Τα διαχρονικά ασυμβίβαστα του Πολιτισμού

Το παιδί και το όρνεο

Του ζωγράφου

Γεράσιμου Γ. Γερολυμάτου

Κάθε ειλικρινής άνθρωπος διαπιστώνει τις αντιφάσεις και τα ασυμβίβαστα της παγκόσμιας ιστορίας. Πώς μπορούν αλήθεια να συμβιβαστούν οι πόλεμοι, η αδικία και η ανθρώπινη εκμετάλλευση με τους αιώνες του πολιτισμού, της φιλοσοφικής και θρησκευτικής αναζήτησης; Η συνύπαρξη του καλού με το κακό αποτελεί από ηθικής άποψης το αιώνιο αίνιγμα της ανθρώπινης ψυχής.

Ο πολιτισμός συνδέεται με ό,τι πιο υψηλό έχει να επιδείξει η ανθρωπότητα, όμως όλα εξαρτώνται από το περιεχόμενο του. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους ο πολιτισμός τίθεται σήμερα υπό αμφισβήτηση. Στις πολυτελείς αίθουσες των συναυλιών, στις όπερες, στα θέατρα και στις πινακοθήκες, η τέχνη εμφανίζεται συχνά με ψεύτικο προσωπείο. Ο πολιτισμός των σύγχρονων μητροπόλεων, που διατίθεται σε συσκευασία σελοφάν, είναι μακριά από το σφυγμό της ζωντανής και άμεσης έκφρασης. Είναι πρόσχημα καλλιέργειας αυτάρεσκων και εφησυχασμένων θεατών. Στον κόσμο της δύσης οι πολιτισμένοι δήμιοι συγκινούνται πάντα από την κλασική μουσική ή προσεύχονται, ποιος ξέρει σε ποιο θεό, πριν διατάξουν την εκτόξευση πυραύλων.

Ο ίδιος ο πολιτισμός στην πορεία της εξέλιξής του πότε πραγματώνεται και πότε αυτοαναιρείται. Περνώντας από τη μια κατάσταση στην άλλη, με κάθε νέα τάση, τρώει τα σπλάχνα του και αναγεννάται από αυτά με νέα μορφή. Αισιόδοξη ή όχι, αυτή η πορεία βασίζεται στα διαχρονικά ασυμβίβαστα και στην ενέργεια που παράγεται από τη σύγκρουση τους. Είναι βέβαιο π.χ, πως ένας πολιτισμός, που βασίζεται στην ανθρώπινη εκμετάλλευση, θα δημιουργήσει αναπόφευκτα ένα νέο δυναμικό αίτημα για έναν κοινωνικό πολιτισμό.

Η δράση είναι μέγεθος ίσο με την αντίδραση. Παντού, η ύπαρξη του ανθρώπινου όντος δικαιώνει την τραγωδία ενός ανεκπλήρωτου προορισμού. Σήμερα, η παγκοσμιοποίηση διευρύνει το πεδίο δράσης των αντιτιθέμενων δυνάμεων σε ένα κόσμο που πολύ απέχει από το προσδοκώμενο, και όπου οι νίκες ή οι ήττες, θα είναι επίσης μεγάλες.