Στην Ολλανδία οι φυλακές του Χάαρλεμ έγιναν πολιτιστικό κέντρο

Η γιγάντια φυλακή μεταμορφώθηκε σε πολυχώρο τέχνης, με μια κινηματογραφική αίθουσα αλλά και χώρους εργασίας.

Στον ορίζοντα του Χάαρλεμ, της ολλανδικής πόλης στο βόρειο μέρος της χώρας με τους 160.000 περίπου χιλιάδες κατοίκους, εκτός από τα μουσεία και τον εντυπωσιακό καθεδρικό ναό δεσπόζει και ο τρούλος του Koepelgevangenis ή Koepel, μιας πρώην φυλακής και μίας από τις τρεις φυλακές με τρούλο στην Ολλανδία.

Το Koepelgevangenis χτίστηκε από το 1899 έως το 1901 και σήμερα θεωρείται εθνικό μνημείο. Μέχρι το 2016, λειτουργούσε ως φυλακή η οποία έκλεισε λόγω μείωσης του αριθμού των κρατουμένων και περικοπών στον προϋπολογισμό. Το μνημειώδες κτίριο και οι γύρω χώροι αγοράστηκαν από τον δήμο του Χάαρλεμ και ακολούθησε η ανάπλασή τους.

Το 2019, ο δήμος του Χάαρλεμ, το ίδρυμα Panopticon, η SRH Grupe και το Παγκόσμιο Σχολείο Επιχειρηματικότητας συνήψαν συμφωνία συνεργασίας για την υλοποίηση εκπαιδευτικών και οικιστικών εγκαταστάσεων στην πρώην φυλακή με τον εντυπωσιακό τρούλο που υψώνεται στα 37,6 μέτρα.

Το Koepelgevangenis χτίστηκε από το 1899 έως το 1901 και σήμερα θεωρείται εθνικό μνημείο.

Με τη συνεργασία του τοπικού πληθυσμού, το άλλοτε απωθητικό κτίσμα από το οποίο όλοι ήθελαν να αποδράσουν έχει μετατραπεί σε ένα από τα πιο ελκυστικά μέρη της πόλης. «Πολλοί από εμάς τους κατοίκους του Χάαρλεμ περνούσαμε με το ποδήλατο γύρω από τον θόλο για χρόνια, αλλά κανείς δεν μπορούσε να μπει μέσα», λέει στον «Guardian» η Ζακλίν βαν ντε Σάντε, συνιδρύτρια του Ιδρύματος Koepel, του οργανισμού πίσω από τη μεταμόρφωση του κτιρίου.

Στο ισόγειο, ένα καφέ συγκεντρώνει επισκέπτες και χρήστες των πρώην κελιών που έχουν μετατραπεί σε στούντιο podcast, ατελιέ σχολών τέχνης και χώρους γκαλερί αλλά και σε μια μικρή κινηματογραφική αίθουσα. Οι νέοι ενοικιαστές των χώρων της πρώην φυλακής έχουν μετατρέψει σε πολυσύχναστο κέντρο τέχνης το ψυχρό και τρομακτικό κτίριο.

Ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται αμέσως από την απεραντοσύνη του χώρου, ο οποίος λούζεται στο φως που περνά μέσα από τους 16 φεγγίτες του θόλου.

Όταν ιδρύθηκαν οι φυλακές, το ολλανδικό κράτος ήθελε να δοκιμαστεί ένα άλλο μοντέλο για τους κρατούμενους, που μέχρι τότε πέθαιναν σε υγρά και ανήλιαγα κελιά. Το Koepel είχε εναλλακτικό σχεδιασμό που τους επέτρεπε να βλέπουν το φυσικό φως και να εργάζονται κάτω από τον θόλο. Το Πανοπτικό, όπως ονομάζεται αυτός ο τύπος φυλακής που σχεδιάστηκε από τον Άγγλο φιλόσοφο και κοινωνιολόγο Τζέρεμι Μπένθαμ το 1785, δημιουργήθηκε ως μια πιο ανθρώπινη εναλλακτική, όπου οι κρατούμενοι τρέφονταν, κρατούνταν ζεστοί και «φροντίζονταν» καθώς εργάζονταν. «Αλλά ο ψυχολογικός τρόμος του να νομίζεις ότι σε παρακολουθούν ανά πάσα στιγμή, φαντάζομαι, δεν θα σε άφηνε ποτέ» λέει ο Tim Causer, ερευνητής στο UCL's Bentham Project.

Αργότερα, στη δεκαετία του 1970, ο Γάλλος στοχαστής Michel Foucault τόνισε τη βία που ενυπάρχει στο σχέδιο, θεωρώντας το «εργαστήριο εξουσίας», ενώ αυτές οι δομές πυροδότησαν τη φαντασία των δημιουργών επιστημονικής φαντασίας.

Τέχνη στα κελιά της φυλακής. Φωτ.: CultuurKoepel

Μετά το κλείσιμο της φυλακής, το Koepel μετατράπηκε προσωρινά σε κέντρο φιλοξενίας για Σύρους πρόσφυγες, ενώ η ολλανδική κυβέρνηση προσπάθησε να πουλήσει το κτίριο. Ωστόσο, ο ζοφερός σχεδιασμός του, η σκοτεινή του ατμόσφαιρα και το ιλιγγιώδες κόστος θέρμανσης των 400.000 ευρώ τον χρόνο δεν το έκαναν καθόλου ελκυστικό. Κλήθηκαν προγραμματιστές, πανεπιστήμια, μουσεία και οργανισμοί για να συγκεντρώσουν πόρους για το έργο.

Για τη συνέχεια εδώ:

https://www.lifo.gr/now/entertainment/stin-ollandia-oi-fylakes-toy-haarlem-eginan-politistiko-kentro