Ο Γάλλος ζωγράφος Jean-Baptiste-Siméon Chardin, (1699 - 1779)

Still Life with Attributes of the Arts, Ζαν Μπατίστ Σιμεόν Σαρντέν - Ερμιτάζ

Γράφτηκε από την  Κατερίνα Ρουμπέκα

Ο Ζαv - Μπατίστ - Σιμεόν Σαρντέν, γεννήθηκε στο Παρίσι το 1699 και πέθανε το 1779. Γάλλος ζωγράφος, ένας από τους εκπροσώπους του ρεαλισμού. Αφού επέσυρε την προσοχή με έναν αξιόλογο πίνακα για έναν χειρουργό φίλο του πατέρα του (τεχνίτη που έφτιαχνε μπιλιάρδα για τον βασιλιά), ο Σαρντέν εξέθεσε για πρώτη φορά στην έκθεση στην πλατεία Ντωφίν, όπου την ημέρα της εορτής του Corpus Domini οι νεαροί ζωγράφοι παρουσίαζαν τα πρώτα τους έργα.

Το έργο του, που παρουσίαζε ένα χάλκινο ανάγλυφο, αγοράστηκε από τον Ζαν Μπατίστ Βαν Λόο, του οποίου ήταν βοηθός στην επισκευή των τοιχογραφιών του Ρόσσο και του Πριματίτσιο στο Φονταινεμπλώ.

 

Αυτοπροσωπογραφία με παστέλ

Το 1728, σε άλλη έκθεση στην ίδια πλατεία, εξέθεσε, ανάμεσα σε άλλα έργα, το «Σελάχι», (La Raie), το 1728, (νεκρή φύση, που βρίσκεται στο Λούβρο τώρα), για το οποίο δόθηκε στον ζωγράφο το όνομα Ρέμπραντ της Γαλλίας. Το επόμενο έτος έγινε δεκτός στην Ακαδημία ως «ζωγράφος φρούτων, λουλουδιών και μικρών αντικειμένων». Από τα χαρακτηριστικά του έργου του δεν πρέπει να λησμονηθεί η αγάπη του για τα μικροπράγματα. Στην αρχή επιδόθηκε κυρίως στις νεκρές φύσεις και στις όψεις της καθημερινής ζωής των αστών που τον περιτριγύριζαν.

 

H Ρίνα, 1728, Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι.

Έπειτα, ιδιαίτερα μετά το 1730, στα έργα του αρχίζουν να παρουσιάζονται συχνότερα τα πρόσωπα. Τα πρόσωπά του ανήκουν στην απλή και σοβαρή τάξη, που θα γίνει προστάτης των καλλιτεχνών και που πραγματοποιεί ραγδαία κοινωνική άνοδο στη Γαλλία. Οκτώ πίνακες, περίφημοι σήμερα «Κορίτσι με τον αητό», «Κορίτσι με τα κεράσια», που παρουσιάστηκαν στο Σαλόν του 1737, ενίσχυσαν την μεγάλη φήμη που είχε ήδη.

 

Ο πύργος με τα τραπουλόχαρτα, 1735

Υπάρχουν πολλοί πίνακες του Σαρντέν με το ίδιο θέμα. Αυτός ο πίνακας «Ο πύργος με τα τραπουλόχαρτα», υπογράφεται στο κάτω μέρος και χρονολογείται από το 1735. Παριστάνει ένα παιδί που διασκεδάζει στήνοντας με τραπουλόχαρτα ένα φανταστικό οικοδόμημα σε ένα πράσινο τραπέζι. Ο Σαρντέν αγαπούσε πολύ τα θέματα αυτού του είδους, πιστές απηχήσεις της καθημερινής ζωής, που δεν έπαψε να τον ενδιαφέρει, σε μια εποχή που ήταν ακόμα διαποτισμένη από την αισθητική του ροκοκό. Τον ενθάρρυνε σε αυτή την κατεύθυνση ο Ντιντερό. Το έργο του ανήκει στο ρεαλιστικό ρεύμα. Περιφρονώντας τις επιτηδεύσεις και την ερωτική μυθολογία των συγχρόνων του, Βαττώ και Μπουσσέ, ο Σαρντέν προβάλλει ένα όραμα πιο σοβαρό, που διατηρεί ωστόσο μια εξαίρετη χάρη.

 

Προμηθεύτρα, 1739

Ο πίνακας «Η Προμηθεύτρα», είχε εκτεθεί στο Σαλόν του Λούβρου το 1739, μαζί με άλλα έργα του καλλιτέχνη, που δείχνουν πως ο Σαρντέν κατέληξε να δημιουργήσει ένα προσωπικό στυλ απεικονίζοντας εσωτερικά, αντικείμενα καθημερινής χρήσεως ή πρόσωπα της μικροαστικής ζωής. Οι αδερφοί Γκονκούρ το 1881, έλεγαν ότι η ζωγραφική του Σαρντέν περιορίζεται στον ταπεινό κόσμο στον οποίο ανήκει ο ίδιος, καθώς και οι συνήθειές του, οι σκέψεις του και τα συναισθήματά του. Επιμένει να βλέπει και να παριστάνει τις σκηνές που τον εντυπωσιάζουν και τον συγκινούν. Ο Σαρντέν αποδίδει το θέμα με τόση ελευθερία, ώστε εμφανίζεται σαν ένας πρόδρομος του ρεαλισμού του 19ου αιώνα. Έξω από κάθε περαστική μόδα, ακολουθεί το ρεαλιστικό ρεύμα, ιταλικής επιδράσεως, που ξεκινάει από τον Λε Ναιν και φτάνει έως τον Κουρμπέ.

 

Προσευχή πριν από το φαγητό, το 1740

Ο πίνακας «Προσευχή πριν από το φαγητό», (La Benedicite), το 1740, δείχνει ένα απλό δωμάτιο, όπου μια γυναίκα βάζει το φαγητό στο τραπέζι και ζητάει από τα παιδιά να πουν την προσευχή τους. Τον Σαρντέν τον τραβούσαν αυτές οι ήρεμες στιγμές από τη ζωή των κοινών ανθρώπων. Αισθάνεται και διατηρεί την ποίηση μιας οικογενειακής σκηνής, χωρίς να ψάχνει για εντυπωσιακά εφέ ή εύστοχες αλληγορίες. Το χρώμα του είναι ήρεμο και συγκρατημένο και τα έργα του ίσως μοιάζουν μουντά. Αν όμως τα μελετήσουμε στο πρωτότυπο, παρατηρούμε μια διακριτική μαστοριά που διαφαίνεται στην ευαίσθητη διαβάθμιση των τόνων και στη φαινομενικά άτεχνη σύνθεση της σκηνής.

 

Το κορίτσι με τη ρακέτα, 1741

Ο Σαρντέν επιδόθηκε στη σύνθεση σκηνών της οικογενειακής ζωής, με την ίδια ευαισθησία όπως στις νεκρές φύσεις, για τα πηχτά φωτεινά χρώματα που τα αντιπαρέθετε αριστοτεχνικά. Οι ηθογραφικές σκηνές του καλλιτέχνη αποδίδονται σαν νεκρές φύσεις. Δεν υπάρχει σε αυτές καμία κίνηση, ο ζωγράφος δείχνει πλήρη αδιαφορία για το αφηγηματικό στοιχείο. Στο έργο του «Το κορίτσι με τη ρακέτα», το 1741, παρατηρούμε αυτό το αποτέλεσμα. Οι ευχάριστες οικείες συνθέσεις, που οι εικονογραφικές τους αξίες βρίσκονται στο πυκνό, πλατιά απλωμένο χρώμα και στα δυνατά, καθαρά διαγραμμένα σχήματα. Ο Σαρντέν παρέθετε το ένα χρώμα δίπλα στο άλλο χωρίς να τα ανακατεύει, έτσι που τα έργα του μοιάζουν με μωσαϊκά, με τον τύπο του κεντήματος που λέγεται σταυροβελονιά. Με την αγάπη του για τα ταπεινά πράγματα και την απλή ζωή της μικροαστικής τάξεως, ο Σαρντέν ήρθε σε αντίθεση τόσο με το ροκοκό όσο και με τον νεοκλασικισμό.

L'Enfant au toton

Ζαν Μπατίστ Σιμεόν Σαρντέν - São Paulo Museum of Art

The House of Cards

Ζαν Μπατίστ Σιμεόν Σαρντέν - Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης

The Laundress

Ζαν Μπατίστ Σιμεόν Σαρντέν - Ερμιτάζ

Soap Bubbles, Ζαν Μπατίστ Σιμεόν Σαρντέν - Los Angeles County Museum of Art 

The Cellar Boy, Ζαν Μπατίστ Σιμεόν Σαρντέν

Raisins et grenades, Ζαν Μπατίστ Σιμεόν Σαρντέν, 1763 - Μουσείο του Λούβρου 

Νεκρη Φυση (Λεπτομέρεια),

Βιβλιογραφία:

- E.H. Gombrich, 1998, «Το χρονικό της Τέχνης», Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης

- Εγκυκλοπαίδεια έγχρωμη «ΔΟΜΗ», Όλες οι γνώσεις για όλους, Τόμος 14ος, 1975, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ» Αθήναι

- Εγκυκλοπαίδεια έγχρωμη «ΔΟΜΗ», Όλες οι γνώσεις για όλους, Πινακοθήκη, 1975, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ» Αθήναι

- Τα Μεγάλα Μουσεία του Κόσμου, (Εθνική Πινακοθήκη-Ουάσιγκτων), (Λούβρο-Παρίσι), (Παλαιά Πινακοθήκη-Μόναχο), (Ουφίτσι-Φλωρεντία), 1970, Εκδόσεις Φυτράκη-Αθήναι

- Ιστοσελίδα της Wikipedia

http://www.artmag.gr/art-history/artists-faces/item/6366-jean-baptiste-simeon-chardin-meros-a