H Θήβα
είναι ο τόπος καταγωγής τριών
μεγάλων ζωγράφων του
16ου αιώνα, του
Φράγκου Κατελάνου και των αδελφών
Γεωργίου και Φράγκου Κονταρή. Οι πληροφορίες που
έχουμε γι' αυτούς προέρχονται
μόνο από τις επιγραφές
σε ορισμένα επώνυμα
ζωγραφικά σύνολα τους.
Το επώνυμο έργο
επομένως των Θηβαίων
ζωγράφων καλύπτει μόνο
εννέα χρόνια (1560-1568).
Οι δύο
αυτοί Θηβαίοι αδελφοί και ζωγράφοι, είναι λίγο μεταγενέστεροι του συμπατριώτη
τους, Φράγκου Κατελάνου. Ανήκουν στη Σχολή της ηπειρωτικής Ελλάδας, τα
εικονογραφικά και τεχνοτροπικά στοιχεία της οποίας διέδωσαν στην Ήπειρο, στη
Στερεά και στην Πελοπόννησο. Οι ζωγράφοι
αυτοί είναι οι
μόνοι επώνυμοι εκπρόσωποι
του ζωγραφικού κινήματος που δημιουργήθηκε
το 16ο αιώνα στην
ηπειρωτική Ελλάδα απέναντι στη
σύγχρονη του κρητική
ζωγραφική.
Ο
Γεώργιος, που υπήρξε ιερέας, εκκλησιάρχης και έπειτα σακελλάριος Θηβών, και ο
αδελφός του, Φράγγος, εργάσθηκαν μαζί στο ναό του Αγίου Νικολάου στην Κράψη της
Ηπείρου, το 1563, και στο νάρθηκα της μονής Βαρλαάμ στα Μετέωρα, το 1566, ενώ ο
Φράγκος Κονταρής, το 1568, εργάσθηκε μόνος του στην Κληματιά (Βελτσίστα)
Ιωαννίνων.
επιγραφή: «
Άνεκαινίσθη ό θείος
και πάνσεπτος ναός
τον ένδοξου μεγαλομάρτυρoς Γεωργίου
της Μελινίτσης διά
χειρός ζωγράφου τοϋ
επίκλην Κονταρίνου εκ
τόπου Θηβών».
Στους δύο
αδελφούς αποδίδεται σειρά ζωγραφικών διακόσμων σε μοναστήρια του 16ου αιώνα,
όπως στη μονή Γαλατάκη στην Εύβοια (1586), στο νάρθηκα της μονής Οσίου Μελετίου
στη Βοιωτία (τέλη 16ου αιώνα), ενώ τελευταία αποδίδεται σε αυτούς ο
τοιχογραφικός διάκοσμος των εξωναρθήκων της μονής Φιλανθρωπηνών στο νησί των
Ιωαννίνων (1560) και του ναού του Αγίου Δημητρίου στη Βελτσίστα (1558-1568).
Αγιογραφίες στον Άγιο Δημήτριο της Κληματιάς
Οι
τοιχογραφίες του Αγίου Δημητρίου στη Βελτσίστα θεωρείται πως έγιναν από τον Φράγκο
Κονταρή (1558-1568), ανήκουν στη σχολή της Βορειοδυτικής Ελλάδας, της λεγόμενης
και σχολής των Θηβών, και χρονολογούνται στην εποχή της μεγάλης ακμής της
μεταβυζαντινής περιόδου. Οι δύο αυτές σχολές θεωρούνται ισάξιες της κρητικής
τεχνοτροπίας και έργα τους βρίσκουμε στα Μετέωρα και στο Άγιον Όρος. Οι
τοιχογραφίες στο εσωτερικό του καταλαμβάνουν συνολική έκταση περίπου 192 τ.μ.
Μεταμόρφωση του Σωτήρος στην
Κληματιά
Στη
Μεταμόρφωση του Σωτήρος στην Κληματιά, έναν ναό του 16ου αιώνα, υπάρχουν
τοιχογραφίες που χρονολογούνται στα 1568 και είναι έργα του ζωγράφου Φράγκου
Κονταρή, όπου υπάρχει στις τοιχογραφίες η υπογραφή του. Στη Βελτσίστα ο Φράγκος
Κονταρής εργάστηκε μόνος του. Το ύφος συνδυάζει αριστοτεχνικά τις παραδόσεις
του 14 και 15ου αι από την μακεδονία και την βόρεια Βαλκανική με την σύγχρονη
κρητική σχολή και την δυτική τέχνη.
 |
| Κτητορική επιγραφή Ι. Ν. Μεταμορφώσεως |
 |
Η θεραπεία
του παραλυτικού, 1563-1568
|
 |
Η Σταύρωση,
1563-1568
|
 |
Η
Μεταμόρφωση, 1563-1568
|
 |
Αγιογραφίες
του θόλου, 1563-1568
|
Στην
Εκκλησία της Μεταμόρφωσης ο κύκλος του Πάθους αρχίζει με τη Βαϊοφόρο στο δυτικό
τοίχο και τελειώνει με το Θρήνο. Στο βάθος της σκηνής, δεξιά, τοποθετείται η
πόλη και τα τείχη της Ιερουσαλήμ, στη μέση το Όρος των Ελαιών και αριστερά,
πίσω από ένα φαράγγι, διακρίνονται τα τείχη του μεγάλου χωριού της Βηθφαγή, απ’
όπου βγαίνουν δύο Απόστολοι οδηγώντας ένα πουλαράκι. Ο Χριστός φορά λευκό
χιτώνα και πηγαίνει στην Ιερουσαλήμ καθισμένος σε λευκό όνο. Το λευκό δίνει
στον Ιησού έναν τόνο αγνότητας και θριάμβου. Αυτή η ενέργεια του ζωγράφου κάνει
την εικονογραφία μοναδική. Πίσω του ακολουθούν οι απόστολοι με επικεφαλής τον
Πέτρο. Στο βάθος μία γυναίκα σηκώνει το παιδί της πολύ ψηλά στο ύψος των
επάλξεων, όπου δύο άτομα είναι έτοιμα να το πιάσουν. Κάποια παιδιά σκαρφαλώνουν
σε ένα δέντρο ή στα τείχη και άλλα παίζουν εύθυμα βγάζοντας τα ρούχα τους στην
άκρη μίας λίμνης. Η παράσταση στη Βελτίστα φέρει το σπάνιο στοιχείο της λίμνης
και του νερού, που δίνει στο όλο σκηνικό ζωντάνια και κινητικότητα.
Μονή Αγίου Νικολάου των
Φιλανθρωπηνών ή Σπανού
Η τρίτη
ζωγραφική φάση της μονής Φιλανθρωπηνών είναι συνδεδεμένη με τους Θηβαίους
ζωγράφους, τους αδελφούς Φράγκο και Γεώργιο Κονταρή, οι οποίοι ανέλαβαν να
τοιχογραφήσουν τις επιφάνειες των εξωναρθήκων. Το σύνολο των τοιχογραφιών της
μονής Φιλανθρωπηνών αποτελεί ένα μνημείο υψηλής ποιότητας τέχνης και κορυφαίο
δείγμα της μεταβυζαντινής τέχνης. Οι αδελφοί Κονταρή συνδέονται με την
αγιογράφηση του δυτικού εξωνάρθηκα και του βόρειου και νότιου νάρθηκα της
περίφημης μονής στο νησί των Ιωαννίνων.
 |
Οι επτά
σοφοί της αρχαιότητας στον νάρθηκα της μονής
|
Η Ιερά Μονή Ελεούσης
Στο
εσωτερικό του Καθολικού της μονής υπάρχουν τοιχογραφίες, που χρονολογούνται σε
τρεις διαφορετικές περιόδους. Οι τοιχογραφίες της πρώτης φάσης του Καθολικού χρονολογούνται
στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα και αποδίδονται στο εργαστήριο των αξιόλογων
ζωγράφων αδελφών Κονταρή.
 |
Μονή
Ελεούσας, κυρίως ναός (νότιος τοίχος).
Πέντε
ολόσωμοι Άγιοι αταύτιστος, Θεόδωρος,
Ιάκωβος ο Πέρσης, Ορέστης(;), Ευστάθιος(;).
|
Ιερός Ναός Αγ. Νικολάου
Κράψης
Χτισμένη
το 1563 από τον κραψίτη Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωάσαφ, η εκκλησία του
Αγίου Νικολάου στην Κράψη με τις εξαιρετικές ενυπόγραφες τοιχογραφίες των
Γεωργίου και Φράγκου Κονταρή έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο.
 "Η Πλατυτέρα των Ουρανών", κόγχη Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Κράψης, 1563. |
 |
Η Δευτέρα
παρουσία" μνημειώδης παράσταση στη λιτή
του Ι. Ν.
Αγίου Νικολάου Κράψης, 1563.
|
 |
Η Πλατυτέρα
των Ουρανών", κόγχη Ιερού Βήματος
Ιεράς Μονής
Κοιμήσεως Θεοτόκου Κράψης, 1809.
|
Παραπομπές:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου