Ο Βενετός ζωγράφος Giovanni Antonio Canal - (Canaletto), (1697-1768)

Η είσοδος στο μεγάλο Κανάλι, Βενετία (c. 1730)

Canaletto, ζω και πεθαίνω για Βενετία

Τον 18ο αιώνα, ένα όνομα κυριαρχούσε στα καλλιτεχνικά θεωρεία της Βενετσιάνικης ελίτ, του Καναλέτο (Γέννημα θρέμμα της υγρής πόλης με τον δικό της μυστηριακό χαρακτήρα, -η γειτονιά του ήταν κοντά στη γέφυρα του Ριάλτο-, θα της αφιερωθεί με το μοναδικότερο τρόπο : θα ζωγραφίσει όλες τις συνοικίες της, για δεκαετίες θα ζωγραφίζει σχεδόν μόνο τις ομορφιές της.

Canaletto, "Ο Βουκένταυρος επιστρέφοντας στο λιμάνι την ημέρα τhς Αναλήψεως", 1730, Μιλάνο, ιδιωτική συλλογή. Πανηγυρικός χαρακτήρας σε μία από τι σημαντικότερες εκδηλώσεις της πόλης όπου η γαλέρα "Βουκένταυρος" μεταφέρει τον μέγιστο άρχοντα της πόλης, το Δόγη, ο οποίος ξανοίγεται μεσοπέλαγα και ρίχνει στα κύματα το δαχτυλίδι των γάμων της Βενετίας με τη θάλασσα. Η άριστη τεχνική του ζωγράφου, φαίνεται στις σκιές των γονδολών του πρώτου πλάνου, στο υπέροχο αρχιτεκτονικό στοιχείο του Παλάτσο Ντουκάλε, αλλά και στις διακοσμήσεις που καταδεικνύουν εμφατικά την πιο μεγάλη γιορτή της Βενετίας. Από τα κλασσικότερα αριστουργήματα του άφταστου τοπιογράφου.

Η εκμάθηση των τεχνικών της ζωγραφικής ξεκίνησε πολύ νωρίς όταν ο πατέρας του κι ο αδελφός του, τού αποκάλυψαν τον κόσμο των χρωμάτων στο ατελιέ τους. Ζωγράφος σκηνικών θεάτρου ο πατέρας, έτσι ξεκίνησε κι ο μικρός, όμως μετά από μια επίσκεψη στη Ρώμη στα 1720 η τοπιογραφία τον κέρδισε ολοκληρωτικά, κι αφιερώθηκε στην al naturale ζωγραφική. Δυνατές αντιθέσεις φωτός και επιμονή στην ακρίβεια ήταν από τα πρώτα κιόλας έργα του τα ευδιάκριτα χαρακτηριστικά. Ο ενθουσιώδης σκηνογράφος γίνεται ένας «ρεπόρτερ» τρόπον τινά των συμβαινόντων στη Γαληνοτάτη, και δεν υπήρχε εκδήλωση, φεστιβάλ, διαγωνισμός ή εγκαίνιο που να μην είχε σε μια γωνιά του τον Καναλέτο να το καταγράφει.

Canaletto, "Καπρίτσιο προοπτικής με κιονοστοιχία", 1765. Από τα εξαιρετικότερα έργα της ωριμότητας του Καναλέτο, το οποίο υποβλήθηκε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών, δύο χρόνια μετά την υποδοχή του ως μέλος. Έντονη προοπτική βάθους όπως τη χαράζει ο άξονας πάνω από τους κίονες, αλλά και το σημείο φυγής που τίθεται κάτω δεξιά του πίνακα. Ο ζωγράφος κατείχε την "τρίτη διάσταση" και την αποδίδει με ικανότατο τρόπο τόσο στις μικροσκοπικές φιγούρες όσο και στη βράχυνση των μεγαλύτερων στοιχείων του έργου.

Canaleto, "The Grand Canal near the Ponte di Rialto". Η ξύλινη γέφυρα της συνοικίας του Ριάλτο, χτισμένη το 1591, ήταν από τα αγαπημένα θέματά του τώρα που έλαμπε από μαρμάρινη μεγαλειότητα. Το Μεγάλο Κανάλι δεν δείχνει και τόσο μεγάλο, λόγω της έξοχης φωτοσκίασης, αλλά το πλάνο "ανοίγει" με καταπληκτικό τρόπο μπροστά στα μάτια μας.

Canaletto, The Stonemason's Yard, 1726. Το μαρμαρογλυφείο είναι από τα ευγενικότερα και πρωιμότερα έργα του νεαρού ζωγράφου.

Μεγάλη μαεστρία επέδειξε στα κτίρια, τις αρχιτεκτονικές προοπτικές, τα τεχνουργήματα του Αντρέα Πάλαντιο έγιναν ανάρπαστα έτσι όπως τα φώτισε και μας τα παρέδωσε.  Τελικά, αν και ο θεατής βρίσκεται μπροστά σε ένα επιβλητικό θέαμα, καθώς ο Καναλέτο έχει αυτοεπαναληφθεί πολλές φορές, τα τοπία, vedute, οι απόψεις περιοχών αγαπημένων,  συγκρινόμενες και με έργα άλλων συναδέλφων του vedutisti, δεν είχαν πάντα σχέση με την πραγματικότητα. Παρόλα αυτά ακόμη και μέσα από τις υπερβολές, τι αυθαιρεσίες και τις αναμορφώσεις του, ο παλμός της Βενετίας καταγράφεται με επίγειο τρόπο, ολοζώντανος, ρεαλιστικότατος, τον νιώθεις, σχεδόν μυρίζεις τις γειτονιές που βλέπεις.

London Ranelagh, Interior of the Rotunda, 1754. Ο Καναλέτο μάγεψε τους αιφνιδιασμένους Άγγλους με την απίστευτη τεχνική του στην προοπτική του τοπίου.

Κεντρικοί παραγγελιοδότες του ήταν Άγγλοι συλλέκτες. Για χάρη τους άρχισε να εμπλουτίζει τα τοπία με «καπρίτσια», να περιλαμβάνει δηλαδή στον ίδιο πίνακα κτίρια και μνημεία από διάφορες περιοχές, σε μία ζωγραφική σύναξη καθόλου αληθινή μα και καθόλου παράταιρη.  Το ρεπερτόριό του δεν άλλαξε καθόλου, περισσότερο τυποποιήθηκε, μέχρι και το σκοτεινό θάλαμο χρησιμοποιούσε ο βενετσιάνος για να μη χάσει καμία λεπτομέρεια των μακρινών του απόψεων.

 

The Molo, 1730

Στο Λονδίνο όπου έμεινε μέχρι το 1755 διακρίθηκε με μεγάλες πωλήσεις, όμως η πρωτοκαθεδρία του είχε αρχίσει να φθείρεται από την άψυχη και στυλιζαρισμένη θεματολογία. Με την επιστροφή του στη Βενετία οι φήμες περί μυθικών ποσών που τάχα αποταμίευε εκείνα τα χρόνια αποδείχθηκαν απλώς φήμες, και το σύνολο του έργου του τελικά κατέληξε να αγοραστεί από τη βασιλική συλλογή του Γεωργίου του 3ου της Αγγλίας. Παρέμεινε ένας και μοναδικός, παρά τις αμφιβολίες που έσπερναν διάφοροι κακόβουλοι (ότι τάχα με μηχανικό τρόπο ασήμαντοι αντιγράφοι υπέγραφαν ως Canaletto), λόγω της επανάληψης των ιδίων θεμάτων. Παρέμεινε ο μεγαλύτερος Ιταλός καλλιτέχνης – πρεσβευτής του Ροκοκό.

Η θέα του παλατιού του Δόγη, Βενετία

Άποψη της εισόδου του Βενετικού αρσανά, Βενετία, 1732

 μεγάλο Κανάλι, Βενετία

Άποψη της Ρεγκάτα, Βενετία

Il molo e la riva degli Schiavoni dal bacino di San Marco

Η Γέφυρα του Ριάλτο, Βενετία, 1740

Η πλατεία του Αγίου Μάρκου, Βενετία, 1740 

Το Παλάτι του Δόγη, Βενετία,

ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΟΣ

https://xartografos.wordpress.com/2012/02/21/410-canaletto-%CE%B6%CF%89-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CE%B5%CE%B8%CE%B1%CE%AF%CE%BD%CF%89-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%B2%CE%B5%CE%BD%CE%B5%CF%84%CE%AF%CE%B1-148/