Όταν ο Νέρων έπαιζε Οιδίποδα στην Ελλάδα

Λέγεται ότι ενώ η Ρώμη καιγόταν, εκείνος απήγγελλε ποίηση και μετά περιφερόταν για να εξετάσει την καταστροφή, όπως αποτυπώθηκε στη χαλκογραφία του Καρλ Πιλότι το 1862. Είχε επίσης επιδιώξει, ως αυτοκράτορας, μια σύνδεση με τον ελληνικό πολιτισμό, πραγματοποιώντας «καλλιτεχνική» περιοδεία στη ρωμαϊκή επαρχία της Αχαΐας.

Το νέο βιβλίο του Γιώργου Μητρόπουλου επανεξετάζει τη σχέση του Νέρωνα με την Ελλάδα.

Το όνομά του θυμίζει εκκεντρικότητα, παραφροσύνη. Κατηγορείται εξάλλου ότι κοιμήθηκε με τη μητέρα του και έπειτα τη δολοφόνησε, ότι παντρεύτηκε την ετεροθαλή αδελφή του, την οποία επίσης εκτέλεσε, ότι έπαιζε λύρα ενώ η Ρώμη καιγόταν εξαιτίας του. Επόμενο ήταν η αρχαία ιστοριογραφία να μη χαρίσει καλή φήμη στον Ρωμαίο αυτοκράτορα Νέρωνα (37-68 μ.Χ.). Η σύγχρονη επιχείρησε τουλάχιστον να ανιχνεύσει ψήγματα αλήθειας στον μύθο του, που στο μεταξύ είχε γίνει και θέμα ταινιών και τηλεοπτικών σειρών. Οπως το επικό «Quo Vadis» (1951), όπου τον υποδύθηκε μοναδικά ο Πίτερ Ουστίνοφ.

Ο Νέρων ήταν επίσης ελληνομαθής. Χαρακτηρίστηκε στην εποχή του από τους Ελληνες «φιλέλλην», ιδιότητα που ούτε στον Αδριανό δεν αποδόθηκε εν ζωή. Στην ελληνική περιοδεία του, ωστόσο, που πραγματοποίησε το 66-67 μ.Χ., δεν πέρασε καν από την Αθήνα, καθώς φαίνεται ότι δεν θέλησε να θαυμάσει τα μνημεία της, αλλά να γίνει ο ίδιος αντικείμενο θαυμασμού.

Ηταν μια περιοδεία «καλλιτεχνική»: συμμετείχε σε πανελλήνιους αγώνες σαν ηθοποιός, κιθαρωδός, κήρυκας, αλλά και αρματηλάτης. Ηθελε να γίνει κομμάτι των ελληνικών παραδόσεων, όχι όμως μέσα από τη συσχέτιση με τα σύμβολα του κλασικού πολιτισμού, αλλά με μια προσέγγιση πιο «νερώνεια». Αυτό υποστηρίζει στο βιβλίο «Ο Νέρωνας και η Ελλάδα. Το παιχνίδι των ρόλων» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) ο Γιώργος Μητρόπουλος, μεταδιδακτορικός ερευνητής αρχαίας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Οπως και άλλοι αυτοκράτορες, ο Νέρων παρέθετε θεάματα για επικοινωνιακούς λόγους, υιοθετώντας μάλιστα διαφορετική περσόνα ανάλογα με την περίσταση. Στην ελληνική περιπέτειά του, η οποία επικεντρώθηκε στη ρωμαϊκή επαρχία της Αχαΐας (με πρωτεύουσα την Κόρινθο), συμμετείχε στους εξής αγώνες: Ολύμπια, Ισθμια, Πύθια και Ακτια. Χαρακτηριζόταν σε όλους νικητής, ενώ όταν σε μια αρματοδρομία στην Ολυμπία, στην οποία συμμετείχε με… δέκα άλογα, έπεσε από το άρμα του και επιβιβάστηκε ξανά (χωρίς τελικά να ολοκληρώσει τον αγώνα), οι ελλανοδίκες αναγνώρισαν τη «νίκη» του και ανταμείφθηκαν με 200.000 δηνάρια.

Οι αγαπημένοι του τραγικοί ρόλοι ήταν, μεταξύ άλλων, ο Οιδίποδας, ο Ορέστης, ο Ηρακλής και όταν πριν από τις εμφανίσεις του τον έπιαναν κρίσεις πανικού, οι κριτές τον καθησύχαζαν – σε εκείνους των Ισθμίων, χάρισε, μετά την επιτυχία του, τα δικαιώματα του Ρωμαίου πολίτη.

Το βιβλίο του Γιώργου Μητρόπουλου, μεταδιδακτορικού ερευνητή αρχαίας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Επιχείρησε πάντως και μια πρώτη διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου, για την οποία επιστράτευσε ικανούς μηχανικούς. Χάρισε σε ολόκληρη την αχαϊκή επαρχία ελευθερία και φοροαπαλλαγή. «Μια απροσδόκητη για εσάς, άνδρες Ελληνες, δωρεά, σας χαρίζω, αν και τίποτα δεν είναι ανέλπιστο από τη μεγαλοψυχία μου…», ήταν η πρώτη φράση του λόγου που εκφώνησε στην Κόρινθο το 67 μ.Χ. «Μπορούμε να φανταστούμε ένα επαρχιακό κοινό έκπληκτο, απορημένο, ίσως και σοκαρισμένο από τις πράξεις και τις παραστάσεις του αυτοκράτορα στους ποικίλους ρόλους του. Σίγουρα όμως θα ήταν εντυπωσιασμένο», αναφέρει στο βιβλίο ο Γιώργος Μητρόπουλος, προσθέτοντας ότι οι πόλεις της αχαϊκής επαρχίας, λόγω της σύνδεσής τους με τα ελληνιστικά βασίλεια, ήταν έτοιμες να αποκτήσουν ηγεμονικές σχέσεις με τον Νέρωνα, πριν τις επισκεφθεί.

Τελικά, εξηγεί ο Μητρόπουλος, οι ενέργειες και οι «εικόνες» του Νέρωνα στην Ελλάδα «εξασφάλισαν μακροπρόθεσμα την εδραίωση της ρωμαϊκής εξουσίας στη γωνιά αυτή της αυτοκρατορίας», ενώ η δράση του και ο «ενθουσιασμός» των Ελλήνων για αυτόν «αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τους επόμενους αυτοκράτορες, ώστε να συνδεθούν με την Ελλάδα μέσα από το ένδοξο παρελθόν της».

Η δε θεατρική συμπεριφορά του ερμηνεύεται ίσως και με σύγχρονους όρους, καθώς με αυτήν ο Νέρων, «όπως και σύγχρονοι λαϊκιστές πολιτικοί, επιχειρούσε –συχνά με επιτυχία– να κερδίσει τις καρδιές των υπηκόων του», αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου ο καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών στο Πρίνστον, Αγγελος Χανιώτης.

Εικόνα: [Credit: The Print Collector / Heritage Images via Getty Images]

Πηγή: Ν. Ζώης, Καθημερινή

http://anaskafi.blogspot.com/2025/11/blog-post_14.html