Ο Επτανήσιος ζωγράφος Παναγιώτης Δοξαράς, (1662 –1729)

Δοξαράς Παναγιώτης (Αποδίδεται)-Σκηνή εμπνευσμένη από τις μάχες του Μ. Αλεξάνδρου

Ο Παναγιώτης Δοξαράς (Κουτήφαρι Μάνης, 1662 – Κέρκυρα, 1729) ήταν έλληνας ζωγράφος και ο θεμελιωτής της Επτανησιακής Σχολής. Πατέρας του ήταν ο Νικόλαος Δοξαράς. Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, γεννήθηκε στο Κουτήφαρι της Μάνης, όμως το 1664/1665 η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στη Ζάκυνθο που βρισκόταν υπό ενετική κατοχή.

Εκεί, στα 1685, πήρε μαθήματα αγιογραφίας κοντά στον κρητικό ζωγράφο Λέο Μόσκο. Στα πρώτα γνωστά του έργα συγκαταλέγεται η εικόνα του Χριστού ως Αρχιερέα, που φιλοτέχνησε το 1691 για την Κυρία των Αγγέλων στη Ζάκυνθο και η οποία αργότερα επιζωγραφίστηκε από το Νικόλαο Κουτούζη.

Το 1694 κατατάχθηκε στον στρατό των Βενετών και πολέμησε στην Χίο εναντίον των Οθωμανών. Το 1699 εγκατέλειψε τους Βενετούς, οι οποίο ωστόσο τον αντάμειψαν δίνοντάς του αρχικά τον τίτλο του ιππότη, και αργότερα (1721) κτήματα στην Λευκάδα.

 

Π. Δοξαράς, Η Αγία Οικογένεια (περί το 1700). Ελαιογραφία σε μουσαμά,
70 εκ. x 59 εκ. Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας.

Από το 1699 έως το 1704 σπούδασε ζωγραφική στην Βενετία και από το 1704 εγκαταστάθηκε στην ενετοκρατούμενη Καλαμάτα, όπου παρέμεινε έως το 1715, χρονιά κατά την οποία η περιοχή πέρασε σε τουρκική κατοχή. Το 1719 φιλοτέχνησε, σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα, την "Προσωπογραφία του κόμη Matthias von der Schulenburg" (Αθήνα, ιδιωτική συλλογή), του γερμανού αρχιστράτηγου των βενετικών δυνάμεων κατά την πολιορκία της Κέρκυρας από τους Τούρκους (1714-1718).

Προσωπογραφία του κόμη Matthias von der Schulenburg

Π. Δοξαράς, Παναγία (περί το 1700). Ελαιογραφία σε μουσαμά,
43 εκ. x 32,5 εκ. Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας.

Το 1727 ζωγράφισε δεκαεπτά συνθέσεις για την ουρανία του ναού του Αγίου Σπυρίδωνα στην Κέρκυρα, που αντικαταστάθηκαν από αντίγραφα που εκτέλεσε στα 1853-1871 ο Ν. Ασπιώτης. Στη ζωγραφική στράφηκαν και δύο από τα οκτώ παιδιά του Δοξαρά, ο Νικόλαος και ο Δημήτριος.

 

Το γενέσιον της Παναγίας Λάδι σε μουσαμά, 400 εκ x 300 εκ. Μουσείο Ζακύνθου

Τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του τα πέρασε στα Επτάνησα, ανάμεσα στην Ζάκυνθο, την Λευκάδα και την Κέρκυρα. Το έργο του Παναγιώτη Δοξαρά σηματοδοτεί την στροφή της ελληνικής ζωγραφικής από την βυζαντινή αγιογραφία προς την δυτικότροπη αναγεννησιακή τέχνη. Το έργο του, αν και είναι κυρίως θρησκευτικό, εντούτοις αποτελεί την πρώτη απόπειρα Έλληνα να απεικονίσει πρόσωπα «στο νατουράλε».

 

Π. Δοξαράς, Παναγία

Το ζωγράφο απασχόλησαν και η μελέτη, μετάφραση και σύνταξη θεωρητικών συγγραμμάτων για την τέχνη. Ο Π. Δοξαράς θαύμαζε τους ιταλούς ζωγράφους και ειδικότερα τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, χάριν του οποίου μετέφρασε το έργο του Raphael de Fresne, (Τέχνη ζωγραφίας Λιονάρδου του Βίντζη),  (Trattato della pittura de Leonardo da Vinci) και το 1724 προσέθεσε στο έργο σχετικά κείμενα των Leon Battista Alberti, Andrea Pozzo για τη ζωγραφική κι ένα κατάλογο των πιο σημαντικών ζωγράφων. Το 1726, συνέγραψε την δική του πραγματεία «Περί ζωγραφίας», η οποία όμως εκδόθηκε πολύ αργότερα (1871), που, ενώ έως πρόσφατα θεωρείτο πρωτότυπη πραγματεία, σύμφωνα με νεότερες έρευνες αποτελεί ανθολογία μεταφράσεων ιταλικών κειμένων του 17ου και 18ου αιώνα.

Παναγία Βρεφοκρατούσα

Σινική μελάνη , 24,5 x 16,5 εκ.

Το θεωρητικό και καλλιτεχνικό έργο του Παναγιώτη Δοξαρά, που εγκαινιάζει την επτανησιακή ζωγραφική, σηματοδοτεί και την αφετηρία της νεοελληνικής τέχνης, με την αποδέσμευση από τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή παράδοση και την υιοθέτηση των αρχών της δυτικοευρωπαϊκής ζωγραφικής, τόσο στο επίπεδο της τεχνικής όσο και στο επίπεδο της τεχνοτροπίας αλλά και της ευρύτερης αντίληψης για την τέχνη.

Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ

Λάδι σε χαλκό , 19 x 14,5 εκ.

Δοξαράς Παναγιώτης-Η περιτομή του Χριστού, 18ος αι.

https://paletaart.wordpress.com/2012/06/03/%CE%B4%CE%BF%CE%BE%CE%B1%CF%81%CE%AC%CF%82-%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%82-panagiotis-doxaras-1662-1729/

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%94%CE%BF%CE%BE%CE%B1%CF%81%CE%A

C%CF%82

http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=386&artist_id=4367