ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ: Κορυδαλός – Αιγάλεως - Ποικίλον

Επιμέλεια Κώστα Φωτεινάκη

Του καθηγητού κ. ΧΡ. ΕΝΙΣΛΕΙΔΗ

Με εξαιρετική μας ευχαρίστηση δημοσιεύουμε κατωτέρω λεπτομερή μελέτη του φυσιολάτρου καθηγητού κ.Χρ.Ενισλείδη (Στρατοκόπου) περί της οροσειράς του Δαφνίου.

Είναι αληθές ότι μεγάλη σύγχυσης παρατηρείται ως προς την ονομασίαν των χαμηλών ορέων τα οποία περικλείουν εκ ΒΔ και ΝΔ την πεδιάδα των Αθηνών.

Είναι εις τους περισσοτέρους γνωστή η σοβαρότης της εργασίας του διακεκριμένου συνεργάτου μας και εκ των πρωτοπόρων της φυσιολατρίας, ούτως ώστε να συμπεράνη κανείς την αξίαν της κατωτέρου μελέτης του περί της οροσειράς του Δαφνίου, ήτις είναι συντεταγμένη βάσει αυθεντικών στοιχείων και πληροφοριών τας οποίας ο μανιώδης λάτρης της ελληνικής φύσεως καθηγητής κ.Χρ.Ενισλείδης (Στρατοκόπος) συνέλεξε δια το άρθρο τούτο το οποίον και έγραψε ειδικώς δια  τα «ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ».

ΘΕΣΙΣ.- Η μικρά και χαμηλή οροσειρά που χωρίζει την πεδιάδα των Αθηνών από το Ράριον πεδίον, την μικρά της Ελευσίνος, προς δυσμάς αποτελείται ως γνωστόν από δύο ή τρία όρη χαμηλά. Αρχίζει από τα Απάνω Λιόσα και φθάνει μέχρι του στενού της Σαλαμίνος. Έχει πλάτος πέντε χιλιόμετρα και είκοσι τοιαύτα περίπου. Το μέγιστον όρος φθάνει 468 μέτρα και έχει κατεύθυνσιν από Α. προς Δ.

Μακρά στενωπός φυσική, την οποίαν διασχίζει η Ιερά Οδός απ΄ Αθηνών εις Ελευσίνα, χωρίζει την οροσειράν αυτήν, εις δύο μέρη ή όρη το προς Α. ύψους 453 μ. και το προς Δ. ύψους 158 μ. Είναι δε η οροσειρά φυσική παραφυάς της Πάρνηθος, του μεγαλύτερου ορεινού όγκου της Αττικής, και χωρίζεται απ΄ αυτής με το άνοιγμα των άνω Λιοσίων και της Αγίας Σωτήρας. Τελειώνει τέλος εις την θάλασσαν της Σαλαμίνος με το ακρωτήριον Αμφιάλη κοντά στο Πέραμα και απέναντι του Ναυστάθμου.

ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ – ΓΕΩΛΟΓΙΑ.- Όλη αυτή η οροσειρά δεν έχει νερά τρεχούμενα – πηγαία- Λίγο νερό και τούτο φρεάτινον, έχει το μοναστήριον του Δαφνιού. Καλό φρεάτινο νερό έχει η Κοκκινιά, αλλά πολύ ολίγον, καθώς και τα περί την οροσειράν χωριά και συνοικισμοί. Ο Πύργος όμως (της Αμαλίας), το Καματερό, το Στεφάνι, ο Σκαραμαγκάς, το Κερατσίνι, το Πέραμα και το Χάνι του Σκαραμαγκά έχουν νερό βροχής. Μόλις δε κατά την δευτέραν πλευράν, εις απόκρυμνον παραλίαν, την απέναντι του Ναυστάθμου, αναβλύζει πηγή, παρέχουσα εις τον στρατοκόπον και τους ολίγους ψαράδες το ολίγον νερό της.

Η έλλειψις των υδάτων οφείλεται προφανώς εις την εξ ασβεστολίθου γεωλογικήν σύστασιν του εδάφους τούτου. Τα νερά δε που υπάρχουν κατά την έξοδον της στενωπού του Δαφνίου, τα γνωστά με το όνομα «Λίμνη του Κουμουνδούρου» οι αρχαίοι Ρειτοί, προφανώς είναι νερά της Πάρνηθος και περί τούτου θα είπωμεν άλλοτε.

ΧΛΩΡΙΣ.- Ένεκα της ελλείψεως ρεόντων – πηγαίων υδάτων πτωχή είναι και η βλάστησις και η χλωρίς των βουνών τούτων. Οι πλαγιές των μόνον καλύπτονται που και που από αραιά πεύκα. Οι κορυφές των μένουν φαλακρές. Εξ αυτών πάντων το Δ. όρος είναι πως κατάφυτον και μάλιστα κατά τας προς την θάλασσαν υπωρείας του κοντά στο Πέραμα και τον Σκαραμαγκάν.

Η ΤΑΞΙΣ ΤΩΝ ΟΡΕΩΝ.- Εις την Ιστορίαν τα όρη που αποτελούν την οροσειράν αυτήν φέρουν διάφορον κατά συγγραφέα όνομα ούτως ώστε το αυτό όρος να το ονομάζουν Κορυδαλλόν π.χ. και άλλοι Αιγάλεων. Και σήμερα δε ακόμη και εις το στόμα του λαού και επί των στηλών των εφημερίδων εξακολουθή να επιπολάζη η σύγχυσις αυτή δυστυχώς. Την θέσιν των πραγμάτων όπου πρέπει έχη σκοπόν και η εργασία μας αυτή. Και πράγματι κανένα από τα όρη της Αττικής δεν παρέσχε τόσα πράγματα εις τους ασχολουμένους με τα τοιαύτα, όσον η οροσειρά αυτή. Και τούτο διότι οι αρχαίοι συγγραφείς και ολίγα, αλλά και όλως συγκεχυμένα και αλληλοσυγκρουόμενα μας αναφέρουν.

Α΄ - Ο ΑΙΓΑΛΕΩΣ.- Αιγάλεως και Αιγάλεων ελέγετο και λέγεται το όρος της οροσειράς αυτής, το προς δυσμάς, Ήτοι το όρος, το οποίον αρχίζει από την στενωπόν του Δαφνίου και καταλήγει εις την θάλασσαν της Σαλαμίνος και του Σκαραμαγκά. Έχει σχήμα περίπου στρογγυλόν, περιφέρειαν 25 περίπου χιλιομέτρων και μέγιστον ύψος 468 μέτρων. Σήμερον διακρίνεται εις τρεις κυρίως μάζες. α΄) το Τρίκορφο, ύψους 268 μ. Τούτο πλησιάζει την θάλασσαν της Σαλαμίνος σχηματίζει το ακρωτήριο Αμφιάλη, έχει πράγματι τρεις κορυφάς, και φαίνεται ότι το μέρος τούτο κατ΄ αρχάς ωνομάσθη Αιγάλεως.

β΄) το Δαφνοβούνι, άνωθεν και γύρω από την Μονήν Δαφνίου προς Ν.Δ.

και γ΄) το Βουνό του Σκαραμαγκά, ύψους 468 μ. το προς Δ. υψούμενον κατά τον κόλπον της Ελευσίνος. Το όλο όρος φαίνεται ότι από την αρχαίαν εποχήν ελέγετο Αιγάλεως διότι πράγματι – κατά την σημασίαν της λέξεως – υψούται, ως μεγάλος ορεινός όγκος – λάας – παρά την θάλασσαν, επάνω εις τον οποίον σπάζουν γεμάτα αφρούς τα κύματα – αίγες. –(τα μεγάλα κύματα, λέγει ο Αρτεμίδωρος, αίγας εν τη συνηθεία λέγομεν. Ίδε και τας ονομασίας Αίγινα, Αιγαίον, Αίγιον, αίγηρος, κλπ.).

Την αλήθειαν αυτήν μαρτυρεί και ο πατήρ της Ιστορίας, ο Ηρόδοτος. Κατά την ναυμαχίαν της Σαλαμίνος, λέγει ο Ξέρξης εκάθητο κάτω από το όρος, το οποίον είναι απέναντι της Σαλαμίνος και το οποίον λέγεται Αιγάλεως. «υπό το ούρεϊ το αντίον Σαλαμίνος, το καλέεται Αιγάλεως» (Η΄,90). Ομοίως και ο λεξικογράφος Σουίδας εις την λέξιν μάσσον και υετός λέγει, ότι ο Ξέρξης άγων πολυάριθμον στρατόν εστάθη επί της κορυφής του συνεφιασμένου Αιγάλεω, δια να ίδη την ναυμαχίαν. «επί προ δε μάσσον επ΄ άκρου Αιγάλεω θυμόεντος άγων μέγαν υετόν έστη». Μόνον δε ο Αριστόδημος ονομάζει το όρος τούτο Παρνήθιον, λέγων ότι «εγγύς ήν τούτο». Αλλά, όπως φαίνεται καθαρά, εκ συγχύσεως βέβαια προς το παρακείμενον όρος, την Πάρνηθα, της οποίας συνέχεια άλλως τε είναι το Αιγάλεω (ίδε Fragm Historie Graie V.i.) Τέλος ο Βυζαντινός Τζέτζης αντιγράφων πλέον αυτός τον Ηρόδοτον γράφει: «Αυτός δε Ξέρξης άνωθι του Αγκαλέου όρους όπερ από καταντικού κείμενον Σαλαμίνος χρυσώ θρόνω καθήμενος ώρα την ναυμαχίαν». (Χιλιάς Ι΄, στίχ. 977 – 979).

Ένεκα της Ιστορίας αυτής το όρος τούτο έγινεν ονομαστόν και γνωστόν εις όλους και ένεκα της δόξης αυτής έδωκε το όνομά του εις την όλην οροσειράν, την από των Λιοσίων μέχρι της θαλάσσης. Δια τούτο ο ιστορικός Θουκυδίδης την όλην οροσειράν αυτήν ονομάζει από το ονομαστότερον Αιγάλεων και συμπεριλαμβάνει μέσα εις την ονομασίαν αυτήν και τον Κορυδαλλόν. «Και καθεζόμενοι, λέγει, οι Λακεδεμόνιοι έτεμνον πρώτον με Ελευσίνα και Θριάσιον πεδίον και τροπήν τινά των Αθηναίων ιππέων περί τους Ρειτούς καλουμένους εποιήσαντο, έπειτα προυχώρουν εν δεξιά έχοντες το Αιγάλεων όρος δια Κρωπειάς έως αφίκοντο εις Αχαρνάς» αν και δεν αποκλείεται οι Λακεδαιμόνιοι να εβάδισαν δια της στενωπού του Δαφνίου και του Χαϊδαρίου και εκείθεν να ήλθον προς τας Αχαρνάς.

Αυτή η φωτογραφία περιέχει 4 πέρδικες!

Και αυτά μεν λέγουν οι αρχαίοι περί του Αιγάλεω. Από δε τους νεωτέρους ο Φ.Λένορμαντ έχει την γνώμην ότι όλη η οροσειρά εκαλείτο Κορυδαλλός και η μεν προς την θάλασσαν παραφυάς αυτού ελέγετο Αιγάλεως, η δε βόρειος ονομάζετο Ποικίλον όρος χωρίς όμως να έχη σπουδαίον λόγον προς τούτο. Ο δε Δ. Σουρμελής εις τα «Αττικά» του εις μεν το σημερινόν Τρίκορφο τοποθετεί Ηράκλειον όρος, περί δε το Δαφνοβούνι το Ικάριον όρος. Αλλά και η γνώμη αυτή είναι πεπλανημένη, καθ΄ όσον το μεν Ικάριον όρος δεν έκειτο ενταύθα, αλλά παρά τον Διόνυσον τον σημερινόν εις τας Α. κλιτύας του Πεντελικού, το δε Ηράκλειον το οποίον αναφέρει ο ιστορικός Φανόδημος (ίδε Πλουτάρχου – Θεμιστοκλής ΙΓ΄25) δεν είναι όρος, αλλά ιερόν, ναός του Ηρακλέους, κείμενος παρά τον σημερινόν Άγιον Γεώργιον του Κερατσίνι (παρά το Ηράκλειον τούτο, λέγει ο Φανόδημος, είχε στήσει ο Ξέρξης τον θρόνο του). Ώστε Αιγάλεως είναι το όρος το μεταξύ των θαλασσών της Ελευσίνος (Σκαραμαγκά) και Σαλαμίνος και της πεδιάδος Αθηνών – Πειραιώς και της κλεισωρείας του Δαφνίου. Το υπόλοιπον τμήμα της οροσειράς ελέγετο Κορυδαλλός.

