 |
Νικόλαος Τζαφούρης
«Ελκόμενος Χριστός»
Μητροπολιτικό Μουσείο
Νέας Υόρκης
|
Λίγα
πράγματα γνωρίζουμε για τη ζωή του Νικολάου Τζαφούρη. Υπήρξε σίγουρα ένας από
τους σημαντικότερους κρητικούς ζωγράφους του δεύτερου μισού του 15ου αιώνα.
Ζούσε και εργαζόταν στον Χάνδακα και ήταν παντρεμένος με τη Maria Pirin. Από
ένα έγγραφο του 1492 μαθαίνουμε ότι ο βενετός διοικητής του Ναυπλίου Johannes
Nanni παράγγειλε στον Τζαφούρη την εικονογράφηση μιας εικόνας για τον καθολικό
ναό του Ναυπλίου που έπρεπε να περιλαμβάνει 23 μορφές. Για το έργο αυτό ο
ζωγράφος θα πληρωνόταν 13 χρυσά δουκάτα, τιμή αρκετά υψηλή που φανερώνει ότι
την εποχή εκείνη ήταν ήδη ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης. Ο Νικόλαος Τζαφούρης
πρέπει να πέθανε το 1501.
Μέχρι
σήμερα έχει εντοπιστεί το έργο ενός περιορισμένου αριθμού καλλιτεχνών της
κρητικής σχολής αλλά θα πρέπει οι ενυπόγραφες εικόνες που σώθηκαν να είναι τα
έργα των καλύτερων ζωγράφων της εποχής, ενώ ένας σημαντικός αριθμός ανυπόγραφων
εικόνων που βρίσκονται παντού φαίνεται πως αντιπροσωπεύει τη μέση καλλιτεχνική
στάθμη της πολυάριθμης αυτής σχολής.
 |
| Νικόλαος Τζαφούρης «Madre dela Consolatione» |
Αποφασιστική
συμβολή στη διαμόρφωση της Κρητικής Σχολής ζωγραφικής είχαν οι
Κωνσταντινουπολίτες ζωγράφοι που κατέφυγαν στην Κρήτη πριν ή λίγο μετά την
Άλωση και ζωγράφιζαν σύμφωνα με τα παλαιολόγεια πρότυπα. Έτσι η τέχνη του
νησιού αναβαθμίστηκε αποκτώντας ισορροπημένες συνθέσεις, κλασικές στις
διαστάσεις μορφές και ευγένεια. Σύντομα οι Κρήτες ζωγράφοι άρχισαν να
ενσωματώνουν και στοιχεία της πρώιμης ιταλικής αναγέννησης, διαμορφώνοντας έτσι
τα χαρακτηριστικά μιας σχολής που έγινε φημισμένη και περιζήτητη σε όλη την
Ευρώπη την εποχή εκείνη.
 |
Νικόλαος Τζαφούρης:
«Άκρα Ταπείνωση»
Βιέννη, Μουσείο
Ιστορίας της Τέχνης
|
Τα ονόματα
των ζωγράφων από την Κωνσταντινούπολη που συνέβαλαν στην άνθηση της Κρητικής
Σχολής είναι γνωστά: πρόκειται για τους: Νικόλαο Φιλανθρωπηνό, Εμμανουήλ
Ουρανό, Αλέξιο και Άγγελο Απόκαυκο, Ανδρόνικο Συναδηνό και οικογένεια Φωκά.
 |
Νικόλαος Τζαφούρης «Η
Μεταμόρφωση», Αθήνα, Βυζαντινό Μουσείο
(η φωτογραφία είναι από
την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους)
Οι ιταλικές επιδράσεις
φαίνονται στις φορεσιές των προφητών και στη χρωματολογία.
|
Οι
ζωγράφοι του Χάνδακα ήταν οργανωμένοι -κατά τα βυζαντινά πρότυπα- σε συντεχνίες,
όπως συνέβαινε και με άλλους επαγγελματίες. Οι συντεχνίες ονομάζονταν «Σχολή
Αγίου Λουκά των ζωγράφων» ή «Αδελφότητα του Αγίου Λουκά των ζωγράφων», δηλαδή
ήταν αφιερωμένοι στον ευαγγελιστή, ο οποίος, κατά παράδοση, ήταν ομότεχνός
τους. Από τις μαρτυρίες που έχουμε φαίνεται πως αντιμετωπίζονταν ως απλοί
επαγγελματίες και, παρά τα χρήματα ή τη φήμη τους, δεν πρέπει να κατείχαν
κάποια ιδιαίτερη θέση στην κοινωνία της εποχής.
 |
Πιετά (έργο του 1500
που αποδίδεται στον Ν. Τζαφούρη ή στον κύκλο του)
|
Η Δέηση
είναι μια σημαντική ενυπόγραφη εικόνα του Τζαφούρη, ο οποίος σε αυτό το έργο
ακολουθεί πιστά τη βυζαντινή παράδοση, χωρίς προσμείξεις δυτικών στοιχείων. Η
εικόνα του Τζαφούρη ήταν άγνωστη και εντοπίστηκε το 1990 κατά τη συντήρησή της
στα εργαστήρια του Μουσείου Αντιβουνιώτισσας, στην κατοχή του οποίου είχε
περιέλθει το 1988.
 |
Νικόλαος Τζαφούρης «Δέηση»
Μουσείο Αντιβουνιώτισσας, Κέρκυρα
|
Αξιοσημείωτο
είναι πως μέχρι τότε μόνο υποθέσεις έκαναν οι επιστήμονες για το αν ο Τζαφούρης
ζωγράφιζε εκτός από «alla maniera latina» και «alla maniera greca» γιατί δεν
είχε βρεθεί έργο του που να το επιβεβαιώνει. Αντιθέτως όλα τα σωζόμενα έργα του
ήταν επηρεασμένα από την υστερογοτθική τέχνη αλλά και από τη βενετσιάνικη
ζωγραφική –ιδιαίτερα του Bellini. Η «Δέηση» μεταφέρθηκε στην Κέρκυρα προφανώς
μετά την πτώση του Χάνδακα (1669), όταν δημιουργήθηκε μεγάλο μεταναστευτικό
ρεύμα προς τα Επτάνησα και την Ιταλία.
πηγές:
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΔΟΜΗ
Βαρβάρα Παπαδοπούλου: http://www.deltionchae.org/index.php/deltion/article/viewFile/309/308
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου