 |
Ακρόπολη
Λάδι σε
μουσαμά , 60 x 82 εκ.
|
Σε ηλικία
δέκα έξι ετών αναχώρησε από την Κέρκυρα για τη Ρώμη και ένα χρόνο αργότερα για
το Παρίσι. Εκεί πραγματοποίησε σπουδές ζωγραφικής και χαρακτικής στις ακαδημίες
Grande Chaumiere και Julian. Το 1908 επέστρεψε στην Ελλάδα για να υπηρετήσει τη
θητεία του, την επόμενη χρονιά έλαβε μέρος στην έκθεση της "Ομάδας
Νέων" στο Ζάππειο, και στη συνέχεια επέστρεψε, μέσω Μονάχου, στο Παρίσι.
 |
Λυκούργος
Κογεβίνας. Ζωγράφος, χαλκογράφος.
|
Στα 1912 -
1913 πήρε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους και η ελληνική κυβέρνηση τον όρισε,
μαζί με το ζωγράφο Νικόλαο Ανδρούτσο και το γλύπτη Κωνσταντίνο Δημητριάδη,
εκπρόσωπο στο Συνέδριο των Καλλιτεχνών στο Παρίσι. Το 1914, ενώ είχε ήδη
επιστρέψει στη Γαλλία, παρουσίασε την πρώτη ατομική του έκθεση ζωγραφικής στην
Αθήνα, στην αίθουσα του "Παρνασσού". Πραγματοποίησε πολλά ταξίδια
στην Ελλάδα και το 1918 παρουσίασε σειρά σκηνών από το μέτωπο της Βορείου
Ηπείρου. Καθοριστική για τη συστηματική ενασχόλησή του με τη χαρακτική στάθηκε
η γνωριμία του με το χαράκτη Andre Dunoyer de Segonzac το 1921.
Στο Παρίσι
παρέμεινε ουσιαστικά έως το 1933, παρουσιάζοντας ατομικές εκθέσεις και
μετέχοντας, κυρίως με ζωγραφικά έργα, σε ομαδικές εκθέσεις τόσο στη Γαλλία,
όπου το 1925 τιμήθηκε με το χρυσό μετάλλιο στην παρισινή Έκθεση Διακοσμητικών
Τεχνών, όσο και στην Ελλάδα. Την έκδοση του πρώτου του λευκώματος το 1922 με
δώδεκα απόψεις από τις μονές του Αγίου Όρους προλόγισε ο Charles Diehl, ενώ,
έως το 1939, κυκλοφόρησαν από μεγάλους παρισινούς εκδοτικούς οίκους αρκετά
ακόμη λευκώματα. Το 1985 οργανώθηκε στην γκαλερί "Υάκινθος"
αναδρομική έκθεση ζωγραφικών και χαρακτικών του έργων.
 |
Λαχαναγορά
Βερόνας, 1919
Οξυγραφία ,
19,5 x 22,5 εκ.
|
 |
Μονή
Σίμωνος Πέτρα, 1922
Οξυγραφία ,
19,4 x 26 εκ.
|
Καλλιτέχνης
με πλούσιο χαρακτικό έργο, θεωρείται ο θεμελιωτής της οξυγραφίας στην Ελλάδα.
Τον απασχόλησε ιδιαίτερα η τοπιογραφία, τόσο στη ζωγραφική όσο και στα
χαρακτικά του έργα, που διακρίνονται για την κλασικιστική αντίληψη, τη
λεπτότητα της γραμμής και τη συνθετική καθαρότητα, παρουσιάζοντας συγγένειες με
την ειδυλλιακή γαλλική τοπιογραφία του 18ου και 19ου αιώνα.
 |
Λ.
Κογεβίνας, Le Mont Athos (ελληνικός τίτλος: Μοναστήρια του Αγίου Όρους),
χαλκογραφία, 41 εκ. x 32 εκ. Ιδιωτική συλλογή. Από ομώνυμο λεύκωμα με 12
χαλκογραφίες που κυκλοφόρησε σε 250 αριθμημένα αντίτυπα στο Παρίσι το 1922.
|
Σχεδίασε
τους ψαράδες στον Σηκουάνα και στα νησιά του Αιγαίου, στιγμιότυπα από το μέτωπο
της Βορείου Ηπείρου στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου που παρακολούθησε ως
ζωγράφος του ελληνικού στρατού επίσημα διορισμένος από την κυβέρνηση Βενιζέλου,
τον Μιστρά και τη μοναστηριακή πολιτεία του Αθω, την Ακρόπολη αλλά και τις
λαϊκές αγορές της Αθήνας διασώζοντας με την πένα του όψεις αρχιτεκτονικές της
πρωτεύουσας λίγο πριν από τα χρόνια της Κατοχής.
 |
Το όρος
Άθως
|
Γεννημένος
στην Κέρκυρα το 1887, ο Λυκούργος Κογεβίνας έδρασε στο πρώτο μισό του 20ού
αιώνα θέτοντας τις βάσεις του έργου του στο Παρίσι και συγκεκριμένα στην Ecole
des Beaux-Arts και στην Academie Julian, όπου φοίτησε σε νεαρή ηλικία. Παρά το
γεγονός ότι δεν κατόρθωσε να ξεπεράσει την παράδοση της πιστής καταγραφής έτσι
όπως αυτή καθιερώθηκε από τους ξένους περιηγητές του 19ου αιώνα, ο Κογεβίνας
ανήκει στους πρωτοπόρους έλληνες χαράκτες, όντας μάλιστα ο πρώτος που
παρουσίασε οξυγραφίες στον ελληνικό χώρο ήδη από τη δεύτερη ατομική έκθεσή του
το 1915. Το έργο του παρουσιάζει στις ημέρες μας ιδιαίτερο ενδιαφέρον όχι μόνο
για τον άρτιο σχεδιασμό του αλλά και για την ευαισθησία που αναδίδει μαζί με
την ατμόσφαιρα της εποχής που μας βοηθά να ανασυνθέσουμε.
 |
Μονή Δάφνης
|
Προσωπικότητα
δραστήρια, ο Κογεβίνας υπήρξε μεταξύ άλλων ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Ελλήνων
Καλλιτεχνών αλλά και, το 1917, της Ομάδας Τέχνης, στην οποία μάλιστα επέβαλε τη
συμμετοχή του Κωνσταντίνου Παρθένη. Οι πρώτες οξυγραφίες του με τίτλο «Παραλία
Λοκρίδος» και «Ποταμός της Κέρκυρας» δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Παναθήναια»
εν έτει 1909 και δίκαια χαρακτηρίστηκαν τα πρώτα γνωστά ως σήμερα έργα
«ελεύθερης» χαρακτικής στην Ελλάδα. Γόνος μεσοαστικής οικογενείας, ο Λυκούργος
Κογεβίνας βρέθηκε στο Παρίσι την εποχή της άνθησης του κυβισμού και του
φωβισμού. Αν και πέτυχε να απαλλαγεί από τον ακαδημαϊσμό και να φθάσει στον
εμπρεσιονισμό, το ζωγραφικό έργο του τον κατατάσσει στους κλασικούς υπαιθριστές
τοπιογράφους, ενώ το ίδιο πνεύμα κυριαρχεί και στις 100 χαλκογραφίες που μας
άφησε.
 Μονή Μεγίστης Λαύρας-1922 |
"Λυκούργος
Κογεβίνας - χαράκτης και ζωγράφος"
Κείμενα:
Αφροδίτη Κούρια - Ειρήνη Οράτη
Έκδοση του
Ιδρύματος Ευάγγελου Αβέρωφ- Τοσίτσα, 2004
 |
Το θέατρο
της Επιδαύρου
|
Από το
Μέτσοβο έρχεται το εξαίρετο δίγλωσσο λεύκωμα για τον κερκυραίο, χαράκτη και
ζωγράφο, Λυκούργο Κογεβίνα, χάρις και στην εξ αγχιστείας συγγένειά του με την
οικογένεια Αβέρωφ. Ήταν το 1919, σε ηλικία τριάντα δύο ετών, που παντρεύτηκε
την εικοσάχρονη Μιχαήλα Αβέρωφ, κόρη του Γεωργίου Αβέρωφ, όγδοη γενιά αυτής της
παλαιάς αρχοντικής οικογένειας. Και η Τατιάνα Αβέρωφ-Ιωάννου προλογίζει το
λεύκωμα, που εκδόθηκε, με αφορμή την φθινοπωρινή αναδρομική έκθεση του Κογεβίνα
στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ.
 |
Μονή
Μεγίστης Λαύρας, 1922 1
|
Γιος του
Νικολάου Κογεβίνα, ποιητή και μεταφραστή του Γκαίτε και του Σίλλερ, γνωστού με
το ψευδώνυμο Γλαύκος Πόντιος, πήρε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής από τον ζωγράφο
Γεώργιο Σαμαρτζή και συνδέθηκε φιλικά με τους συντοπίτες του ζωγράφους Βικέντιο
Μποκατσιάμπη και Άγγελο Γιαλλινά. Ήδη, στα δεκαέξι του, ταξίδεψε στη Ρώμη για
μια πρώτη, εκ του σύνεγγυς, γνωριμία με τον κόσμο της τέχνης. Το 1905, εγκαταστάθηκε
στο Παρίσι, μαζί με το μεγαλύτερο αδελφό του, φοιτητής πλέον στην Σχολή Καλών
Τεχνών. Τότε, πήρε και τα πρώτα μαθήματα χαλκογραφίας. Η στρατιωτική θητεία, το
1908, διέκοψε τις σπουδές, ταυτόχρονα, όμως ήρθε και η πρώτη συμμετοχή σε
ομαδική έκθεση νέων στο Ζάππειο.
 |
Ακροκόρινθος,
1924
|
Στα
επόμενα χρόνια, η παρισινή μαθητεία εναλλασσόταν με τη στράτευση, στους
Βαλκανικούς ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στα μηχανοκίνητα και μετέπειτα, στον Πρώτο
Παγκόσμιο Πόλεμο, με καλλιτεχνική αποστολή στο μέτωπο. Το 1915, στην αίθουσα του
Φιλολογικού Συλλόγου "Παρνασσού", έκανε μια πρώτη έκθεση με
χαλκογραφίες και θέματα από τον πόλεμο. Το 1918, πήγε εθελοντής στην Βόρειο
Ήπειρο, ως υπασπιστής του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, ενώ από την κυβέρνηση
Ελευθέριου Βενιζέλου, ορίστηκε ζωγράφος του στρατού, οπότε και φιλοτέχνησε
πολλά έργα με πολεμικά θέματα. Τον Δεκέμβριο του 1918, έκανε μια ατομική έκθεση
με εκατό έργα, ζωγραφικά και χαρακτικά. Ήδη, από τότε, τον χαρακτήριζαν άριστο.
Αν και οι πλέον συντηρητικοί έβρισκαν παράδοξα τα έργα του, αποκαλώντας αυτόν
και τον Κωστή Παρθένη, "αντάρτες της τέχνης".
 |
Ο ναός της
Αίγινας, 1924
|
Τα χρόνια
του έγγαμου βίου του με την Αβέρωφ, που κράτησε από το 1919 έως το 1933, τα
πέρασε στο Παρίσι. Εκείνη την εποχή, ο Κογεβίνας άνοιξε δικό του εκδοτικό οίκο,
αφού είχε μαθητεύσει για χρόνια στην τυπογραφία και διέθετε πλέον καλή γνώση
των νεότερων φωτομηχανικών μεθόδων. Μεταξύ άλλων, εξέδιδε σειρές επιστολικών
δελταρίων με ελληνικά θέματα. Σε ένα τελευταίο κεφάλαιο του λευκώματος, ο Α. Δ.
Ραπίδης παρουσιάζει τα εικονογραφημένα επιστολικά δελτάρια του Κογεβίνα.
Το πρώτο
του λεύκωμα, με δώδεκα χαλκογραφίες, κυκλοφόρησε το 1922. Μέχρι τον πρόωρο
θάνατό του, στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1940, πρόλαβε να εκδώσει τέσσερα
λευκώματα. Οι ατομικές εκθέσεις στο εξωτερικό και στην Ελλάδα πολλαπλασιάστηκαν.
Ο μακρύς τους κατάλογος ακολουθεί το εμπεριστατωμένο βιογραφικό, που συντάσσει
ο Δ. Παυλόπουλος.
 |
Σούνιο,
1924
|
Τον Μάρτιο
του 1931, ο Κογεβίνας ήταν υποψήφιος για την έδρα χαρακτικής στην Ανωτάτη Σχολή
Καλών Τεχνών, μαζί με τον Άγγελο Θεοδωρόπουλο και τον Γιάννη Κεφαλληνό, ο
οποίος και τελικά εκλέχτηκε. Μόνιμα στην Αθήνα εγκαταστάθηκε το 1933 και ένα
χρόνο αργότερα, γνώρισε τη δεύτερη σύζυγό του, την τριαντάχρονη τότε, Αλεξάνδρα
Γεωργαντά. Το σπίτι του στην οδό Δεινοκράτους, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κώστα
Κιτσίκη, σώζεται έως σήμερα.
Κατά τον
επικήδειο του ζωγράφου Περικλή Βυζάντιου, ο Κογεβίνας στάθηκε "ο πρώτος
που έδειξε στους ζωγράφους το δρόμο των νησιών με τα άσπρα σπίτια, την
Σαντορίνη με τα κόκκινα βράχια, τα μοναστήρια με τα υψηλά κυπαρίσσια στις
κορφές των βουνών, ολόκληρο το υλικό του ελληνικού υπαίθρου".
 |
Μυκήνες,
1924
|
Ακριβώς,
το τοπίο είναι το κατ' εξοχήν θέμα του Κογεβίνα στη γόνιμη ζωγραφικά
δεκαπενταετία, 1908-1925. "Ποιοτική ανισότητα και εκλεκτικισμό"
διαγνώνει η Α. Κούρια, που γράφει για τον ζωγράφο Κογεβίνα. Κοσμοπολίτης, με
πολλά ερεθίσματα από τον ευρωπαϊκό χώρο, συνομιλεί και με έλληνες ομότεχνούς
του, προπαντός, με τους κερκυραίους τοπιογράφους. Ο Κογεβίνας δίνει έμφαση στο
σχέδιο, όπως φαίνεται ευκρινέστερα στις πανοραμικές απόψεις κάποιων έργων του,
ενώ εμφανής είναι και η επιμονή του στη διακοσμητική λεπτομέρεια. Τελικά, όμως,
επιδόθηκε στην χαρακτική. Φέρεται, μάλιστα, ως ο πρώτος από τους έλληνες
καλλιτέχνες που έδωσε χαρακτικό έργο, ήδη, το 1907. Μαζί με τον Γαλάνη ,
θεωρούνται οι εισηγητές της καλλιτεχνικής χαρακτικής στην Ελλάδα.
 |
| Ο ναός της Φιγάλειας, 1924 |
Από νωρίς,
ερασιτέχνης φωτογράφος ο Κογεβίνας, χρησιμοποίησε τη φωτογραφία ως εργαλείο
τόσο στη ζωγραφική όσο και στη χαρακτική δουλειά του. Με τη μέθοδο της
οξυγραφίας, τεχνικής οξείδωσης του χαλκού, μπόρεσε να αποδώσει στα χαρακτικά
του, σχεδόν ζωγραφικά τις φωτοσκιάσεις. Άλλωστε, υπάρχει η άποψη πως η
οξυγραφία συνιστά τη χαρακτική των ζωγράφων. Η εξέλιξη της τεχνικής του στη
χαρακτική διακρίνεται μεταξύ άλλων και στα έργα της Ακρόπολης, καθώς το
αρχαιολογικό τοπίο αποτέλεσε σταθερή θεματική στην οποία κατά καιρούς
επανερχόταν. Τον χαράκτη Κογεβίνα παρουσιάζει η Ε. Οράτη.
 |
Δελφοί, 1924
|
Στις δύο
μελετήτριες οφείλεται και η έρευνα για τον εντοπισμό των έργων του Κογεβίνα,
που επέτρεψε τη συνολική θεώρηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας του. Ο κατάλογος
των έργων του συμπληρώνει το λεύκωμα, ενώ δίνεται και σχετική βιβλιογραφία.
Πιστεύουμε πως οι επιμέρους κρίσεις συνοψίζονται στην άποψη, που είχε εκφράσει
ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, το 1932: "... ο κ. Κογεβίνας έχει πάντοτε ένα
τρόπο του βλέπειν, ο οποίος πρέπει να αναγνωρίσουμε πως είνε δικός του και
μάλιστα ότι τον έκαμε περισσότερο ατομικόν η μακρά άσκησις και η επιτυχία του
καλλιτέχνου στην τεχνική της eau-forte, στην οποία έδωσε και τα εκλεκτότερα
έργα του".
 Η Μάχη του Σκρα, 1918 Λάδι σε μουσαμά , 73 x 100 εκ. |
 |
Πορεία προς
το μέτωπο
|
 |
| Πορεία προς το μέτωπο |
 |
Φόρτωσις
πυροβολικού είς Πειραιά
|
 |
Το «Αβέρωφ»
στην Κωνσταντινούπολη το 1919.
|
 |
Τοπίο από
την Κέρκυρα, πριν το 1920
Λάδι σε
μουσαμά , 89 x 130 εκ.
|
 |
Ακρόπολη
|
 |
| Ο ναός της Αφαίας στην Αίγινα |
 |
| Σαντορίνη |
 |
Όσιος
Λουκάς
|
 |
Εκκλησία
|
 |
Μυστράς
|
 |
Μυστράς
|
 |
| Εκατονταπυλιανή Πάρου |
 |
Σοκάκι με καμάρα
|
 |
The
harvesters
|
 |
Ανατολή
|
 |
An autumn
landscape, 1914
|
 |
Σηκουάνας,
1919
|
 |
Κέρκυρα
|
 |
Μονή Βατοπαιδίου
|
 |
Βενετία
|
 |
Παλαιοβιβλιοπώλες
στη γέφυρα St. Peres, 1925
|
 |
Pont dela
Tournelle
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου