Ο Ζακυνθινός ζωγράφος και ιερέας Νικόλαος Καντούνης, (1768 – 1834)

Καντούνης Νικόλαος

Αυτοπροσωπογραφία (ηλικιωμένος), π.1820

Λάδι σε μουσαμά , 109,5 x 84,5 εκ.

Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Επτανησιακής σχολής. Γιος του Ιωάννη Καντούνη, γιατρού, ποιητή και συγγραφέα, μαθήτευσε κοντά στον Ιωάννη Κοράη και, πιθανόν, τον Νικόλαο Κουτούζη, ο οποίος, σύμφωνα με την παράδοση, τον απέβαλε από το εργαστήριό του από φθόνο. Δεν είναι βέβαιο αν όφειλε τη ζωγραφική του εκπαίδευση σε μια σύντομη μαθητεία του κοντά στον Νικόλαο Κουτούζη ή αν, όπως αναφέρει η παράδοση, διδάχθηκε την τέχνη παρακολουθώντας κρυφά τον Κουτούζη να ζωγραφίζει. Στην πραγματικότητα, φαίνεται ότι υπήρξε αυτοδίδακτος, όπως και ο ίδιος υποστήριζε στην επιγραφή μιας αυτοπροσωπογραφίας του.

Το 1786, σε ηλικία 19 ετών, χειροτονήθηκε διάκονος και τρία χρόνια αργότερα έγινε εφημέριος του ναού της Ευαγγελίστριας της Ζακύνθου. Από τότε άρχισε να ασχολείται με τη ζωγραφική. 
Το ζωγραφικό έργο του Κ. περιλαμβάνει πίνακες θρησκευτικού και κοσμικού περιεχομένου. Γνωστός για την ταχύτητα της εκτέλεσης, άφησε πολλές και εκτεταμένες θρησκευτικές συνθέσεις, ζωγραφισμένες πάντοτε με την τεχνική της ελαιογραφίας (που είχε επικρατήσει στα Επτάνησα από την εποχή των Δοξαράδων) και επηρεασμένες από το πνεύμα και τα εικονογραφικά πρότυπα της δυτικής θρησκευτικής ζωγραφικής.

Καντούνης Νικόλαος-Ανάληψη

Καντούνης Νικόλαος-Αποκαθήλωση

Καντούνης Νικόλαος-Αποκαθήλωση του χριστού

Καντούνης Νικόλαος-Άγιος Γεώργιος

Οι κυριότεροι πίνακές του στη Ζάκυνθο κοσμούσαν τους ναούς των Αγίων Πάντων (Λιτανεία των Αγίων στο στηθαίο του γυναικωνίτη, ενυπόγραφη και χρονολογημένη, 1809), της Ευαγγελίστριας, όπου ήταν εφημέριος, του Αγίου Παντελεήμονα (περ. 1820), της Αγίας Αικατερίνης των Σιναϊτών (1825), της Υπαπαντής (1832), των Αγίων Αποστόλων, της Αγίας Παρασκευής των Αθιγγάνων, του Ακάθιστου (1834) κ.ά. Το 1821, ο ζωγράφος εξορίστηκε από τους Άγγλους στη μονή της Κυράς στη νήσο Δία, κοντά στην Κεφαλονιά, για τη συμμετοχή του στη Φιλική Εταιρεία. Εκεί αφιέρωσε τέσσερις από τις καλύτερες εικόνες του, τον Μυστικό Δείπνο, τον Νιπτήρα, την Απόφαση του Πιλάτου και την Προσευχή στον Κήπο της Γεσθημανή. Στην Κέρκυρα, στη μονή της Πλατυτέρας υπάρχουν δύο πίνακές του με τον Μυστικό Δείπνο και τον Νιπτήρα.
 Το θρησκευτικό έργο του διακρίνεται για την ποικιλία των θεμάτων, τη συναισθηματική ερμηνεία και την παθητικότητα των μορφών.

Καντούνης Νικόλαος-Bishop

Καντούνης Νικόλαος-Greek priest, late 18th century

Ο Καντούνης με την παλέτα του

Λάδι σε ξύλο , 25 x 20 εκ.

Καντούνης Νικόλαος-Αυτοπροσωπογραφία

Από τον Κουτούζη επηρεάστηκε και στις προσωπογραφίες του, μαζί δε αποτελούν τους θεμελιωτές της κοσμικής ζωγραφικής και ιδιαίτερα της προσωπογραφίας Η κοσμική ζωγραφική του περιλαμβάνει κυρίως προσωπογραφίες, είδος ιδιαίτερα αγαπητό την εποχή εκείνη στην αστική τάξη της Επτανήσου. Δεν αποκλείεται να είχε ασχοληθεί και με άλλα θέματα, όπως μαρτυρεί η ελαιογραφία Αφροδίτη και Σάτυρος (συλλογή Κουτλίδη, Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα) που αποδίδεται στον Κ. 

Τέσσερα σχέδια κεφαλιών

Μολύβι άσπρη κιμωλία , 43 x 29 εκ.

Συλλογή Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη

Προσωπογραφία παιδιού που μαθαίνει την αλφάβητο

Λάδι σε μουσαμά , 50 x 44 εκ.

Συλλογή Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη

Καντούνης Νικόλαος-Πορτραίτο του κόντε Νικολάου Μεταξά

Καντούνης Νικόλαος-Παναγιώτης Σαμαρτζής,ο προπροπροπάπους μου

Αξιόλογες, μεταξύ άλλων, είναι οι προσωπογραφίες του φαρμακοποιού Δικόπουλου και του Σεβαστιανού Σκιαδά (Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα), του Ανδρέα Κορνηλίου, του Καρλόγλου Τσορμπατζή Σμύρνης, του ζεύγους Πλέσσα (συλλογή Κουτλίδη, Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα) κ.ά. 
Με αντικειμενικότητα και ψυχολογική διείσδυση στην προσωπικότητα των εικονιζομένων, με σίγουρη πινελιά και αδρό σχέδιο, κατόρθωνε να αποδίδει τον ιδιαίτερο εσωτερικό κόσμο του καθενός, γεγονός που τον ανέδειξε σε έναν από τους καλύτερους Έλληνες ζωγράφους σε αυτό το είδος της τέχνης.
 Ο Καντούνης είχε αρκετούς μαθητές, με πιο γνωστούς τον Γεράσιμο Πιτζαμάνο, τον Διονύσιο Καλλιβωκά, τον Αντώνιο Ρίφτο, τον Διονύσιο Τσόκο κ.ά..

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκο, π.1832

Λάδι σε μουσαμά , 88 x 68,5 εκ.

Η κυρία με το μαύρο βέλο, 1819

Λάδι σε μουσαμά , 84 x 70 εκ.

Προσωπογραφία κυρίας Ιωάννου Πλέσσα

Λάδι σε μουσαμά , 84 x 69 εκ.

Συλλογή Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη 

Καντούνης Νικόλαος-Πορτραίτο αρχόντισσας

Ο φαρμακοποιός Δικόπουλος, π. 1825

Λάδι σε μουσαμά , 86 x 70 εκ.

 Πηγές:

http://www.ygeiaonline.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=26401:kantoynhs_nikolaos

               

http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=247&artist_id=4355

https://paletaart.wordpress.com/2012/08/19/%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CE%B1%CE%BF%CF%82-kantounis-nikolaos-1767-1834/