ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΗΣ Ο ΛΟΓΟΣ: Η ζωγράφος Michaelina Wautier, (1617

Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2017

Η ζωγράφος Michaelina Wautier, (1617–1689)

Ο θρίαμβος του Βάκχου (πιθ. 1650), από τη συλλογή του Μουσείου Kunsthistorisches στη Βιέννη

Η Michaelina Wautier, παραγνωρισμένη ζωγράφος του 17ου αιώνα, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο Μουσείο Ρούμπενς. Πάνω από 30 άγνωστα έργα μίας σπουδαίας γυναίκας, που έζησε και δημιούργησε στη σκιά των φλαμανδών συναδέλφων της και της μπαρόκ πατριαρχίας.

Ελάχιστα είναι γνωστά για τη Μικελίνα Γούτερ. Οι θεωρητικοί της Τέχνης μπορεί και να την αγνοούν, οι ιστορικοί της -ακόμη και ο μεγάλος και διεξοδικότατος Gombrich- την προσπερνούν σα να μην υπήρξε. Και η αλήθεια είναι ότι η Wautier έζησε σα να μην υπήρξε, στη σκιά όλων των μεγάλων ανδρών καλλιτεχνών του 17ου αιώνα, μέσα σ' όλη εκείνη τη φρενίτιδα του μπαρόκ και των σπουδαίων Φλαμανδών, που δεν θα άφηναν μια γυναίκα να κάνει το δικό της.

Αυτοπροσωπογραφία της Michaelina Wautier, (1649)

Ακόμη και έτσι, όμως, η Γούτερ κατάφερε να δημιουργήσει και να αφήσει πίσω της σπουδαία τέχνη, που αποδεικνύει ότι υπήρξε ιδιαιτέρως παρατηρητική, καθώς οι πίνακες της μαρτυρούν τη διερευνητική της ματιά στις δουλειές αντρών συναδέλφων της και τη μετουσίωση στοιχείων από την τέχνη εκείνων στις δικές της προσπάθειες.

Η Γούτερ δραστηριοποιήθηκε κυρίως στις Βρυξέλλες, μόλις και μετά βίας κατάφερε να πουλήσει 4 μεγάλους πίνακες της, ενώ ακόμη και στους καταλόγους με τους ζωγράφους κάθε αιώνα είχε την ατυχία να την μπερδεύουν με την άλλη τεράστια, αν και όχι λιγότερο παραγκωνισμένη, Αρτεμισία Τζεντιλέσκι. Εν ολίγοις, θα περνούσε πολύς καιρός για να βρει η Γούτερ τη θέση της, μέσα σε τόσους άντρες και τόσους αιώνες, και για να αναγνωριστεί η εξαιρετική προσέγγιση της τόσο στη θεματική, με την οποία καταπιάστηκε, όσο και στην εικαστική γλώσσα που επέλεξε για να εκφραστεί.

Η πρώτη έκθεση με έργα της αποτελεί ήδη το μεγάλο καλλιτεχνικό γεγονός του Μουσείου Ρούμπενς στην Αμβέρσα το 2018. Οι επιμελητές του πέρα από τους λιγοστούς πίνακες της έχουν φροντίσει να συλλέξουν κάθε πιθανό στοιχείο για τη ζωή της γυναίκας ζωγράφου, που διαφοροποιήθηκε ακριβώς επειδή δεν επέλεξε να σχεδιάζει λουλούδια και νεκρές φύσεις, αλλά επιχείρησε να χωρέσει στον κόσμο των αντρών καλλιτεχνών, όσων νομιμοποιούνταν να δημιουργούν πορτρέτα, να αναπαριστούν ιστορικά γεγονότα, να τολμούν δύσκολες συνθέσεις ακόμη και με πολιτικές αιχμές και υπονοούμενα.

St. Joachim reading, 1650

Η Wautier γεννήθηκε το 1617 και πέθανε το 1689. Το μόνο γνωστό για την οικογενειακή της κατάσταση ήταν ότι είχε έναν μεγαλύτερο αδελφό, επίσης ζωγράφο, τον Τσαρλς, γεγονός, που όπως εκτιμούν οι επιμελητές της έκθεσης, ίσως και σε μεγάλο βαθμό να εξηγεί τον παραγκωνισμό της.

St Joseph holding white lilies, 1650

Στην έκθεση παρουσιάζεται για πρώτη φορά και το τελειότερο δημιούργημα της, Ο Θρίαμβος του Βάκχου, τον οποίο πιθανώς ζωγράφισε γύρω στα 1650 και ανήκει στο Μουσείο Kunsthistorisches στη Βιέννη. Το έργο θεωρήθηκε από τα πιο τολμηρά της εποχής, λόγω των ολοζώντανων γυμνών που εμπεριέχονται σ' αυτό. Επίσης, μαζί με περίπου 30 έργα της, στο φως έρχεται και μία αυτοπροσωπογραφία της, η οποία ανήκει σε ιδιωτική συλλογή.

St. Joachim with a book, 1643-1659

Κάποιοι από τους πίνακες ήταν παραγγελίες του Αρχιδούκα Λεοπόλδου της Αυστρίας, κυβερνήτη των ισπανικών επαρχιών της Ολλανδίας και από το 1647 έως το 1656. Αναλυτικό κατάλογο των έργων που θα παρουσιαστούν ετοιμάζει αυτή την περίοδο η Katlijne Van der Stighelen από το Πανεπιστήμιο της Λέουβεν στη Φλάνδρα. Η ίδια θα είναι και η επίσημη επιμελήτρια της έκθεσης του 2018 στο Μουσείο Ρούμπενς.