Σημειώσεις από το ημερολόγιο του αναστάσιμου πάθους

Ευχές για καλή Ανάσταση και ευφρόσυνη Λαμπρή στους φίλους αναγνώστες του «ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΗΣ ΟΛΟΓΟΣ»

«Η Ανάσταση», Γερ. Γ. Γερολυμάτου,

Λάδι σε καμβά, 80Χ 60 εκ.

του Γεράσιμου Γ. Γερολυμάτου

  

Αυτές τις ημέρες και ειδικά σήμερα, κυριαρχεί η ευχή «Καλή Ανάσταση» του ενός προς τον άλλον. Δεν είναι όμως, βέβαιο, πως αντιλαμβάνονται όλοι το αληθινό πνεύμα της ευχής, που ίσως επαναλαμβάνουν μόνο χάριν της συνήθειας.

Να σημειώσω καταρχήν, ότι η ευχή «Καλή Ανάσταση», είναι κατεξοχήν θρησκευτική και δεν χρησιμοποιείται παρά μόνο από ανθρώπους που πιστεύουν, ή που θέλουν να πιστεύουν στην Ανάσταση του Χριστού. Δεν θα την ακούσετε από άθεους, που προτιμούν το «Καλές γιορτές και καλά να περάσετε!». Όπως δεν θα ακούσετε από αύριο και το «Χριστός Ανέστη» ή ως απάντηση το «Αληθώς Ανέστη», αλλά το απλό «Χρόνια πολλά». Επειδή αυτά, όταν εκφέρονται ως ευχή αποτελούν μια ομολογία πίστης, που περιέρχεται δια μέσου των πιστών, αναβιώνοντας τον τρόπο κατά τον οποίο, το διάστημα έπειτα από την Ανάσταση του Χριστού, οι πρώτοι Χριστιανοί διέδιδαν το νέο της Ανάστασης ως πληροφορία. Ο «Χριστός Ανέστη! Το άκουσες;», μοιάζει να λέει ο ένας στον άλλο κι ο άλλος του απαντά «Αληθώς Ανέστη» επιβεβαιώνοντας την είδηση. Έτσι απλά.

Τι σημαίνει, όμως το «Καλή Ανάσταση» ως ευχή; Να αναστηθεί καλά ο Χριστός; Το να περάσουμε εμείς καλά στην εκκλησία την Ανάσταση, ή μήπως το να τσουγκρίσουμε τα κόκκινα αυγά μας, να φάμε και να πιούμε με ευφρόσυνο και πανηγυρικό τρόπο; Σίγουρα είναι κι αυτά, αλλά δεν αφορούν την ουσία. Η ευχή της Ανάστασης είναι προσωπική. Αφορά την «καλή» έκβαση της ανάστασης του δεχόμενου την ευχή, κατά την Δευτέρα Παρουσία, όταν αυτός θα κριθεί. Ο χριστιανός πιστεύει στην ανάσταση των σωμάτων. Η Ανάσταση αυτή αφορά την επανένωση σώματος και ψυχής πριν από την τελική Κρίση.

«Η Κρίση», Γερ. Γ. Γερολυμάτου,

Λάδι σε καμβά, 120 Χ 100 εκ.

Η ευχή δεν λέει σκέτο «Ανάσταση», αλλά «καλή». Γιατί, όμως, υπάρχει και «κακή» Ανάσταση; Βεβαίως και υπάρχει! Φυσικά, ο επιθετικός προσδιορισμός στο γεγονός της Ανάστασης δεν χαρακτηρίζει το ίδιο το γεγονός, αλλά όπως είπα τον τελικό σκοπό του που είναι η Κρίση. Διότι η Ανάσταση αφορά όλους, μηδενός εξαιρουμένου, πιστεύσαντες και μη πιστεύσαντες, καλούς και κακούς. Όλοι ανασταίνονται για να κριθούν, δεν ξεφεύγει κανείς. Με οποιοδήποτε τρόπο κι αν πέθανε κάποιος και σε οποιαδήποτε κατάσταση κι αν είναι το λείψανο του, αν τάφηκε, αν κάηκε, αν εξατμίστηκε, ή αν έγινε κομματάκια, τα μέρη θα ανασυντεθούν και το σώμα θα αναστηθεί ακέραιο, αλλά με την αθάνατη μορφή του. Εδώ η συγχώρεση ή η κατάκριση είναι αιώνιες. Τα σώματα και οι ψυχές κρίνονται για τα κατ΄ιδίαν και για τα από κοινού έργα τους και απολαμβάνουν τους καρπούς τους. Η τελική Κρίση είναι, που θα δείξει, αν μια ανάσταση θα αποβεί για αυτόν που αναστήθηκε «καλή» ή «κακή».

Έτσι, όταν ευχόμαστε σε κάποιον, του ευχόμαστε αυτήν ακριβώς την «καλή» έκβαση της προσωπικής του ανάστασης, όταν θα σταθεί ενώπιον του Κριτή. Η «καλή» ανάσταση προϋποθέτει οπωσδήποτε και τους λόγους που μπορούν να έλκουν το θείο έλεος και τη συγχώρεση. Καλά έργα, μετάνοια, συναίσθηση, χρησιμότητα, αγαθή προαίρεση. Όσοι έζησαν με τρόπο βλάσφημο απέναντι στον Θεό και βλαπτικό για την κοινωνία των ανθρώπων ως άρπαγες, ληστές και δολοφόνοι, θα έχουν «κακή» ανάσταση. Βλέπετε, όμως, κάτι άδικο σε αυτό;

 30/4

Περί αγάπης και σεβασμού, ανθρωπιάς και αλληλεγγύης, φιλότιμου και ευαισθησίας, τα οποία ο πατέρας μου συνήθιζε να αποκαλεί «κοινωνική μόρφωση» και τα οποία δεν εξαρτώνται από το μορφωτικό επίπεδο και την καταγωγή του ανθρώπου, αλλά μόνο από την καλή ανατροφή του.

Όλα τα παραπάνω, μου έφερε στο νου μια μακρινή ανάμνηση από ένα ιδιαίτερο Πάσχα, που αν έμεινε ανεξίτηλο στη μνήμη μου, ήταν επειδή το σημάδεψε η θλίψη.

Πριν πολλά χρόνια, ένα Μ. Σάββατο μεσημέρι, ένα παλικάρι έως 19-20 ετών, έχασε τον έλεγχο της μηχανής του και σκοτώθηκε πέφτοντας σε μια κολόνα της ΔΕΗ. Το ίδιο πρωί, έμαθα ότι είχε πάει να κοινωνήσει. Όπως καταλαβαίνετε, το κακό νέο ταξίδεψε αστραπιαία και βάρυνε το κλίμα. Άλλοι γνώριζαν εκείνον και την οικογένεια του κι άλλοι όχι, όπως εγώ. Όμως....

Την άλλη μέρα, Κυριακή του Πάσχα, το θυμάμαι γιατί μου είχε κάνει φοβερή εντύπωση, έκανα μια μεγάλη βόλτα στην κωμόπολη, όπου παρατήρησα ότι τουλάχιστον στα οικοδομικά τετράγωνα της συνοικίας του νεαρού, δεν ακουγόταν πουθενά μουσική. Η σιωπή ήταν εκκωφαντική. Οι άνθρωποι όπως κάθε Πάσχα έψηναν τα αρνιά τους, κάθονταν στις αυλές πίνοντας και τρώγοντας, μπορεί και να γέλαγαν, αλλά μουσική δεν είχαν!

Αυτό με συγκίνησε, διότι έμοιαζαν να θυσιάζουν την χαρά και το γιορτινό γλέντι τους για το πένθος των συγχωριανών τους. Χωρίς να τους το έχει ζητήσει κανείς, ή να έχουν συνεννοηθεί μεταξύ τους και χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να το κάνουν. Από μόνη την ανθρωπιά και το φιλότιμο τους. Να μην ακούγονται πως αυτοί γλεντούν, όταν παραδίπλα οι άλλοι κλαίνε. Δείχνοντας, ότι γνωρίζουν να ιεραρχούν τις αξίες και τις περιστάσεις. Οι περισσότεροι ήταν απλοί άνθρωποι, χωρίς πτυχία, διπλώματα και εξυπνακίστικες περικοκλάδες. Μόνο η ανθρωπιά και η ευαισθησία τους έφτασαν για να τους κάνουν να αποποιηθούν το δικαίωμα τους στη διασκέδαση. Ναι, διότι είχαν κάθε δικαίωμα να διασκεδάσουν, αν ήθελαν και ποιος θα μπορούσε να τους πει κάτι; «Εγώ έτσι γουστάρω κύριε, δεν πενθώ! Θέλω να γλεντήσω!», θα σου έλεγε. Μόνο το αίσθημα του σεβασμού, της συμπάθειας και της αλληλεγγύης μπορούσε, κι αυτό τελικά έγινε.

Κάτι που δε συμβαίνει για παράδειγμα με το φαγοπότι των κρεάτων που θα διοργανώσει την Μ. Παρασκευή, ταυτόχρονα με τον Επιτάφιο, η Ένωση Άθεων. Τους λείπουν βασικά στοιχεία κοινωνικής μόρφωσης και συμπεριφοράς, τα κενά των οποίων αναπληρώνουν με θρασύτητα και αλαζονεία, προβοκατόρικου τύπου, υβρίζοντας στην ουσία τους συμπολίτες τους. Δεν πρόκειται παρά για τα απολειφάδια του αθεϊσμού, καθώς σοβαροί άθεοι άνθρωποι δε συμμετέχουν σε τέτοια τσίρκουλα, όπως και οι σοβαροί ομοφυλόφιλοι δεν τραβιούνται στα γκέι παρέιντ.

«Τετέλεσται» Γερ. Γ. Γερολυμάτου,

Λάδι σε καμβά, 60 Χ 80 εκ.

Μια εκπληκτική για τη σημασία της σκηνή, από την εξέλιξη του Θείου δράματος, είναι νομίζω η στιγμιαία προβολή πάνω στις μορφές των δύο συσταυρωμένων ληστών. Ιδιαίτερα μάλιστα η μορφή του εκ δεξιών ληστή. Είναι χαρακτηριστικός ο μεταξύ τους διάλογος και η κοροϊδία του ενός απέναντι στον Ιησού.

Εἷς δὲ τῶν κρεμασθέντων κακούργων ἐβλασφήμει αὐτὸν λέγων· Εἰ σὺ εἶ ὁ Χριστός, σῶσον σεαυτὸν καὶ ἡμᾶς. 40 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ἕτερος ἐπετίμα αὐτῷ λέγων· Οὐδὲ φοβῇ σὺ τὸν Θεόν, ὅτι ἐν τῷ αὐτῷ κρίματι εἶ; 41 καὶ ἡμεῖς μὲν δικαίως· ἄξια γὰρ ὧν ἐπράξαμεν ἀπολαμβάνομεν· οὗτος δὲ οὐδὲν ἄτοπον ἔπραξε. 42

Κυρίως όμως, είναι συγκλονιστικός ο σύντομος διάλογος του με τον Ιησού. Είναι μονάχα δύο φράσεις, που πάντως τα περιείχαν όλα.

καὶ ἔλεγε τῷ Ἰησοῦ· Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. 43 καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· Ἀμήν λέγω σοι, σήμερον μετ' ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ παραδείσῳ.

(Λουκ. κγ’ 41-43).

Η περίπτωση αυτού του ληστή με συγκινεί πάντα και με γεμίζει ελπίδες. Αν μπόρεσε εκείνος να σωθεί στο πάρα πέντε, πάνω στο σταυρό, ίσως υπάρχει ελπίδα και για εμένα που πάντα αργοπορώ. Ο ληστής είναι ο ήρωας μου και περισσότερο νιώθω να ταυτίζομαι με αυτόν, που «λήστεψε» ακόμα και το θείο έλεος και τη συγχώρεση, παρά με τους εκ γεννήσεως ενάρετους που δίχως εμπόδια φτάνουν στον Χριστό.

«Μνήσθητί μου, Κύριε». Δεν είμαι άξιος, αλλά σου το ζητώ, διότι τώρα, έστω κι αργά σε πιστεύω....

Και το εκπληκτικό, αλλά όχι τυχαίο. Ο ληστής γίνεται ο πρώτος, που εγγυημένα, με διαβεβαίωση από το ίδιο το στόμα του Ιησού μπαίνει στον Παράδεισο!! Όταν ακόμα, ούτε ασκητές ενάρετοι, ούτε άγιοι άνθρωποι μπορούν να προείπουν με βεβαιότητα τη δική τους μετά θάνατον κατάληξη και σωτηρία και πάντα ελπίζουν σε αυτήν, ο ληστής, ήταν ο μόνος που γνώριζε πριν ακόμα πεθάνει.

Ο αφανής εκείνος «Ρωχάμης» της εποχής, με μια μόνο φράση του αληθινής μετάνοιας και πίστης «άρπαξε» τη σωτηρία την τελευταία στιγμή. Ο άλλος όχι. Ο ληστής αυτός, αποδεικνύει με το παράδειγμα του τη δυνατότητα της μεταστροφής και της πνευματικής αναγέννησης της εκφυλισμένης ανθρώπινης φύσης, έως τέλους. Το παράδειγμα του έσωσε αμέτρητους ανθρώπους μέσα στους αιώνες, διότι έδειξε πως το θείο έλεος δεν έχει όρια στη συγχώρεση του...

 29/4

«Η Αποκαθήλωση» Γερ. Γ. Γερολυμάτου,

Λάδι σε καμβά, 100 Χ 70 εκ.

Το μεγαλειώδες με την σταύρωση του Ιησού Χριστού, δεν είναι το γεγονός ότι σταυρώθηκε. Ούτε ότι σταυρώθηκε ενώ ήταν αθώος. Χιλιάδες κατάδικοι είχαν σταυρωθεί από τους Ρωμαίους και πριν από τον Χριστό, για να θυμηθούμε και τις 12.000 σταυρώσεις των συντρόφων του Σπάρτακου κατά μήκος της Αππίας Οδού.

Όμως, το θαυμαστό και βαθιά συγκινητικό κατά την άποψη μου με την σταύρωση του Χριστού είναι, ότι σταυρώθηκε ένας Θεός! Πως ένας Θεός δέχτηκε να σταυρωθεί από αγάπη για τους ανθρώπους!

Εδώ, εκτροχιάζεται η λογική. Ο Θεός, αυτή η παντοδύναμη και άπειρη ουσία κι ενέργεια, που ενσαρκώθηκε κι έζησε για 33 χρόνια σε ένα ανθρώπινο σώμα με τέλειες αισθήσεις, να αφήνεται στα χέρια των δημίων του, να τον σέρνουν, να τον χτυπούν, να τον βρίζουν, να τον φτύνουν, να τον σταυρώνουν! Και λες, μα καλά! Ολόκληρος Θεός, πως επέτρεψε σε αυτά τα αδύναμα ανθρωπάκια, να απλώσουν χέρι πάνω του, χωρίς να τους τα κόψει; Με μόνη τη σκέψη του, θα μπορούσε να κατεβάσει λεγεώνες αγγέλων για να τον σώσουν, πράγμα που και ο ίδιος είπε στον Πέτρο, όταν τον απέτρεψε από το να τον υπερασπιστεί το βράδυ της σύλληψης. Το ίδιο υπονόησαν και οι Ιουδαίοι, όταν βλέποντας τον πάνω στον σταυρό τον χλεύαζαν και του φώναζαν «Εσύ που έλεγες πως είσαι ο Υιός του Θεού, που είναι τώρα να σε σώσουν ο Θεός και ο Ηλίας;»

Κι όμως, αυτή ακριβώς η αδυναμία, ήταν η νίκη του. Είναι η κατανόηση της αληθινής παντοδυναμίας του, που δημιουργεί την εκπληκτική αντίθεση με την πραότητα και την ανεξικακία που έδειξε απέναντι στους δημίους του. Το μεγαλείο που κρύβεται σε αυτή τη στάση, υπερβαίνει ακόμα και την ίδια την σταύρωση, που γίνεται το μέσο για την επίτευξη της θυσίας.

Ο Χριστός σταυρώθηκε και πέθανε μόνο σαν άνθρωπος. Διότι ως Θεός, ήταν κι είναι αθάνατος. Στον σταυρό δεν καρφώθηκε μόνο ένας Θεός, που θα μπορούσε να μη νιώθει πόνο, αλλά σταυρώθηκε ένας άνθρωπος, όπως εσείς κι εγώ. Με τένοντες που σχίστηκαν από τα καρφιά, νεύρα και μύες τεντωμένα από τον πόνο. Αλλιώς δεν θα είχε νόημα. Αν δεν ήταν έτσι, ίσως να μη με ενδιέφερε η θυσία του. Γιατί να με ενδιαφέρει ένας Θεός που δε μπορεί να με νιώσει, ούτε εγώ εκείνον; Αυτή η ανθρώπινη φύση του είναι που κάνει την θυσία αληθινή, όσο και το αίμα που ρέει. Αυτή δίνει νόημα και σκοπό για το ανθρώπινο πρόσωπο, διότι έγινε ένας από εμάς. Συγγενής μας. Ακόμα και στον θάνατο.

Ο Χριστός πέθανε σαν άνθρωπος, αλλά αναστήθηκε αναπόφευκτα ως Θεός.  Πεθαίνοντας ως άνθρωπος και προκειμένου να αποκτήσει η ανθρώπινη φύση δια του δικού του θυσιαστικού θανάτου το δικαίωμα της ανάστασης και της αιώνιας ζωής, ακολούθησε τον πλήρη κύκλο της ανθρώπινης ύπαρξης υποτασσόμενος για τρεις ημέρες στον θάνατο, αλλά όχι και στη φθορά του. Ο θάνατος του ήταν ένα στρατήγημα για να καταργήσει τον Άδη και την εξουσία του από μέσα. Κατήλθε ανύποπτα στον κάτω κόσμο ως ένας κοινός νεκρός άνθρωπος, αλλά στην πραγματικότητα ήταν μια «βόμβα», που την τρίτη ημέρα συγκλόνισε με την Ανάσταση του τα θεμέλια του Άδη.  Η μία αδύναμη φύση, η ανθρώπινη, σαν το ένδυμα της θείας ενέργειας, που της έδωσε τη σωματική μορφή για 33 χρόνια, έπειτα από τον θάνατο της συναρπάστηκε και αναστήθηκε από την αθάνατη Θεία φύση, κι έτσι, το ανθρώπινο σώμα καθαγιάστηκε, ανοίγοντας το δρόμο για την ανάσταση όλων των ανθρώπων.

Το σημαντικό, λοιπόν, δεν είναι ότι ο Χριστός αναστήθηκε ως Θεός, αλλά το ότι αναστήθηκε ως άνθρωπος καθαγιάζοντας την ανθρώπινη φύση. Η θεία και η ανθρώπινη φύση ενώθηκαν στην αθανασία. Ήταν Θεάνθρωπος. Το δε εκπληκτικότερο όλων είναι, πως εξαρχής αυτή η Θεία ενέργεια έδειξε τόση αγάπη για τον άνθρωπο, ώστε να καταδεχθεί να γεννηθεί, λαμβάνοντας το ταπεινό σχήμα της ανθρώπινης μορφής για να παρέμβει στον ιστορικό χρόνο, με αποστολή να διδάξει και να αποκαλύψει την Αλήθεια και την Οδό, αλλά και να θυσιαστεί για να ανοίξει τον δρόμο σε όλους.

28/4