 |
| Λεπτομέρεια από αναπαράσταση έργου του Πολυγνώτου στους Δελφούς |
Άδε
Πολυγνώτεια Πολυξένα
ούδείς τις
άλλα χείρ έθιγεν τούτο
δαιμονίου
πίνακος
Τάδε έφη
Πολιανός για το έργο του Πολυγνώτου που παρουσίαζε την θυσία της Πολυξένης στον
τάφο του Αχιλλέα.
Γεννήθηκε
στη Θάσο και ήταν γιος και μαθητής του ζωγράφου Αγλαοφώντος και ανιψιός του
επίσης ζωγράφου Αριστοφώντος. Έφυγε απ την πατρίδα του νωρίς και πήγε πρώτα
στις Πλαταιές και μετά στους Δελφούς από 479-462 πΧ.
Το 462 πΧ
οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν την θάσο. Ο Κίμων τον προσκαλεί στην Αθήνα και
συνδέεται φιλικά και με τον Κίμωνα και με την αδελφή του Ελπινίκη.
Έμεινε
μετά από αυτό μόνιμα στην Αθήνα και οι Αθηναίοι τιμής ένεκα τον ανακηρύσσουν
Αθηναίο Πολίτη. Πέθανε περί τα έτη 425-420 πΧ
Τα έργα του
Εις τους
Δελφούς.
Εις τον
πρόναο της θεάς Αθηνάς έργο του, που παριστά τον Οδυσσέα
να φονεύει τους μνηστήρες της Πηνελόπης.
Εις την
λέσχη των Κνιδίων στους Δελφούς, έφτιαξε μια μεγάλη ζωγραφική σύνθεση
αποτελούμενη από δυο πίνακες.
Στον ένα
παρουσιάζει την ~Ιλίου Πέρσιν~ την καταστροφή της Τροίας, η δε άλλη την ~Νεκυίαν~ την κάθοδο στον `Αδη του Οδυσσέα.
 |
Άλωση της Τροίας
Προσπάθεια
αναπαράστασης της τοιχογραφίας, βασισμένη στη λεπτομερή περιγραφή του Παυσανία
και σε επί μέρους εικόνες από αρχαίες ελληνικές αγγειογραφίες. Πολύγνωτος, 5ος
αιώνας π.Χ.
Τοιχογραφία Λέσχη των Κνιδίων,
Δελφοί |
 |
Νεκυία ή κατάβασις Οδυσσέως
προσπάθεια
αναπαράστασης της τοιχογραφίας, βασισμένη στη λεπτομερή περιγραφή του Παυσανία
και σε επί μέρους εικόνες από αρχαίες ελληνικές αγγειογραφίες Πολύγνωτος, 5ος αιώνας
π.Χ.
τοιχογραφία Λέσχη των Κνιδίων, Δελφοί
|
Κάτω από τις συνθέσεις υπήρχε το ακόλουθο επίγραμμα:
<Γράψε Πολύγνωτος,
Θάσιον γένο, Αγλαοφώντος υιός, περθομένην Ιλίου ακρόπολιν>
Εις την
Αθήνα
Στην
ποικίλλη στοά, στο θησείο, εις το Ανακείον, εις την πινακοθήκη των προπυλαίων
της Ακρόπολης.
 |
Η Ποικίλη Στοά των Αθηνών,
όπου βρίσκονταν έργα του Πολυγνώτου και άλλων καλλιτεχνών
|
Κατά την
περίοδο 1892/1893, έγινε αναπαράσταση από τον C. Robert των δύο πινάκων του
Πολυγνώτου από τη Λέσχη των Κνιδίων με βάση την περιγραφή του Παυσανία.
Αργότερα οι αναπαραστάσεις με τη χρήση αρχαιολογικών πληροφοριών χωρίζουν κάθε
ζωγραφική απόδοση σε τρία ξεχωριστά έργα
.
Ευτυχώς ο
Παυσανίας μας έχει αφήσει μια προσεκτική περιγραφή αυτών των έργων ζωγραφικής,
(Παυσ. Χ. 25-31). Ένα ποσοστό στο σχήμα από τα θεμέλια του κτιρίου έχουν
ανακτηθεί κατά τη διάρκεια των γαλλικών ανασκαφών στους Δελφούς. Από τα
στοιχεία αυτά, μερικοί αρχαιολόγοι έχουν προσπαθήσει να ανακατασκευάσουν τα έργα ζωγραφικής, εκτός φυσικά από τα
χρώματα τους. ως εκ τούτου, φαίνεται ότι τα έργα αυτή τη στιγμή εκτελέστηκαν με
σχεδόν ακριβώς το ίδιο σχέδιο, όπως και τα σύγχρονα ανάγλυφα γλυπτικής
 |
| Η Ποικίλη Στοά των Αθηνών |
Τι έδωσε ο Πολύγνωτος στην
Ελληνική ζωγραφική
Έδωσε
πολλά και την πήγε πολλά σκαλιά επάνω.
Πρώτον, έβαλε
και τέταρτο χρώμα την ώχρα ή κίτρινο και έτσι με άσπρο, μαύρο, κόκκινο και
κίτρινο ζωγράφιζαν πια.
Δεύτερον, έβαλε
επίπεδα στις ζωγραφικές του παραστάσεις και έδωσε προοπτική στον πίνακα.
Τρίτον, ήταν ηθικοπλάστης μορφών, ώστε να βγάλει και
συναίσθημα.
Και
τέταρτον ζωγράφιζε τόσο πειστικά τις μορφές και τους χιτώνες των γυναικών και
φαίνονταν τόσο διάφανα τα πέπλα και αληθινά, που πήγαιναν κοντά να τα αγγίξουν
για να βεβαιωθούν ότι ήταν ζωγραφική και ότι δεν είχε βάλει κάποιο ύφασμα
διάφανο πάνω απ τις μορφές του.
Παρόλο που
δε σώθηκαν έργα του, μιλούν γι' αυτόν και τον επαινούν οι περισσότεροι απ' τους
αρχαίους τεχνοκρίτες. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα των έργων του ήταν η
χρησιμοποίηση της προοπτικής και της σκίασης για πρώτη φορά στην αρχαία
ελληνική ζωγραφική.
 |
Λεπτομέρεια από αναπαράσταση
του έργου του Πολυγνώτου
για την Άλωση της Τροίας στους Δελφούς
|
Αγγείο Πολυγνώτου
Έτσι
ονόμασαν τα αγγεία που βρέθηκαν και αναπαριστούν θέματα από τις δικές του
παραστάσεις. Δεν ξέρουμε ποιός τα φιλοτέχνησε αλλά ξέρουμε ότι ήταν αντιγραφές από
δικά του έργα. Ένα από αυτά είναι και το, «ο Οδυσσεύς φονεύων τους μνηστήρες».
Πληροφορίες
από τον Μεγακλή....
Ο
Πολύγνωτος, μαζί με τον Μίκωνα, έκαναν τα σημαντικότερα βήματα στην παρουσίαση
του διαστήματος και του χώρου. Η σημαντικότερη όμως προσφορά του Πολύγνωτου
ήταν η αναλυτική χρήση των χρωμάτων με τα οποία δουλεύει τη φύση ως επί το
πλείστον στο υλικό της μέρος (και όχι στο ψευδαισθησιακό, όπως το χρώμα της
θάλασσας και του ουρανού που ενώ είναι διάφανη στην πραγματικότητα, φαίνονται
γαλάζια, μπλε).
Τα καθαρά
και έντονα χρώματα πχ κόκκινο, κίτρινο, μπλε κλπ, υπάρχουν στο υλικό μέρος της
φύσης σε αναλογία μικρότερη του 1/1000. Η ζωγραφική όφειλε να μιμείται τον
χρωματικό τρόπο της φύσης. Πρόκειται για την περίφημη «Πολυγνώτεια
τετραχρωμία». Τα χρώματα αυτά είναι: το άσπρο, το μαύρο, το κεραμμυδί
(χοντροκόκκινο), η ώχρα και όλα τα παράγωγά τους (το γκρι, το καφέ, το πράσινο,
το κίτρινο, το πορτοκαλί, το ροζ, κλπ.).
Η χρήση
των «Πολυγνώτειων χρωμάτων» χαρακτηρίζει ολόκληρη την αρχαία Ελληνική ζωγραφική
(Αρχαϊκή, κλπ) αιώνες πριν τον Πολύγνωτο. Η προσφορά του Πολύγνωτου έγκειται
στην μεγαλύτερη ανάλυση των χρωμάτων αυτών, δηλαδή στην παραγωγή περισσότερων
χρωματικών διαβαθμίσεων πάνω σε αυτή την χρωματική κλίμακα.
Τα χρώματα
αυτά, αποδίδουν την αίσθηση της συνέχειας και της ενότητας της συμφωνίας και
της συνοχής και γι’ αυτό αποτελούν την αναγωγή στο Εν, στην συμπαντική ενότητα (το
Εν ταυτίζεται με τον Δία, τον Θεό, τον Νου, την Ειμαρμένη, αλλά και με πολλά
άλλα ονόματα επονομάζεται αυτή η ανώτατη θεότητα του παντός όπως μας λέει ο
Ζήνων ο Κιτιεύς).
Δίκαια
λοιπόν έχει αποκληθεί και «τετραχρωμία της Αγάπης» (καθώς η Αγάπη είναι η
αναγωγή προς την μία των πάντων αρχή, η ένωση με το παν, με το Έν). Πολλοί
Έλληνες μίλησαν γι’ αυτό. Παραθέτουμε εδώ ένα κείμενο του Ολυμπιόδωρου που
αναφέρει το γεγονός ότι για το ίδιο θέμα μίλησαν οι Πυθαγόρειοι, ο Εμπεδοκλής
και ο Πλάτων. Να επισημάνουμε για την σωστή ανάγνωση του κειμένου, ότι η αρχαία
Ελληνική λέξη «φιλία» σημαίνει πρώτιστα αγάπη και δευτερευόντως έχει την
σημερινή έννοια της λέξεως, καθώς, φιλώ = αγαπώ (η λέξη φιλία είναι το
ουσιαστικό του ρήματος φιλώ):
«Η δε
φιλία, ως οι σοφοί φασίν [ό εστιν οι Πυθαγόρειοι και ο Εμπεδοκλής φάσκων την
φιλίαν ενούν τον Σφαίρον], ενοποιός εστιν. Η γάρ φιλία προς τη μιά των πάντων
εστίν αρχή, ει δε γε εκεί ένωσις πανταχού και ουδαμού διάκρισις. …. γήν γάρ και
ουρανόν και πάντα τον κόσμον η φιλία συνέχει ενοποιός ούσα». (Ολυμπιόδωρος,
σχόλια στον Γοργία του Πλάτωνος)…η Αγάπη είναι η αναγωγή προς την μία των
πάντων αρχή..
Ο Πλάτωνας
επίσης, αναφέρει ότι αν ζωγραφίζοντας κανείς ένα πρόσωπο δεν χρησιμοποιήσει
Πολυγνώτεια χρώματα, αλλά κάποια άλλα, θα χάσει την φυσική χροιά του ανθρώπινου
προσώπου.
Ο
Αριστοτέλης επίσης αναφέρεται εγκωμιαστικά στον Πολύγνωτο και τον αποκαλεί «αγαθό
ηθογράφο». Σημαντικότερος αντίπαλος του Πολυγνώτου ήταν ο σύγχρονός του
Αθηναίος Μίκων.
Πηγές:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου