Καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του
Γερμανού ζωγράφου Εμίλ Χάνσεν (Emil Hansen). Καταγόταν από οικογένεια χωρικών.
Αρχικά εργάστηκε ως λεπτουργός και χαράκτης (1888-91), αλλά την τελευταία
δεκαετία του 19ου αι. επιδόθηκε στη ζωγραφική. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών
και Χειροτεχνίας της Καρλσρούης (1888-89), όπου άρχισε να ζωγραφίζει τοπία και
πορτρέτα στον ελεύθερο χρόνο του.
Στη συνέχεια δίδαξε σχέδιο στο Μουσείο
Βιομηχανικών Τεχνών του Ζανκτ Γκάλεν στην Ελβετία (1892-97). Φοίτησε επίσης
στην ιδιωτική σχολή του Φρίντριχ Φερ στο Μόναχο (1898-99) και μαθήτευσε κοντά
στον Άντολφ Χόλζελ στο Νταχάου (1899). Στη συνέχεια πήγε για λίγο στο Παρίσι,
όπου παρακολούθησε μαθήματα στην Ακαδημία Τζούλιαν. Το 1901 εγκαταστάθηκε στην
Κοπεγχάγη και στη συνέχεια στο νησί Άλσεν (1903), με διαστήματα διαμονής στο
Βερολίνο, όπου άρχισε να ζωγραφίζει εξπρεσιονιστικά τοπία με πολύ έντονα
χρώματα και άγριες πινελιές, τα οποία χαρακτηρίστηκαν ως χρωματική θύελλα.
Εκείνη την περίοδο αποφάσισε να υιοθετήσει και το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο.
Το 1906 διοργάνωσε την πρώτη ατομική του
έκθεση, στη Δρέσδη, όπου ήρθε σε επαφή με τα μέλη της εξπρεσιονιστικής ομάδας Η
Γέφυρα (Die Brucke· βλ. λ. Μπρίκε), στην οποία προσχώρησε για μικρό διάστημα
(1906-7). Σύντομα όμως αποχώρησε, για να ακολουθήσει μια πιο μοναχική
καλλιτεχνική πορεία. Από το 1908 ήταν ήδη καθορισμένα τα κύρια χαρακτηριστικά
του έργου του, ιδιαίτερα το μνημειακό στοιχείο το οποίο τονίζεται από την
εκφραστική δύναμη του χρώματος.
Στην περίοδο αυτή ανήκουν οι μεγάλες
θρησκευτικές συνθέσεις του Ο μυστικός δείπνος, Η Πεντηκοστή και Οι ιστορίες του
Ιωσήφ. Ένα ταξίδι του στην Πολυνησία (1913-14), ως μέλος αρχαιολογικής
αποστολής, επέδρασε βαθιά στο έργο του και του έδωσε νέο σφρίγος. Οι ναζιστικές
αρχές τον κατέταξαν στους εκφυλισμένους καλλιτέχνες, απομάκρυναν τα έργα του
από τα γερμανικά μουσεία και του απαγόρευσαν να ζωγραφίζει (1941). Συνέχισε τη
δουλειά του κρυφά, κυρίως πάνω σε παλαιότερα έργα του. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο
πόλεμο έγινε ευρύτερα γνωστός και απέσπασε πολλές διακρίσεις.
Έμιλ Νόλντε - Excited People
|
Έμιλ Νόλντε, "Μάσκες"
|
Nolde,1915,The Burial
|
Νolde, cabaret
|
Έμιλ Νόλντε, «Χορός», 1914
|
Νόλντε, "Χορεύτριες με
κεριά"
|
Emil Nolde, Πορτραίτο γυναίκας, (Pilar
Hauptmann)
|
Ο εξευτελισμός του Ιησού
|
Nolde,1912,Crucifixion
|
«Η
ζωή του Χριστού»
|
Ο Έμιλ Νόλντε είναι ένας από τους βασικούς
εκπροσώπους του γερμανικού εξπρεσιονισμού. Έμεινε στην ιστορία της τέχνης
κυρίως μέσα από τα χαρακτηριστικά λουλούδια που συνήθιζε να ζωγραφίζει αλλά και
από τα άγρια θαλασσινά τοπία του. Η έκθεση που εγκαινιάστηκε πρόσφατα στο
μουσείο Städel της
Φραγκφούρτης (5/3-15/6) φωτίζει λιγότερο γνωστά έργα του, όπως τη «Ζωή του Χριστού».
Sunflowers 1917
|
Αμφιλεγόμενο
παρελθόν
Ο Νόλντε γεννήθηκε το 1867 στο Σσλέσβιχ
Χολστάιν. Μέχρι το θάνατό του, το 1956, είχε τύχει μεγάλης αναγνώρισης. Ήδη εν
ζωή θεωρούνταν σημαντικός ζωγράφος. Ωστόσο ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα,
επειδή κατά την περίοδο του εθνικοσοσιαλισμού υπήρξε οπαδός του ναζιστικού
κόμματος. Αργότερα το ίδιο κόμμα απαγόρευσε την κυκλοφορία των έργων του,
χαρακτηρίζοντας την τέχνη του «εκφυλισμένη».
Το ναζιστικό καθεστώς έκρινε ότι αρκετά
από τα έργα του Νόλντε δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις της «καθαρής γερμανικής τέχνης». Μάλιστα το έργο του «Χαμένος παράδεισος» (1921) είχε χαρακτηριστεί από έναν
καθεστωτικό κριτικό τέχνης ως ένα τυπικό παράδειγμα της παρακμής της γερμανικής
τέχνης.
Φως
στο σκοτάδι
O Έμιλ Νόλντε πέρασε ένα μεγάλο μέρος της
ζωής του στην Κοπεγχάγη. Eκεί δημιούργησε το δικό του ατελιέ και ήρθε σε επαφή
με σημαντικούς δανούς εικαστικούς. Στην αρχή της καλλιτεχνικής του πορείας
έδωσε έμφαση στο χρώμα και επηρεάστηκε εμφανώς από τον ιμπρεσιονισμό.
Χαρακτηριστικό δείγμα από την ιμπρεσιονιστική του περίοδο είναι το «Κανάλι» (1902).
Συγκλονιστικοί
χρωματικοί συσχετισμοί
Ο Νόλντε έγινε γρήγορα γνωστός στους
γερμανικούς καλλιτεχνικούς κύκλους ιδίως για τα τοπία του. Σε πολλά έργα του με
ακουαρέλα πειραματίστηκε με τα έντονα χρώματα, καθώς και με νέες τεχνικές
ζωγραφικής. Χαρακτηριστική για τη ζωντάνια των χρωμάτων της είναι η υδατογραφία
«Λίμνη
της Λουκέρνης»
(1930).
Απέρριτη
κομψότητα
Η έκθεση της Φραγκφούρτης εστιάζει στις
μεγάλες αντιθέσεις που παρατηρούνται στο συνολικό έργο του Νόλντε. Από τη μια
πλευρά εκθαμβωτικά χρώματα που αποπνέουν αισιοδοξία κι από την άλλη μουντά
τοπία που αναδίνουν μελαγχολία. Ωστόσο, παντού είναι διάχυτη η αίσθηση μιας
λιτής κομψότητας. «Ζευγάρι
στην παραλία» (1903) είναι
ο τίτλος του έργου που απεικονίζεται στη φωτογραφία.
Άγνωστες
πτυχές
Στόχος της αναδρομικής έκθεσης είναι να
προσεγγίσει διάφορες πτυχές της ζωής και της καλλιτεχνικής δημιουργίας του
σημαντικού ζωγράφου. Ο Νόλντε πέρασε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του μαζί με τη
σύζυγό του Άντα στο Ζέεμπιλ της βόρειας Γερμανίας, κοντά στα σύνορα με τη
Δανία. Το Ίδρυμα 'Εμιλ Νόλντε, που βρίσκεται στην ίδια πόλη, διαχειρίζεται
μέχρι σήμερα την καλλιτεχνική περιουσία του εικαστικού.
Τέχνη
και επιστημονική αποτίμηση
Η έκθεση της Φραγκφούρτης έχει διπλή
αποστολή: να επαναφέρει στο προσκήνιο άγνωστες πτυχές του γερμανικού
εξπρεσιονισμού και να παρουσιάσει τη μετέπειτα επιστημονική αποτίμηση του έργου
του Νόλντε, η οποία σε πολλά σημεία είναι αντιφατική. Στον κατάλογο της έκθεσης
τίθεται, επίσης, στο μικροσκόπιο η σχέση του με το ναζιστικό καθεστώς, ενώ
αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλες σχετικές εκδόσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου