Βασίλης Ιθακήσιος, (1877-1977) – Ο ζωγράφος του Ολύμπου

Το όνομά του ήταν Βασίλης Γεωργανάς και καταγόταν από την Ιθάκη. Γεννήθηκε όμως και μεγάλωσε στον τόπο της μητέρας του, το Ακρωτήρι της Μυτιλήνης το 1877. Ήταν το έκτο από τα επτά παιδιά και σύμφωνα με την επιθυμία του πατέρα του, ο οποίος ναυπηγούσε πλοιάρια, θα γινόταν τεχνίτης πλοίων. Εκείνος όμως ήταν γεννημένος καλλιτέχνης και προτιμούσε να ζωγραφίζει τα πλεούμενα αντί να τα κατασκευάζει. Από μικρός μαθήτευσε κοντά στον ζωγράφο Λουκά Γεραλή όπου έμαθε τα μυστικά της ζωγραφικής και της φωτογραφίας.

Βασίλης Ιθακήσιος – Η Τράτα

Βασίλης Ιθακήσιος – Ακρογιαλιά στη Μυτιλήνη

Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Αμβέρσα του Βελγίου με υποτροφία. Το 1900 εγκαταστάθηκε στην Σμύρνη, όπου εξερεύνησε τους ορίζοντές του και πειραματίστηκε με πολλά είδη και θέματα ζωγραφικής. Τον κατέκτησαν τελικά τα τοπία, πρώτα η θάλασσα και ύστερα τα βουνά, με ιδιαίτερη αδυναμία στο βουνό των θεών, τον Όλυμπο. Ως τα σαράντα του χρόνια είχε κερδίσει την εκτίμηση και τον θαυμασμό του καλλιτεχνικού κόσμου της Σμύρνης και οι εκθέσεις του είχαν μεγάλη επιτυχία.

Ανάμεσα στους διακεκριμένους πολίτες της Σμύρνης, στενός του φίλος ήταν ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος, του οποίου το πορτρέτο φιλοτέχνησε. Λίγες μέρες μετά την ολοκλήρωση του έργου, ο Μητροπολίτης σφαγιάστηκε από τους Τούρκους. Την ημέρα της καταστροφής της Σμύρνης, ο Ιθακήσιος κατάφερε να διαφύγει την τελευταία στιγμή, διασώζοντας από την μεγάλη περιουσία που είχε δημιουργήσει μόνο το πορτρέτο της μητέρας του. Το πορτρέτο του Μητροπολίτη χάθηκε.

Ο Βασίλης Ιθακήσιος και το πορτρέτο του Χρυσοστόμου

Το 1923 εγκαταστάθηκε στην Κεφαλλονιά ζωγραφίζοντας γνωστές και άγνωστες περιοχές του Αίνου, αλλά ταξίδευε συνεχώς σε διάφορα μέρη της Ελλάδας αποτυπώνοντας στον καμβά τις ομορφιές της ελληνικής φύσης. Την άνοιξη του 1928 σε μία εκδρομή, ανακάλυψε μία σπηλιά στον Όλυμπο που έκτοτε έγινε η κατοικία του για είκοσι χρόνια. Μόνο τους παγωμένους μήνες κατέβαινε στο Λιτόχωρο, για να επιστρέψει στην σπηλιά του και πάλι την άνοιξη.

Βασίλης Ιθακήσιος – Μονή Άτρου, Κεφαλονιά

Η «Σπηλιά του Ιθακήσιου» βρίσκεται σε υψόμετρο 1840 μέτρων περίπου, κοντά στην χαράδρα του Ενιπέως και πάνω από την Μονή του Αγίου Διονυσίου. Την ονόμασε «Άσυλο των Μουσών» γιατί εκεί τον περίμεναν πάντα οι καλύτερες εμπνεύσεις του. Στα τοιχώματα της σπηλιάς είχε γραμμένα τα ονόματά τους. Πολλά γράμματα φαίνονται ακόμα. Περπατούσε πολύ και επέστρεφε στην σπηλιά του να ζωγραφίσει. Συχνά φιλοξενούσε εκεί άλλους καλλιτέχνες ή απλούς ορειβάτες που στέκονταν για να θαυμάσουν το παράξενο αυτό εξοχικό κατάλυμα, που σήμερα οι ορειβάτες γνωρίζουν ως «Σπηλιά του Ιθακήσιου».

 Βασίλης Ιθακήσιος – Όλυμπος

Από την είσοδο της σπηλιάς ατένιζε την βαθιά χαράδρα, τα μωβ και κίτρινα αγριολούλουδα του Ολύμπου και στο βάθος την απεραντοσύνη της θάλασσας. Αυτό ήταν το σπίτι του, το εργαστήρι του, η πηγή από την οποία αντλούσε διάθεση για ζωή και δημιουργία.

 Βασίλης Ιθακήσιος – Πεύκο

Τον Οκτώβριο του 1935, στην αίθουσα του Παρνασσού εκτίθενται τα έργα του που απεικονίζουν διάφορα τοπία της Ελλάδας: Κεφαλλονιά, Καστοριά, Σκόπελος, Σκιάθος, Μετέωρα, Ναυαρίνο και άλλες πολλές. Το αθηναϊκό κοινό ενθουσιάζεται κυρίως με τον ιδιαίτερο τρόπο που ο ζωγράφος προσλαμβάνει την ομορφιά της φύσης, ειδικά τα τοπία του Ολύμπου.  Δεν απεικονίζει τον Όλυμπο που βλέπει, αλλά τον Όλυμπο στον οποίο περνά τις μέρες και τις νύχτες του. Το σκληρό τοπίο λουσμένο στο απαλό φως ή στην γλυκιά καταχνιά του απόβραδου. Ιμπρεσιονισμός με ακαδημαϊκά στοιχεία, με επιμέλεια στην χάραξη των γραμμών και στην χρήση της φωτοσκίασης, με αποτέλεσμα μία γλυκιά, ποιητική ατμόσφαιρα.

  

Βασίλης Ιθακήσιος – Βάρκα

Το 1936, ο Ιθακήσιος υπέβαλε στο Α’ Πανελλήνιο Ορειβατικό Συνέδριο μερικές προτάσεις για την προστασία του Όρους των θεών, το οποίο είχε ήδη αρχίσει να πλήττεται από την ανεξέλεγκτη βόσκηση και τις πυρκαγιές, ενώ εξέθεσε τις ιδέες του για την τουριστική του ανάπτυξη. Προσδιόρισε τα σημεία στα οποία θα έπρεπε να χτιστούν νέα καταφύγια στην Σκούρτα και στο Λειβαδάκι (από το 1961 στη Σκούρτα υπάρχει καταφύγιο εκτάκτου ανάγκης) και υπόστεγα στην Μπάρα στον Προφήτη Ηλία (σήμερα εκεί υπάρχει καταφύγιο), αλλά και στη διαδρομή από το Λιτόχωρο απ’ όπου περνούσαν ορειβάτες και βοτανολόγοι.

Βασίλης Ιθακήσιος – Πανσέδες

Έδωσε έμφαση στην αποκατάσταση των πληθυσμών της άγριας αίγας και των ζαρκαδιών, τα οποία ήταν ήδη υπό εξαφάνιση και πρότεινε να αναδειχθεί η θέση Σταυρός, ώστε να γίνει ελκυστική για τους επισκέπτες. Σήμερα, εκεί υπάρχει ένα από τα εννέα καταφύγια του Ολύμπου και ιδρύθηκε το 1969. Ασχολήθηκε ακόμα με το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετώπιζε το Λιτόχωρο με τα έλη, κατάσταση που εμπόδιζε την επένδυση σε τουριστικές επιχειρήσεις που θα ευνοούσαν την ανάπτυξη.

Βασίλης Ιθακήσιος – Σπίτια στην ακτή

Το 1941 οι δυνάμεις κατοχής τον έδιωξαν από την σπηλιά του, ενώ εξαφάνισαν πολλούς από τους πίνακές του και ένα ημερολόγιο το οποίο ενημέρωνε τον πρώτο καιρό της εγκατάστασής του στη σπηλιά.

 Βασίλης Ιθακήσιος, 1972

Πέθανε στην Αθήνα το 1977, λίγους μήνες αφού έκλεισε τα 100 του χρόνια. Ζούσε στο Γηροκομείο Αθηνών, τους τοίχους του οποίου κοσμούσαν τα έργα του, τα ελληνικά τοπία και κυρίως οι κορυφές του Ολύμπου που του έδιναν οξυγόνο. Όταν όμως δεν μπορούσε πια να ζωγραφίσει, έπεσε σε βαθιά μελαγχολία. Ο διευθυντής του Γηροκομείου κανόνισε με την συνδρομή του στρατού, να κάνει μία πτήση με ελικόπτερο πάνω από τον αγαπημένο του Όλυμπο και καθώς περίμενε αυτή την εκδρομή, το ηθικό του αναπτερώθηκε και ξαναβρήκε την χαρά του. Ο γιατρός του όμως δεν επέτρεψε αυτό το ταξίδι και το ίδιο βράδυ, ο Ιθακήσιος προσπάθησε να το σκάσει από το Γηροκομείο πηδώντας από το παράθυρο. Δεν ήταν πάνω από ένα μέτρο ύψος, αλλά ήταν πολύ μεγάλος για τέτοιες περιπέτειες. Έπεσε και χτύπησε άσχημα, με αποτέλεσμα να πεθάνει την επόμενη μέρα.

  

Βασίλης Ιθακήσιος – Λάσση, Κεφαλονιά

Δώρισε τους πίνακες που είχαν απομείνει στην κατοχή του στο Γηροκομείο, που τον φιλοξενούσε δωρεάν. Τα υπόλοιπα έργα του βρίσκονται σε διάφορες δημόσιες πινακοθήκες και σε ιδιωτικές συλλογές.

'Όλυμπος

Πηγές:

Εφ. Ακρόπολις 25/10/1935, 26/6/1936

Εφ. Έθνος 16/02/1969

Εφ. Μακεδονία 27/5/1977

Φωτογραφίες:

www.dasarxeio.com

www.nikias.gr

http://www.grethexis.com/el/vassilis-ithakissios-olympian-painter/