ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΗΣ Ο ΛΟΓΟΣ: O Γάλλος ζωγράφος Jean Fouquet, (1420-1480)

Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2015

O Γάλλος ζωγράφος Jean Fouquet, (1420-1480)

Pieta

Γράφτηκε από την Κατερίνα Ρουμπέκα

Ο Ζαν Φουκέ γεννήθηκε στην Τουρ το 1420. Γάλλος ζωγράφος, διαφωτιστής και μινιατουρίστας από τους διασημότερους της εποχής του. Ταξίδεψε στην Ιταλία, όπου γνωρίστηκε με τον Φρα Αντζέλικο και ζωγράφισε το πορτραίτο του πάπα Ευγενίου Δ'. Από την επαφή του με το νέο πνεύμα της Ιταλικής Αναγεννήσεως, η τέχνη του κέρδισε σε βάθος, χωρίς ωστόσο να απομακρυνθεί από τη γαλλική παράδοση του Μεσαίωνα και γοητεύτηκε από την απόδοση του χώρου στην ιταλική ζωγραφική. Γυρίζοντας από την Ιταλία, ο Φουκέ ευτύχησε να έχει την προστασία του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΑ'.

Αυτοπροσωπογραφία, 1450

Από τα γνωστότερα έργα του είναι οι προσωπογραφίες του Καρόλου Ζ' και του Guilliaume Juvenal des Ursines. Επίσης ο πίνακας «Η Παναγία ανάμεσα στους αγγέλους» και οι μικρογραφίες του χειρογράφου «Το Βιβλίο των Ωρών του Ετιέν Σεβαλιέ». Αξιομνημόνευτες είναι επίσης οι εικονογραφήσεις του στα «Μεγάλα Χρονικά της Γαλλίας», «Ιουδαϊκές Αρχαιότητες» και στον «Βοκκάκιο». Στην προετοιμασία της τελικής φάσεως της γοτθικής ζωγραφικής που καταλήγει στους βαν Άυκ, η συμβολή της παρισινής και της φλαμανδικής μικρογραφίας ήταν σημαντική. Παρά τον τεράστιο αντίκτυπο σε όλη την ευρωπαϊκή ζωγραφική των καινοτομιών του βαν Άυκ, η σχολή της Κολωνίας και στη Γαλλία ο Φουκέ, παρέμειναν κατά μεγάλο μέρος πιστοί στους γοτθικούς τρόπους.

"Αγία Μαργαρίτα της Παναγίας προσελκύει την προσοχή του ρωμαϊκού νομάρχη"
(εικονογραφημένο χειρόγραφο),Jean Fouquet1450

Το έργο του Φουκέ διακρίνεται για την αγνότητα του αισθήματος, την απλή, ανεπιτήδευτη χάρη, την ακρίβεια στην απόδοση των λεπτομερειών, η οποία οφείλεται στην επίδραση της φλαμανδικής τέχνης, και τα λαμπρά, διαυγή χρώματα, που έχουν μια εντελώς ιδιαίτερη γοητεία.

"Πορτραίτο του Καρόλου Ζ' ", 1445- 1450

Στο έργο του «Κάρολος Ζ', Βασιλιάς της Γαλλίας», ο βασιλιάς παριστάνεται σαν να προβάλλει, γονατισμένος από το παράθυρο ενός παρεκκλησίου, με ανοιχτά παραπετάσματα. Δίνει την εντύπωση ότι παρακολουθεί κάποια θρησκευτική τελετή. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για αναθηματικό πίνακα, αλλά η επιγραφή, που υπάρχει στο αυθεντικό πλαίσιο και μιμείται τις παραστάδες του παραθύρου, περιέχει το προσδιοριστικό «μέγας θριαμβευτής». Πρόκειται για ένα αναμνηστικό πορτραίτο, που παραγγέλθηκε μετά την ανακωχή του Αρράς το 1444 ή μετά τη μάχη του Φορμινύ. Και τα δύο γεγονότα μπορούν να δικαιολογήσουν τον αποδιδόμενο τίτλο στον βασιλιά. Ο Φουκέ τον ζωγράφισε μετά το ταξίδι του στην Ιταλία, μεταξύ 1444 και 1447. Η πόζα των τριών τετάρτων πάνω στο φωτεινό βάθος και η πλούσια περιβολή προδίδουν επίδραση της τέχνης της Βοημίας.

"Αριστερή πτέρυγα του Melun δίπτυχο, απεικονίζει τον Estienne Chevalier, θησαυροφύλακα του Καρόλου Ζ' της Γαλλίας με τον Άγιο Στέφανο", 1450

Στην εικόνα του «Ο Estienne Chevalier, θησαυροφύλακα του Καρόλου Ζ' της Γαλλίας με τον Άγιο Στέφανο», παρατηρούμε την προσωπογραφία ενός δωρητή, τον οποίο ζωγράφισε μετά την επιστροφή του από τη Ρώμη. Ο άγιος προστατεύει τον γονατιστό δωρητή που προσεύχεται. Το όνομα του δωρητή ήταν Estienne, παλαιά γαλλική γραφή για το Στέφανος, και για αυτό το λόγο ο προστάτης του άγιος είναι ο Άγιος Στέφανος, που ως πρώτος διάκονος της Εκκλησίας, φοράει το ένδυμα του αξιώματός του. Κρατάει ένα βιβλίο, επάνω στο οποίο είναι τοποθετημένη μια μεγάλη αιχμηρή πέτρα, σύμβολο του λιθοβολισμού του.

Δίπτυχο του Melun

Οι μορφές του Ζαν Φουκέ έχουν πλαστικότητα, δεν είναι σαν χάρτινες φιγούρες κολλημένες στο ξύλο. Χρησιμοποιεί το φως σαν τον Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα. Ο τρόπος με τον οποίο στέκουν, σαν να βρίσκονταν σε πραγματικό χώρο, οι ήρεμες και αγαλματώδεις αυτές μορφές, μαρτυρεί ότι ο Φουκέ είχε βαθύτατα επηρεαστεί από ότι είδε στην Ιταλία. Το ενδιαφέρον του για την υφή και την επιφάνεια των αντικειμένων, γούνα, πέτρα, ύφασμα και μάρμαρο, δείχνει πως η τέχνη του εξακολουθεί να ανήκει στην παράδοση του Γιαν βαν Άυκ. Στον χώρο χρησιμοποιεί το διαγώνιο σχήμα, με τα σμικρυνόμενα πλακάκια του δαπέδου και τα διαστήματα ανάμεσα στους αρχιτεκτονικούς στύλους να παρέχουν τα βασικά κλειδιά της προοπτικής, μαζί με το θαυμάσιο χειρισμό του φωτός.

"Δεξιά πτέρυγα του Melun δίπτυχο, απεικονίζει την Παναγία με το Βρέφος", 1451

Σύνδεσμος της γαλλικής με την ιταλική τέχνη, ο Ζαν Φουκέ, κατέχει πρωτεύουσα θέση στην ιστορία της ζωγραφικής. Με τις επαφές του οδήγησε τη Γαλλία να κατανοήσει και να αφομοιώσει τα νέα μηνύματα του γειτονικού της ιταλικού πολιτισμού και αναζωογόνησε το επιτηδευμένο ύστερο-γοτθικό πνεύμα με τα ιδεώδη και τον προβληματισμό της ιταλικής Αναγεννήσεως. «Η Παναγία με το Βρέφος» (φύλλο από το δίπτυχο του Μελέν που εκτελέστηκε γύρω στο 1451), είναι ίσως το έργο στο οποίο ο ζωγράφος έχει επιτύχει τον καλύτερο συντονισμό όλων των συνθετικών στοιχείων του πολιτιστικού του περιβάλλοντος. Την αλαβάστρινη χλομάδα της λεπτής Παναγίας, αναδεικνύουν οι γαλάζιοι και ρόδινοι άγγελοι, όμοιοι με τους αγγέλους των γαλλικών και φλαμανδικών μικρογραφιών. Κατά την παράδοση η Θεοτόκος έχει αποδοθεί με τα χαρακτηριστικά της ευνοημένης του Καρόλου Ζ' Ανιές Σορέλ που πέθανε το 1450.