Γιώργος Βακιρτζής, 1923-1988: Ο πατέρας των αφισών του σινεμά

Δημήτρης Παυλόπουλος

Εκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη γέννηση του κορυφαίου ειδικά στο είδος της αφίσας του κινηματογράφου ζωγράφου Γιώργου Βακιρτζή, που έφυγε από τη ζωή το 1988, χτυπημένος με λοστό από δολοφονικά χέρια σε κεντρική αθηναϊκή λεωφόρο.

Την εικαστική παρακαταθήκη του για ταινίες στον κατεστραμμένο κινηματογράφο “Αττικόν” της οδού Σταδίου την ξαναζωντάνεψε η έκθεση στο ένα από τα δύο κτήρια του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, στην Πλατεία Κλαυθμώνος, ενδιαφέροντος υλικού για κινηματογραφικές γιγαντοαφίσες του από τη συλλογή “Starlets”.

Ήδη από τη δεκαετία του 1920 κινηματογράφοι της Αθήνα δέχονταν σκηνογραφική διακόσμηση (ντεκόρ) συνήθως σε χώρους 30-60 τ.μ. από επαγγελματίες, όπως οι Θόδωρος Αρμενόπουλος, Γιάννης Αμπελάς, που είχε το εργαστήριό του στην οδό Σωκράτους 25, και ο ρουμανικής καταγωγής Μήτσος Μακρής, που πέθανε πρησμένος από την κατοχική πείνα, φυματικός. Ακολούθησαν ξένοι ζωγράφοι, όπως ο Ρώσος Ν. Κμιντόβιτς και στην Κοκκινιά ο Τούρκος Κιαμήλ Νούρης, αλλά και Έλληνες ομότεχνοί του, όπως ο Κώστας Κουζούνης (1913-1952).

Γιγαντοαφίσες του Γιώργου Βακιρτζή από την έκθεση της Συλλογής Starlets στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, με επισκέπτες και με τον επιμελητή της Χρήστο Φ. Μαργαρίτη (φωτ. Άρης Κατωπόδης).

Εκείνος όμως που καλλιέργησε θαυμαστά το είδος της γιγαντοαφίσας στην Αθήνα υπήρξε αναμφίβολα ο σπουδαγμένος στη Σχολή Καλών Τεχνών, κυρίως αγιογράφος Στέφανος Αλμαλιώτης (1910-1987). Με την αξιομνημόνευτη ταχύτητά του στο σχέδιο και με εξαιρετικές ικανότητές του στο χρώμα, άφησε τη σφραγίδα του κατά το τέλος της δεκαετίας του 1930 στη λεγόμενη “Σχολή όπως Αθήνας”.

Ο Γιώργος Βακιρτζής στην ωριμότητά του (φωτ. Αρχείο Συλλογής Starlets).

Χαρακτηριστικά της αθηναϊκής γιγαντοαφίσας είναι η μετάβαση από τον σκηνογραφικό διάκοσμο του τριών διαστάσεων χώρου στη δυναμική σύνθεση εικόνων και γραμμάτων σε δύο διαστάσεις, που καταγόταν από τον συνδυασμό του ρυθμού του κινηματογραφικού μοντάζ και των μεγάλων επιφανειών της αφίσας.

Τα πρωινά της Δευτέρας εικαστικοί καλλιτέχνες, φιλότεχνοι και φιλοθεάμον κοινό, πριν κατευθυνθούν στην εργασία τους, στέκονταν μπροστά στις εφήμερες συνθέσεις των κεντρικών κινηματογράφων, οι οποίες κυριαρχούσαν σαν ανοιχτές εκθέσεις ζωγραφικής.

Οι αιθουσάρχες των κινηματογράφων, ανάμεσά τους και ο δαιμόνιος Σπύρος Δ. Σκούρας (1893-1971) που ήλεγχε τον κινηματογράφο “Αττικόν”, ―το κτήριο του οποίου, σχεδιασμένο από τον Ερνέστο Τσίλλερ (1837-1923), το υλοποίησε ο Αλέξανδρος Νικολούδης (1874-1944),― ζητούσαν ολοένα και πιο κραυγαλέα θεάματα… Η ώρα του Γιώργου Βακιρτζή είχε έρθει!

 

Γιγαντοαφίσα του Γιώργου Βακιρτζή για την ταινία “Μανόν”, 1963, χρώματα ψαρόκολλας, Συλλογή Starlets (φωτ. Αρχείο Συλλογής Starlets).

 

“Λεβεντιά σιωπηλή και σεμνή”

Με αυτές τις λέξεις χαρακτήριζε τον Βακιρτζή η δεύτερη σύζυγός του Αλίκη στο βιβλίο συναγωγής κειμένων του “Όλος ο κόσμος είναι ζωγραφική” (Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1997). Ο μικρασιατικής καταγωγής γεννημένος στη Μυτιλήνη Βακιρτζής ήρθε σε επαφή με την τέχνη δεκατετράχρονος, το 1936, στο εργαστήριο επιγραφών του Κιαμήλ, μαθαίνοντας να γράφει ταμπέλες, να γεμίζει με γράμματα τοίχους σε ουζερί, σε εστιατόρια και σε τράπεζες, με χρώματα αραιωμένα σε νερό και κουβαλώντας την απαραίτητη σκάλα στον ώμο του.

Το τεύχος του περιοδικού εικαστικών τεχνών “Ζυγός” (τχ. ΙΙΙ, Μάρτιος 1966), στο οποίο ο εκδότης του Φραντζής Κ. Φραντζισκάκης (1926-2010) εισηγείται τον όρο “γιγαντοαφίσσα”.

Για τη συνέχεια εδώ:

https://slpress.gr/politismos/vakirtzis-o-dolofonimenos-pateras-ton-afison-toy-sinema/