Ήρα Παπαποστόλου
Ιστορικός και κριτικός τέχνης
Μηχανές, εγκαταλελειμένα εργοστάσια, κενά κτίρια όπου στεγάζεται η
ανθρώπινη γύμνια είναι ορισμένα από τα θέματα του Στάθη Ανδρουτσάκη. Άνθρωπος
και μηχανή είναι η πρώτη ανάγνωση του έργου του. Οι άνθρωποι παρουσιάζονται
γυμνοί μέσα στη γεωμετρία του χώρου που γίνεται αισθητή με κάθε τρόπο: τα
δοκάρια ως κάθετες γραμμές, τα ορθογώνια παράθυρα, τα στρογγυλά γρανάζια…
Δεν
είναι παρά η λογική και η τάξη, με τις αυστηρές γεωμετρικές γραμμές …της, σε
αντίθεση με την ανθρώπινη φύση, με τις καμπύλες της και το φθαρτό που διαθέτει.
Τα γυμνά του, λιτά, έρχονται κόντρα στα βιομηχανικά του τοπία. Οι ονομασίες των
έργων προσθέτουν νόημα στην ανάγνωση τους: Εύα, Αδάμ και Εύα, Άγγελος.
Πρόκειται άραγε για μια δεύτερη Αναγέννηση όπου οι πρωτόπλαστοι και ο
άγγελος που συναντάμε σ΄έναν Masaccio το 1427 γίνονται άνθρωποι του σήμερα και
αναμετριούνται με τη σύγχρονη αρχιτεκτονική προοπτική;
Η αναζήτηση του θείου ήταν πάντα στο μυαλό των ανθρώπων. Η Παναγία με
τον Χριστό στην αγκαλιά της, έχει απεικονιστεί από πάρα πολλούς καλλιτέχνες σε
όλες τις περιόδους της Ιστορίας της Τέχνης. Πως θα μπορούσε να είναι όμως μια
σύγχρονη Pieta;
Στον κινηματογράφο εμφανίστηκε το 2012 μια συγκλονιστική κινηματογραφική
ιστορία του Νοτιοκορεάτη Ki-duk Kim με τον τίτλο Πιετά, που βραβεύτηκε με τον
Χρυσό Λέοντα στο φεστιβάλ Βενετίας. Η υπόθεση της ταινίας είναι απλή: ο
Kang-do, ένας εισπράκτορας τοκογλυφικών δανείων, σακατεύει τους δανειολήπτες
που δεν μπορούν να επιστρέψουν τα χρέη τους, χωρίς καμιά συμπόνια. Ο ίδιος
είναι απόλυτα μόνος, μέχρι που εμφανίζεται στη ζωή του μια γυναίκα, η οποία
ισχυρίζεται ότι είναι η μητέρα του, που τον εγκατέλειψε όταν ήταν μωρό. Ο
Kang-do τελικά την αποδέχεται και αρχίζει σιγά σιγά να αλλάζει μέσα του…
Πρόκειται για έναν ύμνο στην ανθρωπιά που προβάλλει την επιζήμια
επίδραση του χρήματος στη ζωή. Ο ήρωας, ένας σύγχρονος Χριστός στα χέρια της
μητέρας του, γίνεται σύμβολο όλου του δυτικού πολιτισμού που έχει σαν έμβλημά
του το χρήμα αλλά που θέλει να επιστρέψει σε αξίες που έχουν χαθεί.
Στην περίπτωση του ζωγράφου Toni Milaqi, η Παναγία – στυλιζαρισμένη,
όπως όλες οι φιγούρες στους πίνακες του καλλιτέχνη – τυλιγμένη σε ένα φαρδύ
μπλε μανδύα και με το πρόσωπο στραμμένο προς το Χριστό, όπως στις ελαιογραφίες
της Αναγέννησης, τον κρατάει και με τα δυο της χέρια, ενώ στο βάθος φαίνεται
μια σύγχρονη πόλη.
Όσο για το Δημήτρη Αναστασίου, προτιμάει να φτιάξει τον εαυτό του ως
Χριστό. Η δυσαναλογία της μορφής της μητέρας, σε σχέση με το γιο, θυμίζει κατά
πολύ τη δυσαναλογία της γιγάντιας μορφής της Παναγίας που κατά την Αναγέννηση
είναι ηθελημένη και συμβολική: απεικονίζεται ως Μητέρα της Εκκλησίας,
ταυτιζόμενη με την ίδια την Εκκλησία.
Τι μας λένε λοιπόν οι καλλιτέχνες; Έχουμε ανάγκη στις μέρες μας από έναν
νέο μάρτυρα; Έναν νέο Χριστό; Είμαστε τελικά όλοι μάρτυρες; Ή μήπως πρόκειται
κι εδώ για μια νέα περίοδο αναγέννησης;
Κυρίως από το 1980, καινούρια στοιχεία συνυπάρχουν με τις παλιές
τεχνικές. Η επανεγγραφή αριστουργημάτων του παρελθόντος στη σύγχρονη ζωγραφική
δείχνει μια ανάγκη απεξάρτησης από τους μύθους του παρελθόντος. Αυτό δεν ισχύει
εξάλλου και για τους υπόλοιπους τομείς: θέατρο, λογοτεχνία, κινηματογράφο,
μουσική, τηλεόραση;
Το 1991, ο άγγλος καλλιτέχνης Ντέιβιντ Γκόντμπολντ φτιάχνει το έργο του
με τίτλο Transmission Painting.
Ο πίνακάς του, παρμένος από τη σειρά έργων του με θέμα την Παναγία,
είναι μια επανεγγραφή ενός νεοκλασικού πίνακα του Πικάσο που απεικονίζει την
μητέρα και το παιδί της, ενώ τα χωρίζει μια ζωγραφική φόρμα που μοιάζει πολύ με
τον γραμμωτό κώδικα αναγνώρισης προϊόντων. Είναι η σύγχρονη Πιετά άλλο ένα
καταναλωτικό προϊόν;, μας κάνει να αναρωτηθούμε.
Τελικά έργα όπως αυτό μας δείχνουν πως ζούμε σε ένα σύγχρονο Μεσαίωνα; Ή
΅μήπως πρόκειται για μια σύγχρονη Αναγέννηση; Και πως θα μπορούσε να είναι
αυτή; ‘Ιντερνετ; Ρεαλισμός ξανά από την αρχή;Ή μήπως μια τέχνη
ειλικρινής και ελεύθερη πια από το άγχος να ξεπεράσει τους προγόνους της;
Tα συγκεκριμένα έργα δείχνουν ότι σύγχρονη πνευματική και πολιτιστική
αναγέννηση υπάρχει. Αυθεντικό και εναλλακτικό ενώνουν τις δυνάμεις τους, σώζουν
όνειρα και κυνηγούν τα επόμενα. Στόχος τους είναι να φτιάξουν έναν υπέροχο
πολύχρωμο κόσμο και μια τέχνη ελεύθερη, για ελεύθερους ανθρώπους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου