Ο Ιταλός ζωγράφος Cennino d'Andrea Cennini, (1360 - πριν από το 1427)

Ο συγγραφέας του «Βιβλίου της Τέχνης»

Ήταν Ιταλός ζωγράφος που επηρεάστηκε από τον Giotto. Υπήρξε μαθητής του Agnolo Gaddi στη Φλωρεντία. Ο Agnolo Gaddi εκπαιδεύτηκε από τον πατέρα του, που ονομάζεται Taddeo Gaddi, ο οποίος μαθήτευσε στον Giotto.

Παναγία με Βρέφος ανάμεσα σε Αγγέλους και Αγίους, 82x58

Ο Τσενίνι γεννήθηκε στην Colle di Val d'Elsa της Τοσκάνης. Μετά την εκπαίδευση του ως καλλιτέχνης με τον Agnolo Gaddi στη Φλωρεντία, εργάστηκε στο δικαστήριο Carrara στην Πάδοβα για μερικά χρόνια πριν από την επιστροφή του προφανώς στην Colle di Val d'Elsa.

Ο Άγιος Πάπας

Ο Άγιος Επίσκοπος 

Τον θυμούνται κυρίως για το γεγονός ότι έχει συγγράψει το «Il Libro dell 'arte», «Το Βιβλίο της Τέχνης». Πιστεύεται ότι έχει γραφτεί περίπου στο γύρισμα του 15ου αιώνα. Το βιβλίο είναι ένα «εγχειρίδιο γνώσης» για την ύστερη μεσαιωνική και πρώιμη Αναγέννηση τέχνη. Περιέχει πληροφορίες σχετικά με τις χρωστικές ουσίες, τα πινέλα, την ζωγραφική, την ζωγραφική του πίνακα, την τέχνη της τοιχογραφίας, την ζωγραφική σε υφάσματα και χύτευση, μεταξύ άλλων τεχνικές και κόλπα. Ο Cennini αναφέρει επίσης και την ελαιογραφία, κάτι το οποίο ήταν σημαντικό για την κατάρριψη του μύθου που διαδόθηκε από τον Giorgio Vasari και τον Karel Van Mander, ότι η ελαιογραφία εφευρέθηκε από τον Γιαν Βαν Άικ (αν και ο Θεόφιλος (Roger του Helmerhausen) δίνει σαφείς οδηγίες για την ζωγραφική με βάση το λάδι στην πραγματεία του, που γράφτηκε το 1125).

Η Γέννηση της Παρθένου. 1390-1400, Siena, Pinacoteca

Η Γέννηση της Παρθένου, (Λεπτ.)

Η Γέννηση της Παρθένου, (Λεπτ.)

Οι ημερομηνίες της ζωής του Τσενίνι είναι πολύ υποθετικές. Συχνά θεωρείται λανθασμένα ότι ήταν ζωντανός το 1437, διότι στην ημερομηνία αυτή εμφανίστηκαν τα πρώτα από τα τέσσερα σωζόμενα αντίγραφα του χειρογράφου του. Ωστόσο, ένα διοικητικό έγγραφο από την Colle di Val d'Elsa με ημερομηνία 1427 αναφέρεται μάλλον στο γιο του. Αν είναι όντως έτσι, τότε το έγγραφο καθιστά σαφές ότι ο Τσενίνι ήταν ήδη νεκρός σε αυτή την χρονολογία. Οι Τσενίνι περιγράφει μια σειρά από τεχνικές που ήταν ήδη σε χρήση το 13ο αιώνα, αλλά και εκείνες που είχαν χαρακτήρα καινοτόμο στα τέλη του δέκατου τέταρτου αιώνα. Ωστόσο, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο στην πραγματεία του από τις συναρπαστικές εξελίξεις στην ελαιογραφία που πραγματοποιήθηκαν στις αρχές του 15ου αιώνα, γεγονός που υποδηλώνει ότι το βιβλίο του γράφτηκε λίγο καιρό μετά την αλλαγή του αιώνα.

Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης, (λεπτ.)

Κεφάλι Επισκόπου

Παναγία με Βρέφος

Ο Άγιος Επίσκοπος, (Λεπτ.)

Το συμπέρασμα με βάση το οποίο ο Τσενίνι προόριζε το βιβλίο του στο να παρέχει ένα πρακτικό εγχειρίδιο για τους μαθητευόμενους ζωγράφους αμφισβητείται. Μερικοί μελετητές πιστεύουν αντίθετα, ότι η πραγματεία του ήταν μια παρουσίαση βιβλίου ή μόνο ένα βιβλίο. Μαζί με τις τεχνικές μεθόδους, ο Τσενίνι προσέφερε συμβουλές σχετικά με το είδος του τρόπου ζωής τον οποίο ένας νέος ζωγράφος θα έπρεπε να ακολουθήσει. «Η ζωή σας θα πρέπει να τακτοποιηθεί ακριβώς σαν να σπουδάζατε θεολογία, ή φιλοσοφία, ή άλλες θεωρητικές επιστήμες, δηλαδή, τρώγοντας και πίνοντας μέτρια, τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα, επιλέγοντας εύπεπτα και υγιεινά πιάτα, και ελαφριά κρασιά. Προφυλάσσοντας και σώζοντας το χέρι σας, προστατεύοντας το από αντικείμενα. όπως βαριές πέτρες, λοστούς, και πολλά άλλα πράγματα που είναι κακά για το χέρι σας, μη δίνοντάς τους έτσι την ευκαιρία να το κουράζουν. Υπάρχει και ένα άλλο αίτιο στο οποίο, αν επιδοθείτε, μπορεί να κάνει το χέρι σας έτσι ασταθές, ώστε να τρέμει και να πτερυγίζει πολύ περισσότερο από ό, τι τα φύλλα στον αέρα, και αυτό είναι η υπερβολική επίδοση στη συντροφιά με γυναίκες».

«Το βιβλίο της τέχνης, ή  Πραγματεία περί της ζωγραφικής» του Τσενίνι: ήρθε στο φως για πρώτη φορά και με σημειώσεις από τον ιππότη G.Tambroni. O Τσενίνο Τσενίνι, στο έργο του αυτό είναι ο πρώτος που χρησιμοποιεί τον όρο μανιέρα. προκειμένου να μιλήσει για το στυλ ενός καλλιτέχνη, μιας ολόκληρης εποχής, ή μιας περιοχής. Το βιβλίο έχει γνωρίσει πάμπολλες εκδόσεις σε πολλές γλώσσες.

Αποσπάσματα από το «Το βιβλίο της τέχνης» του Τσενίνο Τσενίνι, που κυκλοφόρησε περί το 1390

«Θα μου πεις, ένας φτωχός" [πελάτης] " δεν έχει να πληρώσει.  Θα σου πω, αν δουλέψεις καλά, αν αφιερώσεις χρόνο στο έργο σου, αν βάλεις καλά χρώματα, θα αποκτήσεις τέτοια φήμη, ώστε κάποιος πλούσιος θα έρθει να σε βοηθήσει και θα πληρώσει και για τον φτωχό.

Και το όνομά σου σαν καλού τεχνίτη θα είναι τέτοιο,  που θα παίρνεις δυο δουκάτα εκεί που άλλος θα έπαιρνε ένα για κάθε μορφή. Όπως λέει και η παροιμία, όσο παλιά και να είναι, «λίγο κέρδος στη χοντροδουλειά».

Και να μην σε πληρώσουν ακόμα, ο Θεός και η Παναγία θα στο ξεπληρώσουν με χαρά της ψυχής και υγεία του σώματος.

Στην αρχή σου χρειάζεται ένας χρόνος για να μάθεις το στοιχειώδες σχέδιο πάνω σε χαρτί η περγαμηνή.

Παραμένοντας με τον Δάσκαλό σου στο εργαστήριο, για να μπεις σε όλους τους κλάδους που ανήκουν στην τέχνη μας, αρχίζοντας με το τρίψιμο των χρωμάτων, το βράσιμο της κόλλας, το ζύμωμα του γύψου, την προετοιμασία του πίνακα, το τρίψιμο, το λείασμα, το χρύσωμα, θες έξη χρόνια.

Επειτα… Για να μάθεις το χρώμα, να διακοσμείς με βερνίκια χρυσώματος, να κάνεις χρυσοκονδυλιές και να συνηθίσεις και στην τοιχογραφία, θες ακόμα έξη χρόνια, ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΠΑΝΤΑ, μην εγκαταλείποντας το σχέδιο ούτε μέρα γιορτής ούτε καθημερινή.

Έτσι, η έφεση, από την μεγάλη εξάσκηση, θα γίνει καλή εκτέλεση. Αλλιώς, αν πάρεις οποιονδήποτε άλλο δρόμο, μην ελπίζεις στην τελειότητα…

Απόσπασμα 8

Για τον Τζιότο

«Εγώ, ο Cennino, γιος του Andrea Cennini, γεννημένος στο Colle di Valdelsa, εκπαιδεύτηκα στα μυστικά της τέχνης επί δώδεκα χρόνια από το γιο του Taddeo, τον Agnolo της Φλωρεντίας, το δάσκαλό μου. Ο ίδιος αυτός έμαθε την τέχνη του από τον Taddeo τον πατέρα του. Ο Taddeo βαπτίστηκε από τον Giotto, τον οποίο κράτησε ως μαθητή του επί είκοσι τέσσερα χρόνια. Ο Giotto άλλαξε την τέχνη της ζωγραφικής. Από την ελληνική μορφή την οδήγησε στη σύγχρονη λατινική μορφή. Κατείχε την τέχνη την περισσότερο ολοκληρωμένη όσο δεν είχε κανείς μετέπειτα με το κύρος του. Για την ωφέλεια όλων εκείνων που θέλουν να φτάσουν σ’ αυτή την τέχνη, θα καταγράψω ό,τι μου διδάχθηκε από τον Agnolo, το δάσκαλό μου και ό,τι δοκίμασα με το χέρι μου και εξακρίβωσα επικαλούμενος πριν απ’ όλα το μεγάλο παντοδύναμο Θεό, στο όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος».

Τσενίνο Τσενίνι, Το βιβλίο της τέχνης ή Πραγματεία περί της Ζωγραφικής, μετάφραση από τα Γαλλικά Π. Τέτσης, εκδ. Artigraf, Αθήνα, σ. 4.

Στην Ελλάδα, «Το βιβλίο της τέχνης» έχει μεταφραστεί από τον Π. Τέτση. Ο ίδιος μετέφρασε και προλόγισε το βιβλίο του ιταλού ζωγράφου του 14ου αιώνα, Τσενίνο Τσενίνι, «Πραγματεία περί Ζωγραφικής», σημαντικό για τις τεχνικές της σχολής του Τζιότο.

http://cantfirmuvirts.blogspot.gr/2014/03/blog-post_2.html

http://tehnikaiekpaideusi.blogspot.gr/2008/10/blog-post.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Cennino_Cennini