76 χρόνια
από τον «κεραυνοβόλο πόλεμο» της εισβολής στην Πολωνία
Λίγες είναι οι ημερομηνίες που μπορούν να χαρακτηριστούν ως πραγματικές «αρχές του Αρμαγεδδώνα»- και μία εξ αυτών είναι σίγουρα η 1η Σεπτεμβρίου, η οποία σηματοδότησε την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, με την εισβολή της Βέρμαχτ στην Πολωνία, λίγο μετά την υπογραφή του συμφώνου μη επιθέσεως Ρίμπεντροπ- Μολότωφ, μεταξύ της Γερμανίας και της ΕΣΣΔ. Η γερμανική εισβολή ακολουθήθηκε από τη σοβιετική, με τελικό αποτέλεσμα την τελική κατάρρευση και υποταγή της Πολωνίας στις 6 Οκτωβρίου.
Της γερμανικής εισβολής προηγήθηκε προβοκάτσια, με εκτέλεση 150 κρατουμένων του Μπούχενβαλντ, οι οποίοι ντύθηκαν με πολωνικές στολές και εκτελέστηκαν στο Γκλάιβιτς, ως Πολωνοί στρατιωτικοί που εισέβαλαν στο γερμανικό έδαφος. Ακολούθησε αναγγελία από πλευράς του Αδόλφου Χίτλερ περί πολωνικής απόπειρας εισβολής, με τη Βέρμαχτ να ανταποδίδει πυρά. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, το σχέδιο (Fall Weiss) είχε καταστρωθεί καιρό πριν από τον Βάλτερ φον Μπράουχιτς, και η εντολή είχε δοθεί στις 31 Αυγούστου.
 1939: Το Γερμανικό σχέδιο εισβολής στην Πολωνία και η διάταξη των αντίπαλων δυνάμεων |
Το γερμανικό σχέδιο εισβολής προέβλεπε ταυτόχρονη επίθεση σε τρία μέτωπα: Από τα δυτικά σύνορα της Πολωνίας, από τη βόρεια Πρωσία και από νότια, από τα συμμαχικά στρατεύματα της Σλοβακίας στα νότια. Επίσης, αναμενόταν και η συνδρομή των γερμανικών μειονοτήτων, με τις δυνάμεις εισβολής να συγκλίνουν στη Βαρσοβία και εξουδετέρωση του πολωνικού στρατού δυτικά του Βιστούλα. Τα πολωνικά σχέδια προέβλεπαν ανάπτυξη κατά μήκος των συνόρων και προστασία του ανατολικού τμήματος της χώρας, ενώ αναμενόταν βοήθεια από τη Δύση- η οποία όμως δεν ήρθε ποτέ, παρά την κήρυξη πολέμου στις 3 Σεπτεμβρίου.
Οι γερμανικές δυνάμεις περιελάμβαναν 1.500.000 στρατιώτες, 2.750 άρματα μάχης, 9.000 πυροβόλα και 2.315 αεροσκάφη- συνολικά 60 μεραρχίες και 6 ταξιαρχίες, με 3 σλοβακικές μεραρχίες. Στις 17 Σεπτεμβρίου επίσης εισέβαλαν 33 σοβιετικές μεραρχίες και 11 ταξιαρχίες (466.000 άνδρες), με 4.959 πυροβόλα, 4.736 άρματα μάχης και 3.300 αεροσκάφη. Η πολωνική στρατιωτική ισχύς ανερχόταν σε 39 μεραρχίες (κάποιες εκ των οποίων ποτέ δεν κινητοποιήθηκαν πλήρως), 16 ταξιαρχίες, 4.300 πυροβόλα, 880 άρματα μάχης και 400 αεροσκάφη- συνολικά 950.000 άνδρες.
Επρόκειτο για την πρώτη φορά που η Ευρώπη έβλεπε σε τόσο μεγάλη κλίμακα τον «κεραυνοβόλο πόλεμο» (blitzkrieg) των Ναζί, δημιούργημα του στρατηγού Χάιντς Γκουντέριαν (αν και το δόγμα αυτό είχε ήδη δοκιμαστεί στην Ισπανία, αλλά και από τις σοβιετικές δυνάμεις του Ζούκοφ εναντίον των Ιαπώνων στην Μογγολία, στην «ξεχασμένη» μάχη του Χαλχίκ Γκολ). Στο επίκεντρο του «κεραυνοβόλου πολέμου» βρίσκονταν ταχείες προωθήσεις μηχανοκίνητων δυνάμεων (με έμφαση στα άρματα μάχης, που χρησιμοποιούνταν ως αυτόνομο όπλο, και όχι απλά για στήριξη του πεζικού), με την ισχυρή αεροπορική στήριξη της Luftwaffe, που είχαν ως στόχο όχι τις κύριες συγκεντρώσεις των εχθρικών δυνάμεων, αλλά τη διείσδυση στα μετόπισθεν και την αποκοπή τους, μέσω της καταστροφής των υποδομών στήριξής τους.
Fall
Weiss: Εισβολή και κατάρρευση της πολωνικής άμυνας
Το πολωνικό δόγμα βασιζόταν στις (στατικές) αρχές που προέκυψαν κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο- και ως εκ τούτου η γερμανική επίθεση αιφνιδίασε τους Πολωνούς επιτελείς, καθώς ο «Blitzkrieg» στόχευσε τα μετόπισθεν, με αποτέλεσμα την αποδιοργάνωση των πολωνικών δυνάμεων. Η πολωνική πολεμική αεροπορία δέχτηκε απώλειες στο έδαφος, αν και κατάφερε να κάνει κάπως αισθητή την παρουσία της μετέπειτα, προβάλλοντας σκληρή αντίσταση, παρά τη γερμανική υπεροχή, προκαλώντας σημαντικές απώλειες. Παρόλα αυτά, μέχρι τις 14 Σεπτεμβρίου κάθε ουσιαστική αεροπορική αντίσταση είχε εκλείψει).
 Κατεστραμμένη γέφυρα κοντά στο Σόχατσεφ. Δύο γυναίκες βλέπουν... |
Η πρώτη πράξη του πολέμου έλαβε χώρα στις 04:40, με την αεροπορική επίθεση κατά της πόλης του Βιελούν, με αποτέλεσμα την καταστροφή του 75% και τον θάνατο 1.200 ανθρώπων. Ακολούθως, το γερμανικό παλαιό θωρηκτό Schleswig-Holstein άνοιγε πυρ κατά του Βεστερπλάτε στο Ντάντσιχ στη Βαλτική, ενώ στις 8:00 γερμανικά στρατεύματα – χωρίς να έχει υπάρξει ακόμα κήρυξη πολέμου- χτυπούσαν τη Μόκρα, ξεκινώντας τη μάχη των συνόρων. Αργότερα μέσα στην ημέρα δέχονταν επίθεση τα δυτικά, νότια και βόρεια σύνορα, με τη Luftwaffe να αρχίζει τις επιδρομές σε πολωνικές πόλεις.
Παρά κάποιες πολωνικές επιτυχίες σε μικρές συγκρούσεις στα σύνορα, ο πολωνικός στρατός αναγκάστηκε να υποχωρήσει προς τη Βαρσοβία και το Λβιβ. Στις 3 Σεπτεμβρίου ο Γκύντερ φον Κλούγκε έφτανε στον Βιστούλα και ο Γκέοργκ φον Κούχλερ προσέγγισε τον Ναρέβ, με τα τεθωρακισμένα του Βάλτερ φον Ράιχεναου να έχουν περάσει τον ποταμό Βάρτα. Στις 7 Σεπτεμβρίου οι πολωνικές δυνάμεις είχαν λάβει θέσεις σε μια γραμμή 48 χιλιομέτρων παράλληλα στον Βιστούλα.
 Το Γερμανικό καταδρομικό "Σλέσβιγκ-Χόλσταϊν" ανοίγει πυρ. Λιμάνι Γκντανσκ, 1/9/1939 |
Σε κάποια φάση σημείωσαν επιτυχία, υπερφαλαγγίζοντας γερμανική δύναμη και καταλαμβάνοντας αριθμό γερμανικών αρμάτων μάχης, ωστόσο στις 8 Σεπτεμβρίου τεθωρακισμένα του Ράιχεναου βρίσκονταν στα προάστια της Βαρσοβίας, ενώ ελαφρές μεραρχίες του ήταν ανάμεσα στην πολωνική πρωτεύουσα και το Σαντομίερτς στις 9 Σεπτεμβρίου. Παράλληλα, οι δυνάμεις του Λιστ στα νότια ήταν κοντά στο Πρτσεμίσλ. Ο Γκουντέριαν περνούσε τον Ναρέβ, περικυκλώνοντας την Βαρσοβία. Το σχέδιο Fall Weiss είχε υλοποιηθεί επιτυχώς, με τις πολωνικές δυνάμεις αποκομμένες και αποδιοργανωμένες. Στις 10 Σεπτεμβρίου ο Έντουαρντ Ριτζ Σμίγκλι, επικεφαλής του πολωνικού στρατού, διέταξε γενική υποχώρηση προς τα νοτιοανατολικά, ενώ οι γερμανικές δυνάμεις ολοκλήρωναν την κύκλωση των πολωνικών στρατευμάτων δυτικά του Βιστούλα, εισχωρώντας ακόμα βαθύτερα στην ανατολική Πολωνία. Η πολιορκία της Βαρσοβίας (που δεχόταν σφυροκόπημα από αέρος) άρχισε στις 13 Σεπτεμβρίου – στις 24 Σεπτεμβρίου μάλιστα δέχτηκε άνευ προηγουμένου βομβαρδισμό από 1.150 αεροσκάφη.
Η μεγαλύτερη μάχη της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου έλαβε χώρα στον ποταμό Μπζούρα, και διήρκεσε από τις 9 ως τις 19 Σεπτεμβρίου, με δύο πολωνικές στρατιές που υποχωρούσαν να χτυπούν τα μετόπισθεν της γερμανικής 8ης Στρατιάς, χωρίς ωστόσο η επίθεση- παρά τις αρχικές επιτυχίες- να αποδώσει καρπούς, σε μεγάλο βαθμό λόγω της αεροπορικής κυριαρχίας της Luftwaffe, η οποία «έπιασε» τις πολωνικές δυνάμεις στα ανοιχτά, προκαλώντας τρομακτικές απώλειες. Η αποτυχία αυτή σήμανε το τέλος των πολωνικών δυνατοτήτων αντεπίθεσης σε μεγάλη κλίμακα.
 Γερμανός και Σοβιετικός αξιωματικός σε χειραψία, μετά την ολοκλήρωση της κοινής εισβολής στην χώρα. |
Η σοβιετική εισβολή έλαβε χώρα στις 17 Σεπτεμβρίου, με τον Κόκκινο Στρατό να εισβάλει από ανατολικά. Η σοβιετική διπλωματία ισχυρίστηκε ότι σκοπός ήταν η προστασία των ουκρανικών και λευκορωσικών μειονοτήτων. Οι πολωνικές δυνάμεις στα ανατολικά (περίπου 25 τάγματα) διατάχθηκαν να υποχωρήσουν, αν και δεν έλειψαν κάποιες μάχες, όπως στο Γκρόντνο. Ακολούθησαν εκτελέσεις πολλών Πολωνών αξιωματικών.
 |
Προετοιμασία παρέλασης στην ερειπωμένη Βαρσοβία...
|
Η σοβιετική εισβολή έπεισε οριστικά την πολωνική ηγεσία ότι ο πόλεμος είχε χαθεί, καθώς τα σχέδιά της προέβλεπαν άμυνα στη νοτιοανατολική Πολωνία, εν αναμονή δυτικής βοήθειας. Οι πολωνικές ένοπλες δυνάμεις διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Στις 17-20 Σεπτεμβρίου, δύο πολωνικές στρατιές συνετρίβησαν στη μάχη του Τομαζόβ Λουμπέλσκι. Το Λβιβ παραδόθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου. Η Βαρσοβία άντεξε μέχρι τις 28 Σεπτεμβρίου, με το φρούριο του Μοντλίν, βόρεια της πρωτεύουσας, να παραδίνεται στις 29 του μήνα, μετά από μάχη 16 ημερών. Κάποιες απομονωμένες φρουρές κράτησαν τις θέσεις τους: τα οχυρά του Χελ άντεξαν ως τις 2 Οκτωβρίου. Η τελευταία ενεργή επιχειρησιακά μονάδα του πολωνικού στρατού παραδόθηκε μετά από την 4ήμερη μάχη του Κοκ στις 6 Οκτωβρίου. Ο πόλεμος στην Πολωνία είχε τελειώσει.
Ο
απολογισμός
Πέραν της γενικότερης εντύπωσης που υπάρχει, οι πολωνικές δυνάμεις προέβαλαν σημαντική αντίσταση, προκαλώντας βαριές απώλειες τις πρώτες ημέρες του πολέμου. Εν συγκρίσει με την εκστρατεία στη Γαλλία, η γερμανική εκστρατεία στην Πολωνία διήρκεσε μία εβδομάδα λιγότερο- και οι συμμαχικές δυνάμεις κατά τη «Μάχη της Γαλλίας» ήταν κατά πολύ ανώτερες των πολωνικών. Επίσης, το πολωνικό σχέδιο περιελάμβανε αναδίπλωση και παρατεταμένη άμυνα, ωστόσο αυτό δεν έγινε λόγω της σοβιετικής εισβολής.
Συνολικά, οι απώλειες των Γερμανών και των Σοβιετικών ανήλθαν στους 59.000 άνδρες, ενώ των Πολωνών στις 199.700. Οι απώλειες των Πολωνών αμάχων θεωρείται ότι ήταν μεταξύ 150.000-200.000, με 320.000 εκτοπισμένους, ενώ των Γερμανών 3.250 (μεταξύ αυτών 2.000 που σκοτώθηκαν πολεμώντας τις πολωνικές δυνάμεις ως «Πέμπτη Φάλαγγα»).
Θα ακολουθούσε ο Αρμαγεδδών: ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε αρχίσει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου