Άσμα Ασμάτων – Ο ύμνος της αγάπης

Γράφει η Δρ Μαράη Γεωργούση, Ιστορικός Τέχνης

Λυρικό τραγούδι με διαλογική μορφή, πλούσιο εικόνων, σπάνιας ευαισθησίας και τρυφερότητας ανάγνωσμα, με καθαρά ερωτικό περιεχόμενο. Δεν άφησε σε βάθος χρόνου αδιάφορους ούτε τους ερευνητές, ούτε τους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Αρκετοί καλλιτέχνες απέδωσαν με μοναδικό τρόπο εικαστικά, τα νοήματα του βαθιά ερωτικού Άσματος  της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Οι απόψεις ως προς την ερμηνεία του διίστανται, οι εκτιμήσεις για τον συγγραφέα Σολομώντα είναι πολλές όπως και οι ερωτήσεις που ανακύπτουν, εφόσον ένα ερωτικό κείμενο συμπεριλήφθηκε στην Αγία Γραφή. Το περιεχόμενο ενσωματώθηκε τόσο στον Χριστιανικό όσο και στον Εβραϊκό κανόνα με αλληγορική προσέγγιση. Οι Εβραίοι είδαν στο Άσμα μια συμβολική παράσταση της σχέσης του Θεού ως προς τον περιούσιο λαό του Ισραήλ, ενώ οι Χριστιανοί το απέδωσαν στην σχέση αγάπης του Ιησού προς την εκκλησία. Τα αγνά συναισθήματα αγάπης και η ευλογία της συζυγικής αγάπης του ζευγαριού συνιστούν δώρα του Θεού, έτσι το Άσμα Ασμάτων έγινε άμεσα κατανοητό και αποδεκτό.

Το ποίημα ακολουθεί την δομή δράματος και αποτελείται από δύο μέρη, στο πρώτο εκκολάπτεται η αγάπη και στο δεύτερο παρουσιάζεται η εξέλιξη, η ωρίμανση και εν τέλει η τελείωσή της. Τα πρόσωπα του ποιήματος είναι δύο: ο Άντρας και η Νύφη, συμμετέχει και ο Χορός. Η Νύφη, η Σουλαμίτις, βοσκοπούλα, αγαπά τρυφερά έναν βοσκό, στο κείμενο περιγράφεται ο θαυμασμός, τα σωματικά χαρίσματα και η λαχτάρα της βοσκοπούλας για το αντικείμενο του πόθου της, όπως αντίστοιχα και το καμάρι του βοσκού για εκείνη που αγαπά.

Το κείμενο, για πρώτη φορά, μεταφράστηκε στα ελληνικά από τους Εβδομήκοντα Γραμματικούς της Αλεξάνδρειας (τους Ο΄ μια επιτροπή από 72 Ιουδαίους ελληνιστές) και γοήτευσε επιφανείς ερμηνευτές όπως ο Σεφέρης, ο οποίος θεωρεί το έργο «ένα γαμήλιο τραγούδι», ο Παπαδόπουλος «το ωραιότερο ερωτικό ποίημα που γράφτηκε ποτέ», ο Ελιγιά «μια σειρά ερωτικών τραγουδιών, ίσως επιθαλάμιων ασμάτων»… Οι σημαντικές εικονογραφήσεις που κοσμούν τις διάφορες εκδόσεις μαρτυρούν πως για τον καλλιτεχνικό κόσμο η ερωτική προσέγγιση του άσματος ήταν θετικά η επικρατέστερη.

Αν και η μεταγραφή του Σεφέρη θεωρείται ως η αρτιότερη, προσωπικά θα παρέθετα και την μεταγραφή που έγινε από τον εκλιπόντα Καθηγητή κ. Σταύρο Μπαλογιάννη. Τεράστια μορφή της επιστήμης και της ιατρικής μια σπάνια διάνοια, τόσο θαυμαστή, ένας καταξιωμένος παγκοσμίως επιστήμονας με έργο και προσφορά πραγματικά αξιομνημόνευτα. Η απώλειά του δυσαναπλήρωτη, για όσους είχαμε την τύχη να τον γνωρίσουμε προσωπικά, αντίστοιχη του πνευματικού του διαμετρήματος.

Η αψεγάδιαστη μετάφραση του Αειμνήστου Σταύρου Μπαλογιάννη εντυπωσιάζει σε όλα τα επίπεδα: η ικανότητα να μεταφράσει με άνεση από το Εβραϊκό πρωτότυπο, η αναλυτική ερμηνεία, οι αναγωγές και οι συμβολισμοί των όρων, άρτια τεκμηριωμένων επιστημονικά, με τρομερά ενδιαφέροντα τρόπο, επίσης η πλούσια, ουσιαστική, βιβλιογραφία που παρουσιάζει. Στον πρόλογο συνοψίζει εννοιολογικά, με εύληπτο τρόπο, υπέροχα λογοτεχνικό ύφος και εσωτερική ροή, όλα όσα ερμηνεύει με τόση ακρίβεια στις σημειώσεις, μας ανοίγει τις πύλες μιας άλλης οπτικής και ένα άλλο παράθυρο θέασης για την ευλογημένη αγάπη.

Τάσσος Αλεβίζος

Η μεταγραφή από τον Γεώργιο Σεφέρη, κοσμήθηκε με επτά ασπρόμαυρες ξυλογραφίες του Α. Τάσσου. Το ίδιο λεύκωμα ανατυπώθηκε το 1998 για λογαριασμό της εταιρείας εικαστικών τεχνών Α. Τάσσος. Χαρακτηριστική είναι η φράση του Σεφέρη, καθώς μελετά το προς μετάφραση κείμενο, καθώς ενώ εκφράζει τους ενδοιασμούς του αποτυπώνει και την ομορφιά του κειμένου: “Μα είναι τόσο ωραίο, γιατί να τ’ αλλάξει κανείς;”».

Οι ζωγράφοι – χαράκτες που ενεπνεύστηκαν από αυτό το κείμενο  δημιούργησαν εξαιρετικής ομορφιάς έργα. Πρώτος το 1938 ο Ευθύμιος Παπαδημητρίου, ακολούθως ο Τάσσος, ο Αλέκος Φασιανός, ο Τάκης Κατσουλίδης, ο Γιάννης Μόραλης, ο Γιάννης Κυριακίδης, η Ρένα Ανούση- Ηλία, η Μερόπη Πρέκα, Ελένη Μωραίτη, Hans Erni (εικονογραφία), The Song of Songs, 1973 σε μετάφραση Robert Graves αλλά κ.α. Εδώ ενδεικτικά θα αναλύσουμε κάποια παραδείγματα εικαστικής γραφής, υπάρχουν φυσικά περισσότερα και αντίστοιχα ενδιαφέροντα.

Για τη συνέχεια εδώ:

https://artviews.gr/asma-asmaton-o-ymnos-tis-agapis/