβρουαρίου 1828 οι προύχοντες της Σκοπέλου, ζήτησαν με επιστολή τους προς την
κυβέρνηση να αντιμετωπισθούν οι πειρατές στο νησί τους, και το Μάρτιο της ίδιας
χρονίας ο Ιωάννης Καποδίστριας, ανέθεσε στον Αναστάσιο Παπαλουκά και στον
Κριεζή την μεταφορά των πειρατών σε στρατόπεδο στην Ελευσίνα. Φημίζονταν για το
παράτολμο θάρρος του και είναι χαρακτηριστική η έκφραση, που έλεγαν οι ναύτες
του, «...Όποιος δεν θέλει για να ζει, ας πάει με τον Κριεζή..» αλλά και
«...Ποιος θέλει ήρωας να φανεί ας πάει με τον Κριεζή..», ενώ το 1829 συνέβαλε
με τη δράση του στην παράδοση των Τούρκων της Βόνιτσας.
Στάση κατά του Καποδίστρια
Τον Μάιο
του 1831 οι κάτοικοι της Ύδρας έδιωξαν τις κυβερνητικές αρχές από το νησί τους
και την διακυβέρνηση του νησιού ανέλαβε επταμελής επιτροπή, με μέλη εκτός από τον
Αντώνη Κριεζή, τους Δημήτριο Βούλγαρη, Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, Γεώργιο
Κουντουριώτη, Βασίλειο Μπουντούρη, Νικόλαο Οικονόμου και το Μανώλη Τομπάζη, ενώ
το ίδιο συνέβη και στην Σύρο. Στις 15 Ιουλίου 1831 ο Κριεζής με μια μικρή
δύναμη, κατέλαβε το ναύσταθμο του Πόρου και τα πλοία που ναυλοχούσαν εκεί,
μεταξύ την φρεγάτα «Ελλάς», καθώς και το φρούριο Εΐδεκ του νησιού του Αγίου
Κωνσταντίνου στον Πόρο, ενώ και οι κυβερνήτες των πλοίων «Ύδρα», ο Γεώργιος
Σαχίνης, και «Καρτερία» ο Ιωσήφ Φάλαγγας, προσχώρησαν στους «συνταγματικούς». Ο
πλοίαρχος Σαχτούρης, που ήταν ο διοικητής του ναυστάθμου, τήρησε ουδέτερη στάση
και αποτέλεσε τον σύνδεσμο μεταξύ κυβερνητικών και «συνταγματικών». Τέλος, στις
16 Ιουλίου 1931 ο Ανδρέας Μιαούλης με 200 ναύτες και ολοκλήρωσε την κατάληψη
των πλοίων με τις «Σπέτσες» του Κωνσταντίνου Κανάρη, που τήρησε ουδέτερη στάση,
ενώ στις 22 Ιουλίου οι δυνάμεις του Μιαούλη κατέλαβαν ολόκληρο το νησί.
Στις 5
Ιουλίου 1831, μαζί με τους αδελφούς Λάζαρο και Γεώργιο Κουντουριώτη, το ναύαρχο
Ανδρέα Μιαούλη, τους πλοιάρχους Δημήτριο Βούλγαρη και Ιωάννη Ορλάνδο, απάντησαν
στην επιστολή των Δημογερόντων της Σύρου και συμφώνησαν, ότι ο Ιωάννης
Καποδίστριας είχε περιέλθει σε δύσκολη θέση, λόγω της αυταρχικής πολιτικής που
ακολουθούσε και κατέκριναν τις μεθόδους του για τον εκφοβισμό των κατοίκων των
νήσων του Αιγαίου. Τα γεγονότα προκάλεσαν την έναρξη της της συγκρούσεως της
1ης Αυγούστου 1831 μεταξύ των Υδραίων και των Ρώσων, καθώς και στη σύνταξη της
επιστολής κατοίκων των Σπετσών με αίτημα την σύγκληση Εθνικής Συνελεύσεως.
Πολιτικά αξιώματα
Το 1836
εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και διορίστηκε υπουργός των Ναυτικών στην Κυβέρνηση
Άρμανσπεργκ, θέση στην οποία παρέμεινε ως το 1843, καθώς τη διατήρησε και μετά
το 1841 στην βραχύβια κυβέρνηση Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Στη διάρκεια της
βασιλείας του Όθωνα προβιβάστηκε στο βαθμό του αντιναυάρχου και έγινε ο πρώτος
αξιωματικός του Ελληνικού ναυτικού με αυτό τον βαθμό, ενώ ονομάστηκε αυλάρχης
του. Στις 12 Δεκεμβρίου 1849 διαδέχτηκε τον Κωνσταντίνο Κανάρη στην
πρωθυπουργία, ως επιλογή του βασιλιά Όθωνα, και επικράτησε στις εκλογές το
Σεπτέμβριο του 1850, οι οποίες προκηρύχθηκαν με διάταγμα που υπέγραψε η
βασίλισσα Αμαλία, λόγω της απουσίας του βασιλιά σε ταξίδι στο εξωτερικό. Στην
διάρκεια της πρώτης πρωθυπουργίας του το 1850, έλυσε το εκκλησιαστικό ζήτημα,
με την ανακήρυξη του αυτοκέφαλου της Ελληνικής Εκκλησίας.
Πήρε την
απόλυτη πλειοψηφία στις εκλογές του 1853, όμως παρέμεινε στη θέση αυτή έως τις
16 Μαΐου 1854, όταν παύθηκε από το βασιλιά, ύστερα από απαίτηση της Αγγλίας και
της Γαλλίας, που δυνάμεις τους είχαν καταλάβει το λιμάνι του Πειραιά με
πρόσχημα τα «Ηπειροθεσσαλικά«. Πρόκειται για τα γεγονότα των αρχών του 1854
στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία, που στόχευαν στη δημιουργία
απελευθερωτικού κινήματος. Ο εξαναγκασμός του σε παραίτηση, όπως εμφανίστηκε η
απομάκρυνση του, απετέλεσε ανασχετικό παράγοντα στις αλυτρωτικές διαθέσεις της
Ελλάδας εις βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τις οποίες άρχισε να
ενστερνίζεται ο Όθωνας, καθώς και η αποτροπή συμμετοχής της Ελλάδος στον
Κριμαϊκό Πόλεμο, στο πλευρό της Ρωσίας. Ανέλαβε μέγας αυλάρχης του βασιλικού
οίκου και παράλληλα ονομάστηκε επίτιμος υπασπιστής του βασιλιά, σύμβουλος του
επί Ναυτικών Θεμάτων και υποναύαρχος, κι έτσι έγινε ο πρώτος Έλληνας
αξιωματικός του Ναυτικού, που προήχθη στο βαθμό.
Υπόθεση Πατσίφικο
Στη
διάρκεια της θητείας του, τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδος τον Απρίλιο του
1850, συνέβη το περιστατικό της λεηλασίας του σπιτιού της οικογένειας του
Εβραϊκής καταγωγής Δαυίδ Πατσίφικο, που είχε διατελέσει πρόξενος της
Πορτογαλίας στην Αθήνα, όμως είχε αντικατασταθεί λόγω καταχρήσεων, ο οποίος
ζήτησε αποζημίωση 888.736 δραχμών και 57 λεπτών. Η Αγγλία της οποίας ήταν
υπήκοος, ζήτησε, λοιπόν, την καταβολή της αποζημιώσεως στον υπήκοο της, όμως, ο
Κριεζής αρνήθηκε και στις 3 Ιανουαρίου 1850, Αγγλικός στόλος με επικεφαλής το
ναύαρχο Ουίλιαμ Πάρκερ, επέβαλε ναυτικό αποκλεισμό στον Πειραιά και στα
υπόλοιπα ελληνικά λιμάνια, προξενώντας ανυπολόγιστες οικονομικές ζημίες, αλλά
και επισιτιστικά προβλήματα στους κατοίκους της Αθήνας. Τα γεγονότα κατέγραψε η
ιστορία με το όνομα «Παρκερικά», ενώ ο ναυτικός αποκλεισμός διάρκεσε έως τις 15
Απριλίου 1850, όταν και έληξε, ύστερα από την αντίδραση της Γαλλίας και της
Ρωσίας, που πλήττονταν οικονομικά από τον αποκλεισμό. Το θέμα παραπέμφθηκε σε
διαιτησία και το Ελληνικό κράτος αναγκάστηκε να καταβάλλει αποζημίωση 3.750
δραχμές.
Βιβλιογραφία
«Καραβοκύρηδες στο εικοσιένα» Τάκης Λάππας,
σελίδες 122-140.
Παραπομπές
↑ [«..ο Κανάρης φθάς εις Σπέτζας ηγόρασε δι'
εξόδων τής κυβερνήσεως τό πλοίον τού Φιλίνη Ψαριανού, καί μετασκευάσας αυτό εις
πυρπολικόν απήλθεν εις Ύδραν, καί εκείθεν μετά τών πλοίων τού Τομπάζη, Κριεζή
καί τών πυρπολικών τών Βώκου καί Μπούτη εξέπλευσαν τήν 23ην Ιουλίου 1825 δι'
Αλεξάνδρειαν....»] «Συνοπτική ιστορία τών υπέρ τής ελευθερίας της Ελλάδος
ναυμαχιών», Βιβλίον Δεύτερον, σελίδες 44-49
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου