Εντυπώσεις από την ανασκαφή στην Αμφίπολη

Γερ. Γ. Γερολυμάτου: Λεπτομέρεια του ψηφιδωτού

 από την έγχρωμη αναπαράσταση για την «Πύλη των Καρυατίδων»

του Γεράσιμου Γ. Γερολυμάτου

Από την αρχή ακόμα της ανασκαφής, απέφυγα κάθε εμπλοκή στα «αρχαιολογικά» της Αμφίπολης και παρόλο που ένα από τα παιδικά μου όνειρα, ήταν μεταξύ άλλων να γίνω και αρχαιολόγος, περιορίστηκα στα αμιγώς καλλιτεχνικά, που είναι μια ενασχόληση επί των απτών πραγμάτων και όχι αβασάνιστες θεωρίες, από αυτές που ακούσαμε και ακούμε σε ρυθμό καταιγίδας. Όχι, ότι και εγώ δεν είχα μια άποψη να καταθέσω, όπως έχουν όλοι, αλλά σεβάστηκα το προβάδισμα των ειδικών, μέχρι της τελικής απογοήτευσης μου.

Έτσι, θεωρώ πως έχω κάθε δικαίωμα τώρα, να γράψω για κάποια πράγματα που έχω αντιληφθεί τον τελευταίο καιρό, αναφορικά με αυτές τις ιδιότυπες αρχαιολογικές διαμάχες, πάντα βεβαίως από τη σκοπιά του παρατηρητή.

Κατά αρχήν, μου έκανε τρομερή εντύπωση, το πόσοι καθηγητές αρχαιολογίας υπάρχουν μαζί με τους ομότιμους, τους αναπληρωτές και τους λοιπούς ντόκτορες! Νόμιζα, ότι στην Ελλάδα είχαμε μόνο πολλούς προέδρους και στρατηγούς ε.α και ας μην έχουμε πολλούς στρατιώτες. Όλοι αυτοί, λοιπόν, βγήκαν σαν τα σαλιγκάρια μετά από τη «βροχή» της ανασκαφής. Όχι πάντως, με την ίδια βιασύνη όλοι, ή με την ίδια απόλυτη άποψη. Ας το αναγνωρίσουμε αυτό, στους λίγους σοβαρούς.

Ένα δεύτερο, που μου έκανε επίσης εντύπωση, είναι η ωμή παράβαση της βασικής επαγγελματικής αρχής, που λέει πως: «ειδικός, ειδικού μάτι δεν βγάζει!». Και οπωσδήποτε όχι δημόσια! Διότι απλά, θα αναρωτηθεί ο κάθε ένας: «Μα καλά, αυτοί όλοι στο ίδιο πανεπιστήμιο δεν φοίτησαν; Ή μήπως η ειδικότητα και το πτυχίο του ενός, είναι καλύτερα από του άλλου;». Μήπως η Περιστέρη ήταν περιπτερού, που την πήραν ξαφνικά από το περίπτερο και την έκαναν αρχαιολόγο, ενώ οι άλλοι, οι «κανονικοί» αρχαιολόγοι, αντί να είναι στην Αμφίπολη κάθονται τώρα στον μαλακό καναπέ τους, πληκτρολογώντας την επόμενη δήλωση-θεωρία τους;

Εδώ, όμως, σε αυτήν την «σκανδαλώδη» όπως εξελίσσεται ανασκαφή, απλά ξεματιάστηκαν μπροστά στα μάτια των απλών Ελλήνων, των μη «ειδικών», που μπορούν όμως να ξεκαρδίζονται με τις «ειδικές» μαλακίες που ακούν! Διότι, ακόμη και ένας έμπειρος οικοδόμος του δημοτικού, μπορεί να καταλάβει, πως η ύπαρξη πατώματος σφράγισης με πλάκες, εφόσον υπήρχε υπόγειος χώρος, θα απαιτούσε και κάποιες επιπλέον βάσεις στήριξης. Όμως οι ειδικοί, έχουν μια τάση να δυιλίζουν τον κώνωπα και τελικά να πνίγονται σε μια κουταλιά νερό, συζητώντας ατέρμονα και «επιστημονικά», για πράγματα που και οι απλοί άνθρωποι μπορούν να καταλάβουν εύκολα.

Ένα τρίτο, που με εντυπωσίασε, είναι η καλπάζουσα φαντασία ορισμένων στην πλοκή των σεναρίων. Και τι δεν έχουμε ακούσει! Μέχρι και για το κεφάλι της Σφίγγας 100 κιλών ακούσαμε, ότι χρησιμοποιήθηκε ως πολιορκητικός κριός από τους τυμβωρύχους για να σπάσουν την μαρμάρινη Θύρα και ας της έχει σπάσει μόνο η μυτούλα! Μέχρι για βάση βωμού πάνω στο ψηφιδωτό που αποκολλήθηκε και το οποίο ευθύνεται λέει για την κυκλική φθορά ακούσαμε (εδώ πέφτουν και οι βλεφαρίδες, όχι μόνο τα μαλλιά!). Μέχρι και για τσουνάμι του ποταμού ακούσαμε. πως έβαλε την άμμο μέσα και ας «φωνάζουν» οι διαφραγματικοί τοίχοι πως κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο. Και όλα αυτά τα ακούσαμε από ειδικούς, που σαν τις Κασσάνδρες, βιάζονται ως πρόθυμοι αγγελιοφόροι του κακού, μην τυχόν και τους προλάβει η ανασκαφή και δεν μπορέσει έτσι να αποδειχθεί το «προορατικό» χάρισμα τους,  να «βλέπουν» μέσα στους τάφους, απογοητεύοντας προκαταβολικά τους πάντες με την «προφητική» αυθεντία τους και γρουσουζεύοντας από την αρχή με τον αρνητισμό τους την ανασκαφή!

«Είναι συλημένος!», «Δεν θα βρουν τίποτα μέσα!», Δεν υπάρχει άλλος θάλαμος!», «Είναι ρωμαϊκός!», «Δεν υπάρχουν μακεδονικοί τάφοι με υπόγειο!» (σ.σ. έχουν βρεθεί άλλοι τρεις). Κρώζουν σαν τις κουρούνες, αλλά χωρίς μια επανόρθωση, όταν αποδεικνύεται τελικά πως ήταν λάθος η ανοησία που πρέσβευαν. Πέφτουν τότε σε «επιστημονική» αφασία για να καλύψουν τις γκάφες, τις οποίες υπερασπίζουν, στο όνομα μαθές της «μη ποινικοποίησης της επιστημονικής άποψης» και της «προσφοράς στον επιστημονικό διάλογο!». Ενώ, θα έπρεπε απλά να κατεβάζουν το κεφάλι.

Η Κ. Περιστέρη μου είναι παντελώς άγνωστη, όπως άγνωστοι μου είναι και εκείνοι, αλλά δε μπορώ να μην πω (και ας μην εισάκουσε την παράκληση να μου δώσει κάποιες χρωματικές πληροφορίες), ότι έχει δίκιο να διαμαρτύρεται, αφού επί της ουσίας οι άλλοι «ειδικοί» αμφισβητούν την επιστημονικότητα της εργασίας της, δηλαδή την δική της ειδικότητα! Μου θυμίζουν λοιπόν εκείνους, που κάθονται στις κερκίδες του σταδίου και χαζεύουν κάτω στον στίβο τον αθλητή, που τρέχει καταιδρωμένος και του φωνάζουν: «Δεν τρέχεις καλά ρε! Δεν έχεις ρυθμό! Δεν, δεν..!». Όμως, την πίεση την νιώθει μόνο η Περιστέρη, που έχει όλη την ευθύνη επάνω της. Γιατί, αν όμοι γένοιτο, πέσει ο τύμβος και τους πλακώσει, η ιστορία θα γράψει εκείνην με μαύρα γράμματα και όχι τους «ειδικούς» του τηλεοπτικού δεκάλεπτου, που δεν θα τους θυμάται κανείς και ήδη θα τους ξεχάσει, έτσι και αλλιώς, μόλις σβήσουν οι προβολείς της ανασκαφής.

Ματαιότης, ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης! Αυτό που την πληρώνει τελικά, είναι η αξιοπιστία της αρχαιολογίας και το μνημείο της Αμφίπολης, που η ανθρώπινη κενοδοξία και η σκοπιμότητα, το ενέπλεξαν σε ένα κουβάρι άλυτων γρίφων, ανούσιων αντιπαραθέσεων και επικοινωνιακών τεχνασμάτων.