Ο Λευκαδίτης ζωγράφος Σπυρίδων Βεντούρας, (1761 – 1835)

«Εποιήσατε τον οίκον του πατρός μου οίκον εμπορίου». Σύνθεση Σπ. Βεντούρα. Κοσμεί το βόρειο τοίχο του ναού του Παντοκράτορα.

Της Ουρανίας Σολδάτου

Ο ζωγράφος Σπύρος Βεντούρας γεννήθηκε το 1761 μέσα στην πόλη της Λευκάδας. Ο πατέρας του ζωγράφου ήταν ίσως ο πρώτος της οικογενείας που εγκαταστάθηκε στο νησί από την Κέρκυρα μετά το 1718. Πέθανε στις 18 Ιουνίου 1835 και θάφτηκε στον οικογενειακό τάφο, μέσα στην εκκλησία της Παναγίας των Ξένων, που ήταν κοντά στο σπίτι του.

Ο Σπύρος Βεντούρας είναι ο πρώτος ζωγράφος που ασχολήθηκε και με κοσμικά θέματα, ωστόσο, τα περισσότερα έργα του έχουν θέματα θρησκευτικά και τα πιο πολλά από αυτά είναι συγκεντρωμένα σ’ εκκλησίες της Λευκάδας: στον Άγιο Μηνά, στην Παναγία του χωριού Αλέξανδρος και στο Ναό του Παντοκράτορος. Από τα έργα που είναι στους ναούς χρονολογία και υπογραφή έχει μόνον η εικόνα του Αγίου Νικολάου στον ομώνυμο ναό της πόλης. Σχετικά με τις σπουδές, ο Κωνσταντίνος Μαχαιράς γράφει: «Διδαχθείς τα Ελληνικά και Ιταλικά γράμματα εν τη πατρίδι, μετέβη εικοσιπενταετής εις Ενετίαν, ένθα εμυήθη εις τα μυστήρια των σχολών των διασήμων ζωγράφων της Αναγεννήσεως Τζιορτζιόνε, Τιτσιάνο, Βερονέζε και άλλων, μεθ’ ό επανακάμψας εις Λευκάδα επεδόθη εις την αγιογραφίαν και προσωπογραφίαν»(1).

 

Σκηνή από τη ζωή του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου.

Ο Βεντούρας δανείζεται μοτίβα, πρόσωπα, τμήματα από σκηνές ακόμα, από Ιταλούς δασκάλους, αλλά δεν αντιγράφει τυφλά. Η προτίμησή του φαίνεται να ήταν ο Βερονέζε και ο Αννίβας Καράτσι. Από τα θρησκευτικά έργα του Βεντούρα καταλαβαίνομε πως ήταν ένας ζωγράφος τολμηρός, ίσως και ιδιόρρυθμος.

Από τα παραλειπόμενα της ιστορίας αξίζει να θυμηθούμε ένα επεισόδιο της ζωής του ζωγράφου που φανερώνει πως δεν ήταν μόνο στη ζωγραφική σπουδαίος και τολμηρός, αλλά και στη ζωή αποφασιστικός, γενναίος και με εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ:

 

«Άρον τον κράββατόν σου και περιπάτει». Σύνθεση Σπ. Βεντούρα. Η εικόνα βρίσκεται στον βόρειο τοίχο του ναού του Παντοκράτορα.

Το 1818 ο ζωγράφος δέχθηκε μια παραγγελία «επικίνδυνη». Να φτιάξει το πορτραίτο του Αλή Πασά. Όπως αναφέρει ο ίδιος ο ζωγράφος, ο πρόξενος του Αλή τον επήρε μαζί του στην Πρέβεζα και του ανέθεσε να φιλοτεχνήσει την προσωπογραφία της Αυτού Υψηλότητος, Αλή Βεζύρ, που εκείνο τον καιρό βρισκόταν εκεί, με την υπόσχεση ότι για τους κόπους του θα αμειφθεί ανάλογα.

 

«Ο εν Κανά γάμος». Σύνθεση σου Σπ. Βεντούρα. Πρόκειται για την τρίτη παράσταση που κοσμεί το νότιο τοίχο του ναού του Παντοκράτορα.

Στις 23 Ιουνίου ο ζωγράφος παρέδωσε την προσωπογραφία τελειωμένη και περίμενε μέχρι τις 17 Ιουλίου πιστεύοντας στις υποσχέσεις ότι θα πληρωθεί γενναία. Αυτό όμως δεν έγινε και ο ζωγράφος οργισμένος αποφάσισε να κινηθεί δικαστικά. Υπέβαλε αγωγή προκειμένου να γίνει ότι απαιτούσε η λογική και η δικαιοσύνη.

Η αγωγή αυτή έφερε, όπως ήταν επόμενο, σε δύσκολη θέση το δικαστήριο που φοβήθηκε μήπως δημιουργηθούν περιπλοκές διπλωματικές, καθώς έβλεπε ν’ αναφέρεται στην αγωγή ο Αλής. Γι’ αυτό το Ειρηνοδικείο αναφέρθηκε σχετικά στον Πρόεδρο των δικαστηρίων Λευκάδος με την παράκληση να ζητήσει οδηγίες από τον Έπαρχο Λευκάδος. Αυτός, αφού, ίσως, ζήτησε και τη γνώμη του Άγγλου Διοικητή, απάντησε στις 6 Ιουλίου 1819, ότι το δικαστήριο όφειλε να δεχτή την αγωγή του Βεντούρα. Στις 6 Σεπτεμβρίου ο Ειρηνοδίκης (Judice di Pace), (2) εξέδωσε απόφαση που υποχρέωνε τον πρόξενο να πληρώσει 100 τάλληρα ως αμοιβή του ζωγράφου για την προσωπογραφία του Αλή(3). Ο ζωγράφος, κατά την απόδειξή του έλαβε την αμοιβή του στις 18 Σεπτεμβρίου 1819.

Η υπόθεση του πορτραίτου αυτού, τροποποιημένη σύμφωνα με το χαρακτήρα του Αλή, έφθασε μέσω των απογόνων του ζωγράφου ως εμάς (4).

Η «εκδίκηση» του ζωγράφου

Κατά την οικογενειακή παράδοση έχει ως εξής:

Ο Αλής εκάλεσε το ζωγράφο στα Γιάννενα, να του κάμει το πορτραίτο, με την υπόσχεση να τον αμείψει γενναία. Όταν όμως η εργασία τελείωσε ο Αλής αρνήθηκε να πληρώσει το Βεντούρα και σχεδίαζε το θάνατό του. Ο ζωγράφος ειδοποιήθηκε σχετικά κρυφά και σώθηκε φεύγοντας στη Λευκάδα νύχτα. Εκεί για να εκδικηθεί τον «τύραννο», αγόρασε αρκετά δοχεία νυχτερινής ανάγκης και αφού ζωγράφισε από μνήμης στο βάθος των το πρόσωπο του Αλή, τα έστειλε στην αγορά της Πρέβεζας για πούλημα.

(Βέβαια το τελευταίο αν έγινε – και δεν είναι απίθανο – θα έγινε ίσως αργότερα, όταν πια ο Αλής δεν υπήρχε. Ποια τύχη είχε η προσωπογραφία του Αλή δεν ξέρω) (5).

Δεσποτική εικόνα του Χριστού στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην πόλη της Λευκάδας. Έργα του Βεντούρα (1815)

Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην πόλη της Λευκάδας. Έργα του Βεντούρα (1815)

Ακουαρέλα του Σπύρου Βεντούρα την 26/03/1834 για κάποιο σπιτάκι με υπογραφή του Σπύρου Βεντούρα

Άδεια κατασκευής φούρνου και σκάλας με χρονολογία 5 Οκτωβρίου 1825 και την υπογραφή του Βεντούρα

Βιβλιογραφία

1. Κ. Μαχαιρά, Η Λευκάς επί Ενετοκρατίας 1684-1797

2. Είναι ο πατέρας του λόγιου Ανδρ. Παπαδόπουλου-Βρεττού

3. Libro Sentenze Metodiche presenti ed absenti No 2, p,25-29, illustrissimo Tribunal di Pace di Santa Maura ed esistente nell Archivio Pubblico di detta citta.

4. Π. Γ. Ροντογιάννης, Η χριστιανική τέχνη στη Λευκάδα, 1974 (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών)

5. ό. π. Π. Γ. Ροντογιάννης

Πηγή:

http://aromalefkadas.gr/%CF%83%CF%80%CF%8D%CF%81%CE%BF%CF%82-%CE%B2%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B1%CF%82-%CE%B7-%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B6%CF%89%CE%B3/

Παραπομπές:

http://www.kolivas.de/archives/158167

 http://www.kolivas.de/archives/231048

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%80%CF%85%CF%81%CE%AF%CE%B4%CF%89%CE%BD_%CE%92%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B1%CF%82

http://www.ygeiaonline.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=12398:bentoyras_spyridvn

http://www.openarchives.gr/view/610920