Μία έκθεση ευαισθητοποίησης στο Μουσείο του Λούβρου
Εύα
Τζιμούρτα
Ιστορικός
Τέχνης – Διαπολιτισμική Επικοινωνία
Το μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι άνοιξε πάλι τις πόρτες του, και παρουσιάζει μία ιδιαίτερη στο είδος της έκθεση. Με την παρουσίαση συγκεκριμένων έργων, το μουσείο θέλει να ευαισθητοποιήσει τους επισκέπτες πάνω στο κρίσιμο θέμα της αρχαιοκαπηλίας και της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων προερχόμενων κυρίως από εμπόλεμες ζώνες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής.
Οι καταστροφές του
αρχαιολογικού χώρου της Παλμύρας στη Συρία, και του μουσείου της Μουσούλης στο
Ιράκ αποτελούν δυσάρεστα παραδείγματα των προηγούμενων χρόνων.
Στην έκθεση παρουσιάζονται αγάλματα από τη Λιβύη και τον αρχαιολογικό χώρο της Κυρήνης. Κατασχέθηκαν σε τελωνεία της Γαλλίας το 2016 και παρουσιάζονται τώρα στο κοινό ως μαρτυρίες της παράνομης διακίνησης που παίρνει τεράστιες διαστάσεις και επεκτείνεται σε όλο τον κόσμο, συχνά από καλά οργανωμένα δίκτυα.
Η αρχαία πόλη της Κυρήνης, μια από τις σημαντικότερες ελληνικές αποικίες της Βορείου Αφρικής, ιδρύθηκε το 631 π.Χ. Πλούσια σε έκταση και σε αρχαιολογικούς θησαυρούς, γίνεται επανειλημμένα στόχος των αρχαιοκάπηλων. Η μεγάλη σε έκταση νεκρόπολη της αρχαίας πόλης, που εκτείνεται σε απόσταση 30 χιλιομέτρων, ευνοεί τους επίδοξους κλέφτες, αφού είναι δύσκολο να ελεγχτεί σε όλη της την έκταση. Γλυπτά, σαρκοφάγοι και αντικείμενα γίνονται έτσι εύκολη λεία για τους αρχαιοκάπηλους.
Παράνομες εργολαβίες,
που εντατικοποιήθηκαν μετά την Αραβική Άνοιξη του 2011, απειλούν με εξαφάνιση
την πολιτιστική κληρονομιά.
Οι τέσσερις ιδιαίτερες γυναικείες προτομές που
μπορούμε να θαυμάσουμε τώρα στο Λούβρο, αποτελούν τυπικό παράδειγμα της
κυρηναϊκής τέχνης του 3ου π.Χ. αιώνα, με το χαρακτηριστικό μανδύα και πέπλο,
τις πιέτες του υφάσματος να σχηματίζουν πλούσιες γραμμές κατά μήκος του σώματος
και το κλασσικό ύφος του προσώπου που όμως μαρτυράει και μία θλίψη. Όλα
δείχνουν πως πρόκειται για θεότητες, που τοποθετούνταν στην είσοδο των τάφων,
χτισμένων στους βράχους, ως προστάτιδες των αποθανόντων, και μας παραπέμπουν
στην Περσεφόνη των Ελλήνων. Οι καρτέλες με τις σφραγίδες του τελωνείου, που
έχουν αφεθεί επίτηδες πάνω στα έργα, μαρτυρούν το παράδοξο ταξίδι τους.
Κλεμμένες
πλάκες από την περιοχή της Κυρήνης, που προορίζονταν για «αρχαιόφιλο» της
Ταϊλάνδης. Οι καρτέλες κατάσχεσης του
τελωνείου συνοδεύουν τα εκθέματα.
Πέραν της πολιτικής αστάθειας στην περιοχή, η έντονη βιομηχανοποίηση και οι παράνομες εργολαβίες, που εντατικοποιήθηκαν ακόμη περισσότερο μετά την Αραβική Άνοιξη το 2011, απειλούν εξίσου με εξαφάνιση τη σημαντική αυτή πολιτιστική κληρονομιά.
Η έκθεση επισημαίνει πως
τα έργα που διακινούνται με παράνομο τρόπο, χάνουν την ιστορία τους, αφού
ενίοτε είναι εξαιρετικά δύσκολο να ταυτοποιηθούν. Οι πληροφορίες που τα
συνοδεύουν είναι εξαιρετικά ελλιπείς ή συχνά πλαστές. Με άγνωστο τον τόπο
προέλευσής και το πλαίσιο τους, θεωρούνται «έργα ορφανά».
Περσεφόνη-Γλυπτό του 3ου αιώνα π.Χ. Απαραίτητο «αξεσουάρ» στην έκθεση η καρτέλα κατάσχεσης από τελωνειακούς.
Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελούν οι δύο πλάκες που κατασχέθηκαν το 2016 στο αεροδρόμιο Roissy του Παρισιού. Δηλωμένες απλά ως «διακοσμητικές πλάκες κήπου» βάρους 106 κιλών, προερχόμενες από τη Λιβύη, προορίζονταν για την Ταϊλάνδη. Μαρτυρούν έτσι την πολύπλοκη διαδρομή που ακολουθούν τα κλεμμένα αντικείμενα σε εμπόλεμες ζώνες, με ψεύτικα πιστοποιητικά γνησιότητας και επινοημένη ιστορία.
Οι ανάγλυφες αυτές μαρμάρινες πλάκες παρουσιάζουν ένα λεπτοδουλεμένο διακοσμητικό μοτίβο. Εκ πρώτης όψεως υποδεικνύουν βυζαντινή επιρροή. Εντούτοις, το πλαίσιο, η ημερομηνία, η προέλευση των έργων δεν μπορεί να διευκρινιστεί. Πρόκειται δηλαδή για δύο «έργα ορφανά», χωρίς ιστορία και τόπο προέλευσης, όπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά στην έκθεση, η οποία θα διαρκέσει μέχρι το Δεκέμβριο του 2021.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου