Ο ζωγράφος Μιχάλης Οικονόμου, (1888-1933)

Ο Μιχάλης Οικονόμου είναι ένας κρυφός Έλληνας ζωγράφος που ήρθε η στιγμή να εκτιμηθεί εκ νέου. Γεννήθηκε το 1888 στον Πειραιά, και πήρε τα πρώτα του μαθήματα ζωγραφικής από τον Βολανάκη. Όταν ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές έφυγε στο Παρίσι για να σπουδάσει ναυπηγική, τον κέρδισε όμως ο χρωστήρας και σύντομα ενεγράφη στην Académie des Beaux-Arts.

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζονται ετερόκλητα έργα του, από τις πρόσφατες δημοπρασίες του Sothebys, σε υψηλή ανάλυση. 

Τοπίο με κυπαρίσσια, λάδι σε φανέλα. 

Τα επόμενα είκοσι χρόνια παρέμεινε στη Γαλλία, την χώρα που επηρέασε βαθιά το σύνολο της ζωγραφικής του. Το έργο των Μανέ και Ματίς, καθώς και οι σύγχρονες θεωρίες περί σύνθεσης και χρώματος λειτούργησαν ως θεωρητική βάση την οποία επεξεργάστηκε προκειμένου να αρθρώσει το δικό του καλλιτεχνικό όραμα. Ωστόσο, όπως έχει πει και η Δρ. Αφροδίτη Κούρια, συγγραφέας της μονογραφίας για τον Μιχάλη Οικονόμου, όποιες κι αν είναι οι καλλιτεχνικές συγγένειες του Οικονόμου με τις δυτικοευρωπαϊκές καλλιτεχνικές τάσεις, η βάση και τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της τέχνης του είναι το έντονα προσωπικό του ύφος, η σφραγίδα ενός sui generis ταλέντου που επιδίωξε να μετατρέψει τον εξωτερικό κόσμο σε εικόνες μια εσωτερικής αλήθειας.

Από τον Ωρωπό: Το συγκεκριμένο έργο είναι ένα λαμπρό δείγμα των ποιητικών τοπίων του Μιχάλη Οικονόμου. Η λεπταίσθητη ατμόσφαιρα αποδίδεται μέσω μιας περιορισμένης παλέτας γήινων τόνων που φωτίζονται από το έντονο μπλε της θάλασσας και το γαλάζιο του ουρανού. Η τεχνική αυτή, μαζί με την ανάμειξη χρωμάτων και περιγραμμάτων προσδίδει στον πίνακα αυτόν μία αιθέρια και συνάμα ασαφή ποιότητα. Συχνά στις μονοχρωματικές συνθέσεις του καλλιτέχνη χρησιμοποιείται το χρώμα ως μέσο έκφρασης της έξαρσης, σαν ένα συναίσθημα που κυριαρχεί στο σύνολο. Ακόμα και τα στοιχεία που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αφηγηματικά στοιχεία, επιτελούν έναν αμιγώς χρωματικό ρόλο. Εξ ου και οι ανθρώπινες φιγούρες, όπου αυτές εμφανίζονται, δεν ζωντανεύουν την εικόνα αλλά αποτελούν απλά αφορμή για μια πιτσιλιά χρώματος ή ιδιαίτερης τεχνοτροπίας. 

Ο Οικονόμου αντλεί την πλειοψηφία των θεμάτων του από τη φύση. Εμπνέεται είτε από τα τοπία του νότου της Γαλλίας, είτε κυρίως από τα ελληνικά τοπία. Ταπεινά «σπίτια που ονειρεύονται» δίπλα στη θάλασσα, μύλοι, φάροι, παλιές γέφυρες και ακτές γεμίζουν τους πίνακες του με γήινα, χθόνια χρώματα και λεπταίσθητο φως που διηθεί τις εικόνες του, ενώ η ανθρώπινη παρουσία είναι διακριτική. Όπως θα έπρεπε ίσως να είναι και στη ζωή.

Κατά μήκος της ακτής, λάδι σε καμβά. Ο πίνακας αυτός εκφράζει τον λυρισμό στα τοπία του Οικονόμου, Οι χθόνιοι τόνοι κυριαρχούν και υπογραμμίζονται από την θάλασσα και το κόκκινο πανί. Οι εγγενής γαλήνη της σκηνής τονίζεται από τον αντικατοπτρισμό της σελήνης στα αρυτίδιαστα ύδατα της θάλασσας, σαν άλλο όνειρο μεσογειακής θερινής νυκτός. 

Από το 1913 μέχρι το 1926 έκανε δύο ατομικές εκθέσεις στο Παρίσι και μία στο Λονδίνο, ενώ πήρε μέρος και σε πολλές ομαδικές εκθέσεις. Την πρώτη στην Ελλάδα έκθεσή του την έκανε στον «Παρνασσό». Το 1929 εξέθεσε στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου του Πειραιά νεότερη έκθεσή του.

Η Ακρόπολη, λάδι σε φανέλα. Έκτελεσμένο σχεδόν εξ ολοκλήρου σε αποχρώσεις του καφέ και του λευκού, το έργο αυτό απεικονίζει αθηναϊκά σπίτια και την Ακρόπολη σε απόσταση. Ο Οικονόμου ζωγράφισε την Ακρόπολη σε πολλά έργα του από διαφορετικές γωνίες και με πολύ διαφορετικό φωτισμό. Η Αφροδίτη Κούρια αναφέρει για το συγκεκριμένο έργο: "Ζωγραφισμένο με ακραία αντίθεση φωτός και σκιάς, ένα λευκό στριφογυριστό δρομάκι καθοδηγεί το μάτι μας προς τον ιερό λόφος όπου αναπαύεται ο Παρθενών. Πρόκειται σαφώς για ένα ιδιοσυγκρασιακό έργο που κορυφώνεται με ένα δραματικά ταραχώδες τοπίο... Σύμφωνα με τη σύζυγο του καλλιτέχνη, ο Οικονόμου αναφέρθηκε σε ένα "χρυσό φως" μέσα στο οποίο έβλεπε την Ακρόπολη. Οι ζεστοί τόνοι επενδύουν την σύνθεση, ενώ η υφή του πανιού δίνει στον θεατή μια αίσθηση ομοιογένειας." 

Το 1932, μπήκε στο Δρομοκαΐτειο, έχοντας πληγεί από προϊούσα εγκεφαλική παράλυση, κατάληξη σύφιλης από την οποία έπασχε. Τον Μάιο του επόμενου χρόνου, πέθανε στο Δρομοκαΐτειο.

Σπίτι και μορφές δίπλα στη θάλασσα, λάδι σε καμβά.

Αν και έχει μια ιδιοσυγκρασιακή δύναμη που αποδείχτηκε εντυπωσιακά ανθεκτική στα χρόνια, ο Οικονόμου δεν έγινε ποτέ ιδιαίτερα γνωστός - κι αν ορισμένοι συλλέκτες ενδιαφέρθηκαν για αυτόν, τούτο συνέβη μετά τον θάνατό του. Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μια υπόκωφη κινητικότητα γύρω από το έργο του και αρκετά έργα του εμφανίζονται στις δημοπρασίες πιάνοντας ιδιαίτερα υψηλές τιμές.

Γέφυρα στην Ελλάδα, λάδι σε ξύλο

Το σπίτι στην εξοχή (La maison a la campagne), λάδι σε καμβά. 

Οι θάμνοι (Les buissons), λάδι σε καμβά, 1911. 

σπίτι που ονειρεύεται, λάδι σε φανέλα. Το πλούσιο αυτό έργο αναδεικνύει το ταλέντο του Οικονόμου ώς κολορίστα και χειριστή του φωτός, με τις έντονες και ποικίλες αποχρώσεις του πορτοκαλί και του κίτρινου, έξυπνα συνδυασμένες με ροζ και μπλε, να καθρεφτίζονται στα ήρεμα νερά της θάλασσας. Το σύνολο μοιάζει με όαση που αχνοφαίνεται στην βάση ενός ήπιου, γήινου λόφου. 

Δένδρα σε ελληνικό τοπίο, λάδι σε καμβά. 

Στο χωράφι, λάδι σε καμβά 

Πηγή: http://www.lifo.gr/articles/arts_articles/122171