Peter Paul Rubens: Το πάθος προέρχεται από τους ουρανούς και όχι από τον επίγειο διαλογισμό

Παραμονή της εορτής Πέτρου και Παύλου το 1577 γεννήθηκε στο Ζίγκεν της Βεστφαλίας ο γιος του δικηγόρου Γιαν Ρούμπενς. Έτσι ο νεογέννητος έλαβε το όνομα Peter Paul Rubens και η τύχη του επιφύλαξε να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους και ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της εποχής τους μπαρόκ.

Ο Φλαμανδός καλλιτέχνης έγινε γνωστός για τις ζωγραφιές του εμπνευσμένες από τη μυθολογία, αλλά και για τις τολμηρές (για την εποχή του) γυναίκες, εξ αιτίας των οποίων καθιερώθηκε ο όρος «Rubenesque». Όμως σημαντικά θεωρούνται τα θρησκευτικά του έργα αφού ανήκει στις ηγετικές μορφές της Καθολικής Αντιμεταρρύθμισης στο ζωγραφικό ύφος. Υποστήριζε άλλωστε ότι το πάθος του προέρχεται από τους ουρανούς και όχι από τον επίγειο διαλογισμό. Ζωγράφισε επίσης  έργα πολιτικού χαρακτήρα αλλά και πορτρέτα ηγεμόνων και άλλων προσωπικοτήτων της εποχής. Ο Ρούμπενς πέθανε το 1640.

Ας δούμε μερικά από τα πιο γνωστά έργα του Peter Paul Rubens

Η σφαγή των αθώων

Απεικονίζει τη βιβλική ιστορία των ρωμαϊκών στρατιωτών που εκτελούν τα αρσενικά νεογέννητα στη Βηθλεέμ με εντολή του βασιλιά Ηρώδη. Φιλοτεχνήθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα, όταν ο Ρούμπενς επέστρεψε μετά από παραμονή οκτώ ετών στην Ιταλία όπου μελέτησε έργα διακεκριμένων καλλιτεχνών όπως ο Caravaggio. 

Οι φρίκες του πολέμου

Παραγγελία του Ιταλού δούκα Φερδινάνδου 2ου των Μεδίκων. Οι φρικαλεότητες του πολέμου ζωγραφίστηκαν μεταξύ 1637 και 1638 και εκτίθενται στη Gallery Palazzo Pitti στη Φλωρεντία. Απεικονίζεται ο θεός του πολέμου Άρης που βαδίζει προς το ναό του Ιανού ύστερα από προτροπή της ερινύας Αληκτούς. Τον συγκρατεί όμως η Αφροδίτη – που απεικονίζεται με την τυπικά ρομανέζικη μόδα. Πιστεύεται ότι ο Ρούμπενς χρησιμοποίησε την αλληγορία της Ρωμαϊκής μυθολογίας ως πολιτικό σχόλιο για τον Τριακονταετή Πόλεμο, ο οποίος είχε καταστρέψει την Ευρώπη για δύο δεκαετίες.

Η απόφαση του Πάρη

Ένα άλλο από τα μυθολογικά έργα του Ρούμπενς, Απεικονίζει τη μυθική ρωμαϊκή ιστορία με το ίδιο όνομα, όπου ο Πάρης αναγκάστηκε να κρίνει την ωραιότερη από τις τρεις θεές – Αφροδίτη, Αθηνά και Ήρα  – σε γεγονότα που πυροδότησαν τον Τρωικό πόλεμο. Λέγεται ότι η δεύτερη σύζυγος του καλλιτέχνη, η ωραιότατη Hélène Fourment  37 ετών ήταν το μοντέλο της μορφής της Αφροδίτης.

Η Αποκαθήλωση

Βρίσκεται στον Καθεδρικό Ναό της Παναγίας της Αμβέρσας. Η Αποκαθήλωση ανήκει σε ένα τρίπτυχο που εκτελέστηκε στις αρχές του 17ου αιώνα και απεικονίζει το άψυχο σώμα του Χριστού παρέλαβε από το σταυρό μια ομάδα ανθρώπων, μεταξύ των οποίων η Παναγία, ο Ιωάννης με κόκκινο επανωφόριο.

Η αποβίβαση στη Μασσαλία

Ένας από τους 24 πίνακες που συνθέτουν τον λεγόμενο κύκλο της Μαρίας των Μεδίκων. Ανατέθηκε από την ιταλικής καταγωγής βασίλισσα, χήρα του βασιλιά Ερρίκου 4ου της Γαλλίας, για να απεικονίσει και να γιορτάσει ξεχωριστές στιγμές στη ζωή της. Η αποβίβαση στη Μασσαλία απεικονίζει τη Μαρία την ώρα που βγαίνει στο λιμάνι και συνοδεύεται από τον Ποσειδώνα, τον Τρίτωνα και τρεις νηρηίδες. Σύμφωνα με το Βέλγο συγγραφέα ερευνητή σε θέματα τέχνης Roger Avermaete η προσθήκη των νηρηίδων πιθανόν να ήταν μια εσκεμμένη προσπάθεια να αποσπάσει την  προσοχή από τη βασίλισσα.

Ο Κήπος της Αγάπης

Φιλοτεχνημένο λίγο μετά το γάμο του Ρούμπενς με τη δεύτερη σύζυγό του Hélène Fourment, ο Κήπος της Αγάπης θεωρείται εορτασμός της ένωσής τους – πράγματι, όπως και με την κρίση του Πάρη, πιστεύεται ότι η Hélène ήταν η έμπνευση πίσω από τα θηλυκά θέματα της ζωγραφικής. Η επιρροή του Κήπου της Αγάπης σήμερα φιλοξενείται στο Museo del Prado της Μαδρίτης.

Η προέλευση του Γαλαξία

Ολοκληρώθηκε γύρω στο 1637, ο ζωγραφικός αυτός πίνακας που ανατέθηκε, μαζί με μερικούς άλλους, από τον Φίλιππο της Ισπανίας για να διακοσμήσει το Torre de la Parada, το πρώην βασιλικό κυνηγετικό καταφύγιο κοντά στη Μαδρίτη. Η ζωγραφική, η οποία μετρά 181cm × 244cm, έχει εμπνευστεί από τον ελληνορωμαϊκό μύθο για το σχηματισμό του Γαλαξία και απεικονίζει την Ήρα που διαχέει το μητρικό γάλα της όταν απομακρύνεται από το νεογέννητο Ηρακλή. Ο πίνακας περιλαμβάνει επίσης τον Δία που παρατηρεί τη σκηνή στο παρασκήνιο.

Μια θέα του Het Steen νωρίς το πρωί

Επίσης γνωστό και ως Het Steen, αυτή η ζωγραφική τοπίου είναι ένα από τα βασικά παραδείγματα της όψιμης περιόδου του Ρούμπενς και σύμφωνα με πολλούς κριτικούς της τέχνης, ένα από τα καλύτερα έργα ζωγραφικής τοπίου της εποχής του μπαρόκ. Δημιουργήθηκε το 1636 όταν ο καλλιτέχνης υπέφερε από ουρική αρθρίτιδα και είχε προβλήματα δυσκαμψίας στα χέρια. Με διαστάσεις 131 εκ. x 229 εκ. ο πίνακας απεικονίζει το τοπίο που περιβάλλει το κτήμα του καλλιτέχνη Het Steen κοντά στην Αμβέρσα, αλλά περιλαμβάνει επίσης το αρχοντικό του, ένα καροτσάκι και έναν κυνηγό. Το αριστούργημα, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1636, ανήκει στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου και αποκτήθηκε τη δεκαετία του 1820 ως δωρεά του Sir George Beaumont.

Κρόνος

Ένας από τους περισσότερο χαρακτηριστικού πίνακες του Ρούμπενς. Το έργο βασίζεται στην ελληνική μυθολογία που αναφέρει ότι ο Κρόνος καταβρόχθιζε τους γιους του φοβούμενος μη χάσει το θρόνο από κάποιο παιδί του. Η ζωγραφική ανατέθηκε για τον Torre de la Parada από τον Φίλιππο της Ισπανίας.

Το έργο εμφανίζει επιρροές  από Ιταλούς καλλιτέχνες της Αναγέννησης    όπως ο Μιχαήλ Άγγελος. Ακόμα είναι φανερή η επίδραση των επιστημονικών ανακαλύψεων στην τέχνη καθώς στο έργο του  Ρούμπενς βλέπουμε στοιχεία του πλανήτη Κρόνου όπως περιγράφονται  από το Γαλιλαίο. Μεταξύ των τριών αστεριών στο βάθος, το ένα στη μέση υποτίθεται ότι είναι Κρόνος, ενώ τα αρχικά δαχτυλίδια γύρω από τον πλανήτη περιγράφηκαν ως δύο ακόμα αστέρια τότε, λόγω της έλλειψης πληροφορίων.

Προμηθέας Δεσμώτης

Με βάση το αριστούργημα του Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης αυτή η ελαιογραφία του κλασικού μπαρόκ στυλ του Rubens απεικονίζει με ακρίβεια την κατάσταση του Προμηθέα. Η ζωγραφική δημιουργήθηκε το 1611-1612 και τελικά ολοκληρώθηκε το 1618.

Τα θέματα του βασανιστικού πόνου, της αγωνίας και της απόλυτης έλλειψης βοήθειας και συμπαράστασης απασχολούνται έντονα τον καλλιτέχνη. Ο αετός (τον οποίο ζωγράφισε ο Φρανς Σνάιντερς) αρπάζει βίαια το πρόσωπο και τη βουβωνική χώρα του Τιτάνα και καταβροχθίζει τα σπλάχνα του. Ο Προμηθέας «παλεύει» τον πόνο με το αριστερό του χέρι αλυσοδεμένο. Και στο έργο αυτό ο Φλαμανδός καλλιτέχνης δείχνει να εμπνέεται από τους Μιχαήλ Άγγελο και τον Τιτσιάνο.

Ο Ιπποπόταμος και το κυνήγι του κροκοδείλου

Παράλληλα με τα θρησκευτικά έργα και τις παραγγελίες για πορτρέτα ηγεμόνων ο Ρούμπενς δέχθηκε παραγγελίες από ευρωπαίους αριστοκράτες για να δημιουργήσει δραματικές σκηνές κυνηγιού μεγάλης κλίμακας που να αποτυπώνουν την ένταση  και τις εντυπωσιακές επιτυχίες του κυνηγιού. Ο Ιπποπόταμος και το κυνήγι του κροκοδείλου, ανατέθηκε από τον Μαξιμιλιανό Α‘, άρχοντα της Βαυαρίας για να κοσμήσει την καλοκαιρινή κατοικία του, το παλάτι Schleissheim. Είναι ένα από τα πολλά έργα και σήμερα κοσμεί Alte Pinokothek του Μονάχου.

https://www.art22.gr/%cf%84%ce%bf-%cf%80%ce%ac%ce%b8%ce%bf%cf%82-%cf%80%cf%81%ce%bf%ce%ad%cf%81%cf%87%ce%b5%cf%84%ce%b1%ce%b9-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%82-%ce%bf%cf%85%cf%81%ce%b1%ce%bd%ce%bf%cf%8d%cf%82/