Ο νέος Σουλτάνος Σελίμ
ΙΙΙ (1789), αποφασισμένος να εξοντώσει τον επικίνδυνο για την Υψηλή Πύλη,
ναυμάχο Αντισυνταγματάρχη του Τσαρικού Ναυτικού Λ. Κατσώνη, συγκέντρωσε Ναυτική
Δύναμη από πολυάριθμα μεγάλα πολεμικά πλοία και βγήκε από τα Δαρδανέλλια για να
συναντήσει το Λάμπρο (1). Είναι σε όλους γνωστό ότι στη ναυμαχία αυτή, που
ξεκίνησε στις 6/17 Μαΐου 1790, αντιπαρατάχθηκαν στην αρχή 20 Τουρκικά πλοία
απέναντι σε επτά (2) του Λ. Κατσώνη. Το μεσημέρι της 7ης/18ης Μαΐου «…ξεκίνησε
η σκληρότερη σε ένταση ναυμαχία, η οποία συνεχιζόταν μέχρι αργά το βράδυ και
συνολικά ήταν αρκετά επιτυχής για τους γενναίους Έλληνες…» γράφει ο Ρώσος
ιστορικός Γιούρι Πριάχιν. Ξαφνικά όμως, τα ξημερώματα της δεύτερης μέρας
εμφανίστηκε στην περιοχή Αλγερινός Στόλος από 11 πολεμικά πλοία (3), που έφτασε
για να συνδράμει τον τούρκο Στόλαρχο.
Παραθέτομε άγνωστο
κείμενο περιγραφής της ναυμαχίας της Άνδρου από τους άνδρες του Κατσώνη, που
έλαβαν μέρος στη ναυμαχία αυτή. Το ντοκουμέντο ανακάλυψε ο Ελληνιστής επίσης
Ρώσος καθηγητής Γκριγκόρι Άρς στο αρχείο Εξωτερικής Πολιτικής της Ρωσικής
Αυτοκρατορίας (4) διατηρώντας την ορθογραφία :
«…Η εδική μας φλοτίλια
όπου ήτον σε εννέα κομάτια, ευρισκόμενη όλλο μόναχη ανάμεσα νήσου Άντρο και
Κάβο Ντόρο, οκυνηγίθει εις ταίς 6 Μαΐου απερασαμένου από μια φλότα τουρκική 19
καραβιών, αναμεταξύ εις αυτά της λύνεας και φρεγάδαις. Και εις καιρόν του πλέον
φρικτού πολαίμου οπού είμαστε εις στιγμήν να κάμομεν μίαν νίκην ενάντια εις
μίαν δύναμην τόσον ανώτερην, έφτασαν εφνιδίως άλλα 13 μέγαλα καράβια αλγερινικα
όθεν ευρέθειμεν στενοχωριμένοι ανάμεσα εις μιαν φοβεράν φωτηάν εις σε 32 μεγάλα
καράβια, οπού πολεμόντας εναντίον εις αυτά δυόμισει ημέρας, μας επέτυχεν να
κατασακατέψομεν και να αφανήσομεν με ζημίαν άκραν πολλά από τα καράβια τους
πλην έχοντας ύψει η μονιτζιόνε, τεσσάρον εδικόν μας πλέον μεγάλον παρτίδον,…όλα
κατασακτεμένα και ανάξια πλέον δια πολαίμου, με όλλον τούτο δια να μην πέσουν
εις χείρας του τουρκού, ημείς οι ίδιοι δίδοντάς τους φωτηάν τα εκάμαμενα
πετάξουν εις τα αέρα. Και, μένοντας μας μόνον πέντε μικρά μπαστιμέντα, με τα
ίδια, ύστερα αγοράζοντας εις ακριβότατην τιμήν το έμα των λαβωματίων μας και
την ζωήν ένους μεγάλου αριθμού του εδικόν μας ανδρείον συντρόφον, οπού
εχάθεισαν ανδρειομένα με τα άρματα εις το χαίρη εις τούτον τον μνημόνητον πόλαιμον
δεδοξασμένον, ετραβίχθειμεν με τον ανδρείον κομαντάντε μας Λάμπρο, θανατιφόρος
λαβομένος, εις την νησόν Τσερίγου…».
 |
Η “Αθηνά της
Άρκτου”,
έργο του Λυκούργου
Κογεβίνα
από το λεύκωμα “Καράβια
του Αγώνος”
|
Στην άνιση μάχη ο Λ.
Κατσώνης χάνει την ναυαρχίδα του, την Αθηνά της Άρκτου, «…πέντε συνολικά πλοία
του, 620 καλά εκπαιδευμένους και δοκιμασμένους στις μάχες και τις καταδρομές
άνδρες του Ρωσικού Ελαφρού Στολίσκου του, από τους οποίους πάνω από 50
αιχμαλωτίστηκαν και σύντομα εκτελέστηκαν ως πειρατές…» γράφει ο Πριάχιν (5).
Και συνεχίζει «…Οι απώλειες των τούρκων και των Αλγερινών αποδείχθηκαν πολύ
σοβαρότερες. Περιλάμβαναν 3000 νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Πολλά σκάφη τους
με σοβαρές ζημιές αναγκάστηκαν να ρυμουλκηθούν…και μερικά από αυτά βούλιαξαν
κατά τη ρυμούλκηση…τα υπόλοιπα γύρισαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου με πάταγο
και κανονιοβολισμούς γιόρτασαν τη νίκη κρεμώντας τους Λαμπρινούς, τους
συντρόφους του Κατσώνη, από τα κατάρτια τους μπροστά στη ρωσική σημαία…» (6).
Δεν σταμάτησαν όμως μόνον εδώ οι τούρκοι, αμέσως εκδικητικά κατέστρεψαν ό, τι
βρήκαν στη Τζιά, που αποτελούσε τη ναυτική βάση του Κατσώνη. Κρέμασαν τον
Ανδριώτη αρχιερέα, που πάντρεψε τον Κατσώνη με τη Μαρία Σοφιανού, την κόρη του
προεστού της Τζιάς Πέτρου Σοφιανού.
Μετά τη ναυμαχία, ο
Ρώσος Ανώτατος Διοικητής στρατάρχης Ποτέμκιν αξιολόγησε ψύχραιμα και αισιόδοξα
την ήττα του Στολίσκου, βεβαιώνοντας σε αναφορά του προς την Αικατερίνη ΙΙ, ότι
«…παρά την βαριά ήττα, αξιολόγησε πολύ θετικά τις Επιχειρήσεις που ενήργησε ο
Κατσώνης ως Διοικητής του Στολίσκου. Υπογράμμισε το θάρρος και την πίστη του
στο στρατιωτικό καθήκον, την ετοιμότητά του να συνεχίσει τον αγώνα κατά του
εχθρού,…το μίσος προς τον Τούρκο κατακτητή και τους συνενόχους του ανάμεσα στον
τοπικό πληθυσμό….» (7) και πρότεινε την προαγωγή του Κατσώνη.
Ο Λάμπρος Κατσώνης
θεωρήθηκε ουσιαστικά από τους προϊσταμένους του νικητής και στις 29 Ιουλίου
1790 έγινε Συνταγματάρχης. Το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου του απονεμήθηκε το
υψηλό στρατιωτικό Παράσημο του Τάγματος των Ιπποτών του Αγίου Γεωργίου Δ’
Τάξεως. Έτσι έγινε και Ιππότης.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
(1) Γ. Πριάχιν Ο
ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ στην ιστορία της Ελλάδας και Ρωσίας, Ρωσική έκδοση Αγ.
Πετρούπολη 2004, ελληνική έκδοση με Επιμέλεια-Συμπλήρωμα Π. Στάμου, Αθήνα 2005,
σελ.72.
(2) Κατά Πριάχιν,
σύμφωνα με τα Ρωσικά Κρατικά Ιστορικά Αρχεία (ΡΚΙΑ), βιβλίο ό.π. σελ. 72, εννέα
κατά Μαγιάκο στην αρχή, αλλά δύο απομακρυνθέντων και μη έχοντας ευνοϊκό άνεμο
για να επιστρέψουν, έμειναν επτά στη ναυμαχία, βλ. Μαγιάκος ό.π., σελ. 83.
(3) Κατά Μαγιάκο, 12
ήσαν τα Αλγερινά πολεμικά. Επίσης, ο Μαγιάκος υποστηρίζει ότι ο Αλγερινός
Στόλος έσπευσε στην περιοχή, ειδοποιημένος από τον Σπετσιώτη Αναργύρου του
Παύλου, ξάδελφο του Γιάννη Αναργύρου, αξιωματικού του Κατσώνη, για λόγους
εκδικήσεως άλλου μέλους του πληρώματος Κατσώνη, του Αναστάσιου Μπούφη. Ο
καταδότης μετά από αυτή την εκδούλευση έγινε Μπέης Σπετσών. Βλ. Μαγιάκο, σελ.
84. επίσης Γούδα Βίοι παράλληλοι, Τομ. Β’, σελ. 317 και Ορλάνδου Τα ναυτικά,
Τομ. Α’, σελ. 30.
(4) AVPRI, F. Snosenija Rossii s Greciej. Op. 52/2. 1790, d. 738, l.5. Επίσης, βλ. ανακοίνωση Δρ. Γκριγκόρι Άρς, της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών
της Μόσχας στο συνέδριο Λιβαδειάς-Νοέμβριος 2004- με θέμα «Άγνωστες πηγές για
τον Λάμπρο Κατσώνη , την εκστρατεία του και τους οπαδούς του», σελ.6.
(5) Ρωσικά Κρατικά
Αρχεία Πολ. Ναυτ. Στόλου (ΡΚΑ ΠΝΣ), τομ. 315, καταγραφή 1, φακ. 1912 και βιβλίο
Πριάχιν, ελληνική έκδοση, σελ.73.
(6) Ίδια σελ. και 74,
ό.π. στο βιβλίο Πριάχιν.
(7) Βιβλίο Πριάχιν, στα
ελληνικά, σελ.75.
Γιά περισσότερες
πληροφορίες…ΕΔΩ
Πηγή:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου