Ο Κυπαρίσσιος ζωγράφος Βελισσάριος Κορεντσής, Belisario Corenzio, (1558-1643)

Λεπτομέρεια από το έργο του Κορένσιου στον καθεδρικό ναό του Σαλέρνο

Το όνομα της Κυπαρισσιώτικης οικογένειας ήταν Κορεντσή, αλλά για τον μεγάλο ζωγράφο είχε επικρατήσει το ιταλοποιημένο Κορένσιος, ο οποίος ήταν ένας από την Ελληνική τριανδρία, Δομίνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο 1540- 1614) και Αντώνης Βασιλάκης (Ιλ Γκράντε Αλιένσε 1556- 1629), που είχαν σημαντική συμβολή στην άνθιση της Ευρωπαϊκής ζωγραφικής την εποχή αυτή.

Οι μελετητές του έργου του μεγάλου Έλληνα ζωγράφου μέχρι το έτος 2000 είχαν διαφορετικές απόψεις ως προς την εθνική του προέλευση. Μερικοί τον θεωρούσαν Ιταλό γεννημένο στην Νεάπολη, άλλοι Αλβανό συνεργάτη του Σκεντέρμπεη που κατέφυγε στην Ιταλία και άλλοι Έλληνα που είχε γεννηθεί σε μια από τις ελληνικές πόλεις της Κάτω Ιταλίας.

Ο καθηγητής όμως της Νεοτέρας Ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ιωάννης Χασιώτης σε έρευνά του, από την οποία έχω αντλήσει τις περισσότερες πληροφορίες, φέρνει στο φως από  τα αρχεία της Ιταλίας και Ισπανίας, ότι ο μεγάλος ζωγράφος Βελισσάριος Κορένσιος δεν ήταν μόνο Έλληνας αλλά και ότι είχε γεννηθεί στην Αρκαδιά (Κυπαρισσία) το 1558 και ήταν μέλος της οικογένειας Κουρεντσή ή Κορεντσή που είχε αναπτύξει κατασκοπευτική δράση εναντίον των Οθωμανών και ο παππούς, ο πατέρας, ο θείος και τα παιδιά είχαν καταφύγει στην Νεάπολη της Κάτω Ιταλίας, την άλλοτε αποικία των αρχαίων Ελλήνων. Ο Ιωάννης Χασιώτης φέρνει στο φως τον κατασκοπευτικό ρόλο της οικογένειας Κορεντσή της οποίας τα μέλη προφασιζόμενοι τους εμπόρους σε εμπιστευτικές αποστολές στην Κωνσταντινούπολη, Ιόνιο Πέλαγος και Πελοπόννησο συνέλεγαν πληροφορίες για τον Οθωμανικό στρατό για λογαριασμό των Ισπανών Αντιβασιλέων της Νεαπόλεως και Σικελίας.

Λεπτομέρεια από το έργο του Κορένσιου στον καθεδρικό ναό του Σαλέρνο

Ο νεαρός Βελισσάριος Κορεντσής εγκατεστημένος στην Ιταλία μαθήτευσε κοντά σε καθιερωμένους ζωγράφους, όπως για πέντε χρόνια στη Ρώμη κοντά στον μεγάλο Τιντορέτο, έναν από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της εποχής του. Άριστος μαθητής έγινε σύντομα γνωστός και όλοι μιλούσαν για τον Έλληνα ζωγράφο. Ξαφνικά επιστρέφει στην Ελλάδα για να εργασθεί στην πατρίδα, αλλά η αξία του δεν αναγνωρίζεται, κάτι που και σήμερα γίνεται για άξιους ανθρώπους, και επιστρέφει απογοητευμένος στο μεγάλο καλλιτεχνικό κέντρο την Νεάπολη.

Βελισσἀριος Κορένσιος,  Cappella medici

Εκεί δημιουργεί Σχολή με πολλούς μαθητές. Παράλληλα πανέξυπνος όπως ήταν συνεργάζεται με τους γνωστούς καλλιτέχνες Ριβέρα και Καραντζιόλο και δημιουργούν μια πανίσχυρη τριανδρία, που κατορθώνει να πάρει όλες τις μεγάλες δουλειές, όπως διακοσμήσεις εκκλησιών και κοσμικά κτίρια. Μερικοί τον κατηγορούν ότι αυτό γίνεται με εκφοβισμό και ξυλοδαρμούς των ανταγωνιστών καλλιτεχνών.

Belisario Corenzio - Storie di Gesù e Maria

Ωστόσο τα έργα του Κυπαρίσσιου ζωγράφου προκαλούν τον θαυμασμό με τους χρωματισμούς τους, ιδιαίτερα ο «Πολλαπλασιασμός των άρτων και των ιχθυών» με τα 117 πρόσωπα. Έχει ζωγραφίσει τους ναούς Αγίου Σεβερίνου, Φιλίππου, Νέρι, Αγίας Άννας, τον πολιούχο ναό της Νεάπολης Αγίου Ιανουαρίου, το βασικό παλάτι, δουκικά μέγαρα και επαύλεις.

Βελισσἀριος Κορένσιος,  Νάπολη, Εκκλησία SS. Annunziata Maggiore

Το έτος 1643 ο Βελισσάριος Κορέντσιος σε ηλικία ογδόντα πέντε ετών ενώ ζωγράφιζε στην Νεάπολη το ναό του Στεφάνου σκαρφαλωμένος σε μια ψηλή σκαλωσιά, έχασε την ισορροπία του και πέφτοντας στο μαρμάρινο δάπεδο κτύπησε στο κεφάλι και πέθανε. Την κηδεία του παρακολούθησε ολόκληρη η Νεάπολη και τον έθαψαν στον Ελληνορθόδοξο ναό του Αγίου Παύλου, που ο ίδιος είχε φιλοτεχνήσει με την επιγραφή «Αρκάδα». Οι αντιζηλίες, οι καυγάδες, οι κλίκες και ο δύστροπος χαρακτήρας, του είχε δημιουργήσει την εικόνα της διπλής προσωπικότητας, αυτού του μεγάλου καλλιτέχνη, και του καβγατζή.

Βελισσἀριος Κορένσιος, Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, 1598. Νάπολη, Εκκλησία SS. Annunziata Maggiore

Η ενεργός παρουσία του Βελισσάριου Κορέντσιου στην Νεάπολη μαρτυρείται από το 1577 όταν μαζί με την αδελφή του Παγώνα μετά τον θάνατο του πατέρα τους Ιωάννη, ζητούσαν με υπόμνημα στην αυλή της Ισπανίας να μεταβιβασθεί σ΄αυτούς ο μισθός του, τονίζοντας την αρχοντική καταγωγή τους και την περιουσία που εγκατέλειψαν οι γονείς τους στην Ελλάδα προκειμένου να τους βοηθήσουν.

"Οι Αρετές", Fresco by Belisario Corenzio (1624) - Chartusian monastery of San Martino in Naples

Ο Βελισσάριος Κορέντσιος σαν μεγάλος καλλιτέχνης που ήταν είχε κοινωνική προβολή και εκ του λόγου αυτού του είχε ανατεθεί η διοίκηση της πολυάριθμης Ελληνικής κοινότητας της Νεαπόλεως. Συμμετείχε και ως μάρτυρας στους δικαστικούς αγώνες της ορθόδοξης Ελληνικής παροικίας εναντίον των Λατίνων κληρικών που διεκδικούσαν την θέση του εφημέριου της Ελληνικής εκκλησίας Άγιος Παύλος το 1622, όπου ήθελαν να τοποθετήσουν Ουνίτη κληρικό. Επίσης είχε διατελέσει μέλος της τριμελούς επιτροπής που διοικούσε την εκκλησία αυτή. Κατά την διάρκεια που ήταν στην διοίκηση έκανε πολλές μετατροπές και επεκτάσεις, όπως και την εικονογράφηση που ολοκληρώθηκε το 1634 και έγινε με ελληνορθόδοξο τρόπο. Ο Βελισσάριος Κορέντσιο είχε παντρευτεί τη Βιολάντα Μόρα και είχε αποκτήσει τρία παιδιά, τον Ιούλιο- Καίσαρ, την Βικτόρια και τον Κωνσταντίνο.

"Solitude" - Symbol: Book - Fresco by Belisario Corenzio (1624) –

 Chartusian monastery of San Martino in Naples

 Fresco by Belisario Corenzio (1624) –

 Chartusian monastery of San Martino in Naples

Στην Κάτω Ιταλία κατέφυγαν το 1565 ο Σταμάτης Κορεντσής παππούς του Βελισσάριου, η γυναίκα και τα τέσσερα παιδιά τους, ήτοι οι δύο κόρες του παντρεμένες με παιδιά, τον Ιωάννη με την γυναίκα και τα δύο παιδιά τους, τον Βελισσάριο και την Παγώνα, τον Νικόλαο με τον ανιψιό του Μαυρόπουλο, συνολικά 12 άτομα.

Belisario Corenzio - La Flagellazione Di Cristo

Ο λόγος του ομαδικού εκπατρισμού της οικογένειας στην Κάτω Ιταλία είναι ότι έγινε αντιληπτή από τους Τούρκους η κατασκοπευτική τους δράση. Από διάφορα έγγραφα αποδεικνύεται ότι είχαν δώσει πληροφορίες στους Ισπανούς για την εκστρατεία των Τούρκων και την πολιορκία της Μάλτας το 1565. Όπως πληροφορίες είχαν δώσει στους Συμμάχους και στην μεγάλη ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 στην οποία ο χριστιανικός στόλος συνέτριψε τον τουρκικό. Την εποχή της δραστηριότητας της οικογένειας Κορεντσή, οι Ισπανοί με πράκτορές τους υποκινούσαν επαναστατικές κινήσεις των υπόδουλων λαών της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ωστόσο η κατασκοπευτική δραστηριότητα επεφύλαξε στον Σταμάτη Κορεντσή και τον γιό του Ιωάννη, πατέρα του Βελισσάριου μια δυσάρεστη κατάσταση, οι Ισπανοί τους έκλεισαν για οκτώ χρόνια στο φρούριο της Νεαπόλεως απομονωμένους. Το ότι προληπτικά τους έκλεισαν στο φρούριο Νεαπόλεως αποδεικνύεται και από την αυξημένη μισθοδοσία που έπαιρναν κατά το χρονικό διάστημα του περιορισμού τους.

Belisario Corenzio, Salome with the Head of Saint John the Baptist, 17th century

Οι περιπέτειες της Κυπαρισσιώτικης οικογένειας Κορεντσή αποδεικνύουν για άλλη μια φορά ότι οι Έλληνες με κάθε τρόπο προσπαθούσαν να απαλλαγούν από τον Τουρκικό ζυγό.

Belisario Corenzio, Ο Ευαγγελισμός 

Corenzio Belisario , Cristo incontra santa Veronica

Corenzio Belisario, "Ο Ιησούς παρουσιάζεται από τον Πιλάτο" 

Corenzio Belisario , "Η εμφάνιση του αναστημένου Χριστού στους Αποστόλους"

ΠΗΓΕΣ:

1) Έρευνα καθηγητή Ιωάννου Χασιώτη

2) Οι Έλληνες της Ισπανίας (Δημ. Ν. Αλεξάνδρου)

Δημήτριος Κ. Στρατικόπουλος: “Πρόσωπα και γεγονότα της Κυπαρισσίας”

http://kyparissiotis.blogspot.gr/2014/09/1558-1643.html?m=0