Η Φωτιά στην Τέχνη

Ήρα Παπαποστόλου

Ιστορικός και κριτικός τέχνης

Για την εγκατάσταση τέχνης Water Flame του Δανού καλλιτέχνη Jeppe Hein χρησιμοποιήθηκαν ως δομικά στοιχεία το νερό και η φωτιά. Παρουσιάστηκε πρώτη φορά στην γκαλερί Sies+Höke στο Ντίσελντορφ το 2006.

Αποτελούνταν από μια δεξαμενή νερού μεγέθους 2 x 2 μέτρων. Στο κέντρο της δεξαμενής υπήρχε ένας πίδακας νερού μέσα από τον οποίο ξεπηδούσε μια φλόγα. Το αποτέλεσμα επιτυγχανόταν εκτοξεύοντας υγραέριο μέσα από το νερό, το οποίο αναφλεγόταν μόλις απεγκλωβιζόταν από το υγρό. Η φωτιά, το νερό, η βαρύτητα και το φως ήταν αγαπημένα θέματα του καλλιτέχνη. Η εικόνα της φλόγας να χορεύει επάνω στο νερό δημιουργούσε ένα παράδοξο, το οποίο σαγήνευε και εντυπωσίαζε τον θεατή. Εξάλλου πάντα η φωτιά και το νερό δεν εντυπωσιάζουν;

Water Flame του Jeppe Hein

Νεκρή Φύση ονόμαζε ο Δήμος Σκουλάκης  (Αρχική εικόνα) τα έργα του που απεικόνιζαν πυρκαγιές σε ελληνικά δάση. Φωτιά και καμένα δέντρα. Κατεστραμμένη γη, διαλυμένη φύση, μέσα στα πορτοκαλοκόκκινα χρώματα με τα οποία απεικονιζόταν η φωτιά και μέσα στο μαύρο χρώμα με το οποίο απεικονίζονταν τα καμένα δέντρα. Απόλυτος ρεαλισμός. Καταστροφή δίχως γυρισμό. Αμείλικτη πραγματικότητα. Φωτιά, πύρινα μέτωπα, φονικές πυρκαγιές, πύρινη λαίλαπα.

Μετά τη φωτιά του Ευθύμη Ευθυμιάδη

Και υπάρχει και το Μετά τη Φωτιά, γεγονός που βλέπουμε στο έργο του Ευθύμη Ευθυμιάδη. Όπου τι μένει; Στάχτες και ίσως ακόμα κάποια μικρή φλόγα. Αφηρημένα σχήματα με αφορμή πραγματικά γεγονότα. Γκρίζες σκιές, καμμένη γή, χρώματα μιας εξουθενωμένης φωτιάς που μετατρέπεται σε μικροσκοπικές φλόγες που χάνουν την οποιαδήποτε δύναμή τους. Και η ευτυχία να χάνεται.

Η φωτιά δεν μπορεί να περιγραφεί τόσο με λόγια όσο με τα παραπάνω έργα. Είναι κίνδυνος. Είναι καταστροφή δίχως επιστροφή. Είναι φονική. Τα συγκεκριμένα έργα δείχνουν την δύναμή της, την οδύνη που μπορεί να προκαλέσει και την ζωή μετά. Τα γεγονότα στη Ραφήνα και στο Μάτι με έβαλαν στη διαδικασία να την ψάξω στην τέχνη. Ακόμα κι εκεί δείχνει αληθινή και επικίνδυνη, σαν μια τιμωρία που κανείς δεν αξίζει.

Λαϊκή λιθογραφία από τη Μεγάλη πυρκαγιά του Σικάγου (1871)

http://www.art22.gr/%CE%B7-%CF%86%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%AC-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%84%CE%AD%CF%87%CE%BD%CE%B7/