Β΄- Ο ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ. – Ο Κορυδαλλός ή Κορυδαλός εκαλείτο και καλείται το βόρειον τμήμα της όλης οροσειράς, ήτοι το από του στενού Δαφνίου μέχρι των Λιοσίων – Δέμα ή Κατάδεμα- τμήμα. Τούτο περιλαμβάνεται μεταξύ της θαλάσσης της Ελευσίνος (Σκαραμαγκά), του Θριασίου πεδίου, των Άνω Λιοσίων, του Καματερού και των Κάτω Λιοσίων μέχρι του Χαϊδαρίου και της στενωπού του Δαφνίου. Το όρος τούτο είναι χαμηλόν και έχει σχήμα επίμηκες. Το μήκος τους είναι περίπου δέκα χιλιομέτρων το δε πλάτος του ποικίλει από 2-3 χιλιόμετρα. Η υψηλοτέρα του κορυφή σχηματίζεται άνωθεν του Καματερού, ονομάζεται Ζαχαρίτσα και έχει ύψος 453 μέτρων. Μικροτέρας κορυφάς έχει το Ζαστάνι, 389 μ. και το Στεφάνι, οροπέδιον μικρόν, επί του οποίου έκειτο άλλοτε μικρόν χωριό, Στεφάνι ονομαζόμενον. Η κορυφή αύτη Στεφάνι κείται άνωθεν και βορείως του Δαφνίου και έχει ύψος 400 μέτρων.

Το όρος αυτό καλείται και εκαλείτο, όπως είπαμεν, Κορυδαλλός και κοινώς Σκορδαλλός. Και μόνος ο Φ.Λενορμάντ αποκαλεί την όλην οροσειράν Κορυδαλλόν, κακώς όμως και πεπλανημένως, ακολουθών τον περιηγητήν Στράβωνα. Ότι δε το μέρος τούτο εκαλείτο πράγματι Κορυδαλλός και όχι ολόκληρος η οροσειρά, όπως θέλει ο Στράβων, τούτο μαρτυρεί η Παράδοσις.

Ο Δ. Σουρμελής, λόγιος της επαναστάσεως του 1821, στα «Αττικά» του λέγει ότι τούτο λέγεται Κορυδαλλός (Αττικά, 142) ημείς αυτοί – ως Αθηναίος – παρελάβομεν ότι το όρος τούτο λέγεται Σκορδαλλός και εκτός τούτων και ένα έγγραφον του 1619, φυλασσόμενον σήμερα εις το Αρχείον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας – υπ΄ αριθ.1831 – λέγει ότι παρά τας Αθήνας υπήρχε τοποθεσία Ψαχνή εις τον Σκορδιλόν («εν τη τοποθεσία της Ψαχνής στον Σκορδιλό»). Εδώ που μάλιστα υπήρχε και ο δήμος Κορυδαλλός, από του οποίου ωνομάσθη και το όρος. Ο δήμος δε αυτός κατόπιν απεκλήθη Σκορδαλλός, έως ότου παρήκμασε και έμεινεν μόνον τοποθεσία. Η παράδοσις δε τον τούτον τοποθετεί περί τον σημερινόν συνοικισμόν του Περιστερίου, άνωθεν του οποίου υψούται το όρος Κορυδαλλός. Ο δε Δ. Σουρμελής τοποθετεί τον δήμον τούτον περί το σημερινόν Χαϊδάρι. Όλα αυτά μας μαρτυρούν ότι Κορυδαλλός ωνομάζετο το όρος τούτο και όχι ο Αιγάλεως ή το βουνό του Σκαραμαγκά, όπως γράφει σήμερα και το Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν του Ελευθερουδάκη και η Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Μακρή.

Προχωρούμεν. Ο Στράβων εις τα Γεωγραφικά του – βιβλία Θ΄ α΄14 – λέγει ότι υπεράνω της ακτής της Αμφιάλης, του σημερινού Περάματος παρά το Κερατσίνι, «όρος εστίν ό καλείται Κορυδαλλός και δήμος οι Κορυδαλλείς». Ήτοι ονομάζει ο Στράβων τον Αιγάλεων και την όλην οροσειράν Κορυδαλλόν, προσθέτοντας ότι εδώ που έκειτο και ο δήμος Κορυδαλλείς, παρασιωπά δε το ένδοξον του όρους όνομα, το Αιγάλεως. Τον Στράβωνα ακολουθώντες τώρα και ο Φ.Λένορμαντ και τα άνω Λεξικά, αβασανίστως δέχονται μεν ότι ο Κορυδαλλός είναι το όνομα της οροσειράς, Αιγάλεως δε το όνομα του παρά την θάλασσαν της Σαλαμίνος, άλλοι δε ότι Αιγάλεως λέγεται η άλλη οροσειρά, Κορυδαλλός δε περί τον σημερινόν Σκαραμαγκάν όρος και άλλοι άλλως. Μεταξύ των τελευταίων είναι και ο Ι. Δραγάτσης, ο δεινός Πειραιολόγος. Τούτο όμως δεν δεχόμεθα ημείς.

Το όρος Κορυδαλλός προφανώς επήρε το όνομα από τον ομώνυμον δήμον, τον δήμον οι Κορυδαλλείς. Τούτο ρητώς μαρτυρεί ο Στράβων και ενισχύουν και τα παρόμοια Πεντελικόν όρος από τον δήμον Πεντέλης, Ικάριον όρος από τον δήμον Ικαρία, το Λαύριον εκ του ομωνύμου κ.τ.τ. Ο δε δήμος έλαβε το όνομα από το ομώνυμο πτηνόν, Θωμάς ο Μάγιστος λέγει ότι, «κόρυδος και κορυδαλλός και κορυδαλλίς εκαλείτο, το στρουθίον, το έχον επί της κεφαλής ανεστηκότα πτερά, ώσπερ λόφον». Γίνεται δε η λέξις αυτή από την λέξιν κόρυς – κόρυθος, και αύτη εκ της λέξεως κάρα, δηλαδή κεφαλή, και σημαίνει την περικεφαλαίαν. Δηλαδή το πτηνόν, το φέρον κόρυν, λόφον, ο σημερινός κατσουλέρης, ήτοι ο φέρων κατσούλαν, κόρυν, περικεφαλαίαν. (Θησαυρός ελληνικής γλώσσης Ερ.Στεφάνου εν λέξει).  

Γεννάται όμως το ζήτημα που ακριβώς έκειτο ο Δήμος ούτος. Διότι αν ερμηνεύσωμεν τον Στράβωνα περιορισμένως, πρέπει να τον τοποθετήσωμεν εις την από του Σκαραμαγκά – Εισόδεια της Θεοτόκου – μέχρι του Περάματος – Αμφιάλης – παραλίαν όπως κάμη ο Ι. Δραγάτσης εις την Μεγάλην Εγκυκλοπαίδειαν. Οπότε το υπερκείμενον όρος βεβαίως πρέπει να ονομάζεται Κορυδαλλός. Φαίνεται όμως ότι ο Στράβων δεν θέλει να δηλώση τούτο. Προκειμένου να ονομάση την οροσειράν αυτήν είπεν απλώς ότι ονομάζεται Κορυδαλλός και ότι επ΄ αυτής έκειτο ο δήμος Κορυδαλλείς.

Την πληροφορίαν όμως αυτήν συμπληρούν δύο άλλοι ιστορικοί και τοποθετούν τον δήμον τούτον όχι ενταύθα ή εις την μέχρι Κερατσινίου παραλίαν, αλλά ο μεν Αμμώνιος λέγει ότι ο δήμος Κορυδαλλείς εις την πεδιάδα των Αθηνών και όχι εις τον Πειραιά, «Κορυδαλλός δήμος Αθήνησιν, ενώ Σωτήρος ιερόν». (Θυσαυρός Στεφάνου)… ο δε Σικελιώτης Διόδωρος γράφων τον βίον του Θησέως λέγει τα εξής: «Μετά ταύτα δε τον ονομαζόμενον Προκρούστην απέκτεινε, τον οικούντα εν τω λεγομένω Κορυδαλλώ της Αττικής». (Βιβλ.Δ΄ παραγ.49 – 50). Είναι δε γνωστόν, ότι δια να έλθη τις πεζός εκ της Μεγαρίδος εις Αθήνας, πρέπει να περάσει από την στενωπόν του Δαφνίου, ακολουθών την αρχαίαν Ιερά οδόν και δια του λόφου του Προφήτου Ηλίου του προκειμένου του Χαϊδαρίου να φτάση εις Αθήνας. Πιθανότατον λοιπόν φαίνεται από την διήγησιν αυτήν του Διοδώρου ότι ο Κορυδαλλός ο δήμος έκειτο περί το σημερινόν Χαϊδάρι, και θα είχαμεν την αυτήν βεβαίως γνώμην με τον Δ.Σουρμελήν, εάν η Παράδοσις δεν μας διέσωζεν την τοπωνυμίαν ταύτην παρεφθαρμένην πως ως Σκορδαλλόν και Σκορδιλόν, όπως είδαμεν ανωτέρω.

Άρα ο δήμος Κορυδαλλός έκειτο εις την Αθηναϊκήν πεδιάδα και μάλιστα περί το σημερινόν Περιστέρι, το δε υπερκείμενον όρος ελέγετο Κορυδαλλός, όπως και η Παράδοσις μας διέσωσεν. Ο αρχαιολόγος Φιλαδελφεύς μάλιστα (Ιστορία Αθηνών Α΄, 208) έχει την γνώμην ότι ο Σκορδιλός της Τουρκοκρατίας μετωνομάσθη κατόπιν εις Περιστέρι. Αλλά μήτε τούτο είναι αληθές και πιθανόν, διότι έτερον έγγραφον του 1635 μαρτυρεί ότι κατά το έτος τούτο υπήρχε και η τοπωνυμία  Περιστέρι στον κάμπο των Αθηνών. (Ιστορία Αθηνών Α΄, 426). Από τον δήμον τούτον επήρε το όνομα και ο περίφημος Θεόφιλος ο Κορυδαλλεύς, ο περί το 1563 γεννηθείς.

Γ΄ - ΠΟΙΚΙΛΟΝ.- Και δύο λόγια δια το λεγόμενον Ποικίλον όρος. Το όνομα αυτό ανήκει εις την οροσειράν αυτήν και μας το διέσωσεν ο περιηγητής Παυσανίας. (Αττικά ΚΖ΄, παραγ.37). Προκειμένου να μας περιγράψει το εις την Μυστικήν Είσοδον κείμενον Πύθιον ήτοι τον ναόν του Πυθίου Απόλλωνος, όπου κατόπιν ιδρύθη το Μοναστήρι του Δαφνίου λέγει ότι κατά τον τόπον τούτον συνήντησαν οι Κεψαλίδαι, επανερχόμενοι εις Αθήνας, τον δράκοντα  ερχόμενον εις την φωλεάν του.

Το μέρος τούτο ονομάζει Ποικίλον όρος. Φαίνεται δε ότι ο Παυσανίας εγνώριζε και τα δύο ονόματα με τα οποία ωνομάζετο η οροσειρά αύτη. Και το όνομα Αιγάλεως και το Κορυδαλλός. Ακριβολόγος όμως, όπως είναι, ηθέλησε  να μεταχειρισθή την ακριβή ονομασία της θέσεως δια να δηλώση το πράγμα. Και ωνόμασε ταύτην Ποικίλο όρος. Η ονομασία δε αύτη δεν πρέπει φυσικά να εκληφθή ως ιδική του, αλλ΄ ότι οι ακόμη περισσότερον ακριβολόγοι Αθηναίοι την θέσιν ταύτην, εις την οποίαν κατέληγον τα δύο όρη Αιγάλεως και Κορυδαλλός, είχον ονομάσει Ποικίλον όρος και την τοπωνυμίαν ταύτην μεταχειρίζεται τώρα ο Παυσανίας. Σημειωτέον δε ότι κανείς άλλος εκ των αρχαίων δεν μας ονομάζει την τοπωνυμία ταύτην. Ακόμη δε ότι και η τοπωνυμία αυτή συνηγορεί υπέρ της ανωτέρω εκτεθείσης γνώμης μας περί της ιδιαιτέρας ονομασίας ενός εκάστου τμήματος της οροσειράς ταύτης,

Ανέκαθεν λοιπόν το μέρος τούτο, το συναμφότερον του Αιγάλεω και του Κορυδαλλού, το συνάπτον και διαχωρίζον τα δύο ταύτα όρη εκαλείτο Ποικίλον, ως συνιστάμενον και από τα δύο εκατέρωθεν όρη. Έχει σχέσιν δε το όνομα τούτο με τον Κορυδαλλόν και δια τούτο ηθέλησαν οι φιλοσκώμονες Αθηναίοι να καλαμπουρίσουν. Διότι όπως ο Κορυδαλλός είναι το ομώνυμον πτηνόν, τοιουτοτρόπως και το Ποικίλον σημαίνει πάλιν πουλί, το οποίον τρώγει τα αυγά του Κορυδαλλού. Ο λεξικογράφος Ησύχιος, εις την λέξιν όρνις ποιός, λέγει ότι και ο ποικιλός είναι πτηνόν φέρον στίγματα και τρώγον τα αυγά του Κορυδαλλού. Ο Σατωμπριάνο τέλος φρονεί ότι το Ποικίλον όρος είναι ο προ του Χαϊδαρίου (έπαυλις) λόφος του Προφήτου Ηλίου, ύψους 190 μέτρων, ο δεσπόζων της όλης κλεισωρίας του Δαφνίου, της αρχαίας Μυστικής Εισόδου.

ΣΥΝΟΨΙΣ: Η όλη όθεν οροσειρά αύτη άλλοτε λέγεται Αιγάλεως (Θουκυδίδης) και άλλοτε Κορυδαλλός (Στράβων). Επί μέρους όμως το μεν Β. τμήμα λέγεται κυρίως Κορυδαλλός, το δε Ν. Αιγάλεως. Το συναμφότερον τούτων, ήτοι το μέρος της προσεγγίσεως αυτών καλείται όρος Ποικίλον (Παυσανίας).

Περιοδικό «εκδρομικά» 1933, τ.47, σ.93 – 96.

Σημείωση: Η ορθογραφία και  η σύνταξη του παρόντος κειμένου είναι σύμφωνα με το πρωτότυπο κείμενο του 1933.

prosanatolismoi@hotmail.com  

Φωτογραφίες: Γεράσιμου Γ. Γερολυμάτου

(Άνθη και πεταλούδες από την βιοποικιλία του Όρους Αιγάλεω-Ποικίλου. Περιέχονται στον ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΧΑΡΤΗ-ΟΔΗΓΟ, έκδοσης του Αναπτυξιακού Συνδέσμου Δυτικής Αθήνας για το «Όρος- Αιγάλεω-Ποικίλο»).