ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (13)- Ο Αρχαίος Σοφός και πολιτικός, ΣΟΛΩΝ ο Αθηναίος, (640- 558 π.Χ.)

Γλυπτοθήκη αρχαίων

Πνευματικών μορφών (13)

«Γνωμικολογικόν»

Επιμέλεια Γ. Γ. Γ.

==============

►Τον κόρον υπό του πλούτου γεννάσθαι, την δε ύβριν υπό του κόρου.

====================

Ο πλούτος φέρνει τον κορεσμό και ο κορεσμός την «ύβριν»

====================

Ο Σόλων γεννήθηκε γύρω στο 640 π.Χ. Ο θάνατός του τοποθετείται γύρω στο 558 π.Χ. Καταγόταν από το πλούσιο γένος των Κοδριδών, αλλά ο πατέρας του Εξηκεστίδης ήταν φτωχός. Τούτο, κατά τον Πλούταρχο, ανάγκασε τον Σόλωνα να επιδοθεί στο εμπόριο, που τον ωφέλησε όχι μόνο οικονομικά, αλλά του χάρισε και πλούσιες εμπειρίες, που τον βοήθησαν να αναμιχθεί στα κοινά της πόλης του.

Ο Σόλων, ένας από τους επτά σοφούς, είναι πρότυπο άνδρα, που συγκεντρώνει αρετές και ικανότητες. Ο Σόλων συνδυάζει χαρίσματα μεγάλου πολιτικού και ποιητή, όσο και αν είναι πιο γνωστός ως πολιτικός. Στην ποίησή του βρίσκουμε τον άνθρωπο με τις αρχές και τις ιδέες του και στην πολιτική την πραγμάτωσή τους. Γι’ αυτό και η κατανόηση των ποιημάτων το προϋποθέτει γνώση της πολιτικής ζωής του.

Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατάληψη της Σαλαμίνας το 596 π.Χ. από τους Αθηναίους ενθουσιάζοντας τους με τους στίχους του, ώστε να εκδιώξουν από το νησί τους τους Μεγαρείς, που το κατείχαν τότε. Η Σαλαμίνα είχε εμπορική και στρατιωτική σημασία για την Αθήνα.

Σαν άρχοντας το 594/3 έλαβε εξουσιοδότηση με απόλυτη ελευθερία να ρυθμίσει τις μεγάλες διαφορές ανάμεσα στους ‘πολλούς’ και στους ‘ολίγους’. Πέτυχε την επιβολή της ‘συσάχθειας’ με παράλληλη απαγόρευση των ‘όρων’, που έστηναν οι ισχυροί στα αγροκτήματα των φτωχών, που δανείζονταν από τους πρώτους με υποθήκευση της ιδιοκτησίας τους σε γη και της προσωπικής τους ελευθερίας.

Επίσης εναντιώθηκε στην τυραννίδα του Πεισιστράτου, στην αρχή της οποίας πέθανε ο Σόλων.

Ο Σόλων ταξίδεψε πολύ στη ζωή του. Ο Ηρόδοτος μας διηγείται τον περίφημο διάλογο του Σόλωνα με τον Κροίσο για τον ‘ολβιώτατο’ των ανθρώπων.

Το έργο του Σόλωνα ως ποιητή και νομοθέτη περιλαμβάνει ‘νόμους’ και ‘δημηγορίες’, ελεγείες, ιάμβους και επωδούς. Από όλα αυτά τα ποιήματα μας σώθηκαν περίπου 200 στίχοι από τις ελεγείες, 20 από τροχαϊκά και 45 ιαμβικά ποιήματα. Μερικοί στίχοι, που αποδίδοντα στον Θέογνη, ανήκουν, κατά τους μελετητές, στον Σόλωνα.

Το ποιητικό έργο του Σόλωνα δεν μπορεί να διαχωριστεί από την πολιτική δραστηριότητά του. Ο Σόλων ο Αθηναίος είναι η πρόδρομη ποιητική φωνή της Αθήνας. Πιστεύει ότι ο άνθρωπος δεν έχει μόνον ιδιωτική ζωή, αλλά ως μέλος ενός κοινωνικού συνόλου μετέχει και της πολιτικής κοινότητας με τις ευθύνες που του αναλογούν. Για να υπάρχει ατομική και κοινωνική ευδαιμονία, πρέπει να διέπει τις σχέσεις των ανθρώπων ο αλληλοσεβασμός, η τάξη και η ισορροπία, που επιφέρουν την αρμονία, σαν αυτή που ορίζει τους νόμος του σύμπαντος.

Ο Σόλων με την πολιτική δραστηριότητά του και με την ζωή του δίνει παράδειγμα δίκαιου, έντιμου και συνετού πολιτικού άνδρα. Ο ποιητής Σόλων είναι ο πολιτικός οραματιστής μιας δίκαιης κοινωνίας. Διδακτικός ποιητής, με απλότητα και λιτότητα σκέψης διαυγής και ειλικρινής, με γλώσσα σφριγηλή και καυστική, κατέχει περίοπτη θέση στον αρχαϊκό λυρισμό.

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΣΟΛΩΝΑ

Όρισε να διαγραφούν όλα τα χρέη, και στο μέλλον να μην δίνονται δάνεια με ενέχυρο το ανθρώπινο σώμα.

Έγινε αύξηση στις μονάδες βάρους και στην τιμή του νομίσματος. Έδωσε δηλ. στην μνα αξία 100 δραχμών από 73 πού είχε πριν. Όσοι είχαν γίνει φυγόδικοι λόγω χρεών, επέστρεψαν και απόκτησαν ελευθερία.

Τότε συνέβη και ένα άσχημο γεγονός, καθώς ξεκίνησε να ξεγράψει τα χρέη, το έκανε γνωστό στους φίλους του Κόνωνα, Κλεινία και Ιππονίκο. Αυτοί προτού εξαγγελθεί το μέτρο δανείστηκαν χρήματα. Μετά την δημοσίευση του νόμου κατηγορήθηκε ο Σόλων.

Με τους νόμους του δεν ικανοποιήθηκε κανείς, ούτε οι πλούσιοι ούτε οι φτωχοί, οι οποίοι περίμεναν το ξαναμοίρασμα της γης όπως είχε κάνει ο Λυκούργος. Εκείνος όμως ήταν 11ος απόγονος του Ηρακλή, ήταν βασιλιάς πολλά χρόνια στη Λακεδαίμονα και είχε μεγάλο κύρος φίλους και δύναμη. Και χρησιμοποιώντας την βία παρά την πειθώ κατάφερε να μην υπάρχουν ούτε πλούσιοι ούτε φτωχοί. Τέτοιο πράγμα ο Σόλων δεν μπόρεσε να πετύχει διότι ήταν άνθρωπος του λαού και δεν είχε μεγάλη περιουσία. Γρήγορα όμως αναγνώρισαν το συμφέρον τους και αφήνοντας τα παράπονα έκαναν μια θυσία που την ονόμασαν θυσία της Σεισάχθειας.

Πρώτα λοιπόν ο Σόλων κατάργησε τους νόμους του Δράκοντα που ήταν αυστηροί και προέβλεπαν σαν ποινή τον θάνατο ακόμα και για την οκνηρία. Όταν ο ίδιος ο Δράκων ρωτήθηκε γιατί θέσπισε την ποινή του θανάτου για τα πιο πολλά αδικήματα, αποκρίθηκε ότι στα μικρά νόμιζε πως άξιζε αυτή η τιμωρία, ενώ στα μεγάλα δεν έμενε μεγαλύτερη.

ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΣΕ ΤΑΞΕΙΣ

Διαχώρισε τους πολίτες με βάση το ετήσιο εισόδημά τους, σε ξηρά και υγρά προϊόντα.

Έτσι όσους είχαν ετήσιο εισόδημα 500 μέτρα τους τοποθέτησε στην 1η κατηγορία.

Στη 2η κατηγορία ήταν αυτοί πού είχαν την δυνατότητα να συντηρούν άλογο ή είχαν εισόδημα 300 μέτρα και τους ονόμασε Ιππείς.

Ζευγίτες ονομάστηκαν όσοι ανήκαν στην 3η κατηγορία με εισόδημα 200 μέτρα. Όλοι οι υπόλοιποι ονομάστηκαν Θήτες, αυτοί δεν είχαν κανένα αξίωμα, αλλά έπαιρναν μέρος στην διοίκηση της πόλης με την συμμετοχή τους στην εκκλησία του δήμου και στα δικαστήρια.

Από τούς πιο παράξενους νόμους του Σόλωνα είναι αυτός που ορίζει ότι χάνει τα πολιτικά του δικαιώματα όποιος σε περίπτωση εμφύλιας διαμάχης, έμενε ουδέτερος.

ΤΑΞΙΔΙΑ

Ο Σόλων πήρε άδεια 10 ετών από τους Αθηναίους και ξεκίνησε τα ταξίδια του από την Αίγυπτο. Πέρασε λίγο καιρό φιλοσοφώντας με τους γύρω από τον Ψενώπη τον Ηλιουπολίτη και τον Σώγχη τον Σαίτη, που ήταν από τους πιο σοφούς ιερείς. Από αυτούς άκουσε, όπως λέει ο Πλάτωνας και την διήγηση για την Ατλαντίδα. Έπειτα ταξίδεψε στην Κύπρο, όπου τον δέχτηκε θερμά ο Φιλόκυπρος.

================================

Παρατήρηση για σχόλια:

1. Φάγανε, φάγανε σαράντα χρόνια με δέκα μασέλες. Βόλεψαν παιδιά και συγγενείς για τα επόμενα 100 χρόνια, και τώρα που χόρτασαν ξεπουλούν την Ελλάδα, πράγμα που είναι η μεγαλύτερη των ύβρεων..