Τα Ψυχοσάββατα και οι ρίζες τους στην Αρχαιότητα

Γιατί ενώ κάθε Σάββατο είναι των Ψυχών διακρίνουμε τέσσερα Ψυχοσάββατα μέσα στο χρόνο; Πως σχετίζονται με την Αρχαιότητα – Το έθιμο με τα κόλλυβα – Τι συμβολίζουν τα υλικά που περιέχουν.

Ψυχοσάββατο ξημερώνει αύριο, Σάββατο 9 Μαρτίου 2024 και πρόκειται για το πρώτο εξέχων της χρονιάς, με δεύτερο και εξίσου σημαντικό το ονομαζόμενο και «Χρυσά Κουφέτα» που ορίζεται κάθε χρόνο το Σάββατο πριν την Δευτέρα της Πεντηκοστής, πρόκειται δηλαδή για το Σάββατο πριν του Αγίου Πνεύματος.

Τούτο εδώ, το αυριανό Ψυχοσάββατο, το προ της Κυριακής της Αποκριάς, αντιμετωπίζεται από την Εκκλησία και τους πιστούς της ως ιδιαίτερο, ξεχωριστό.

Ωστόσο πέραν του αυριανού Ψυχοσάββατου και αυτού των «Χρυσών Κουφέτων» έχουμε ακόμη δύο Ψυχοσάββατα. Το ένα στενά συνυφασμένο με την Ορθόδοξη Εκκλησία και το γνωστό ως το «θαύμα των κολλύβων» και το άλλο περισσότερο καταγεγραμμένο στη λαϊκή παράδοση και πρακτική, ορισμένο από χριστιανικά αλλά και παγανιστικά στοιχεία.

Πρόκειται για τα δύο Σάββατα που ακολουθουν το αυριανό. Το πρώτο προηγείται της Κυριακής της Τυρινής και το άλλο είναι το πρώτο Σάββατο της Σαρακοστής, ημέρα της γιορτής των Αγίων θεοδώρων. Ορίζονται δηλαδή και τα δύο από την Καθαρά Δευτέρα και την έναρξη της Σαρακοστής. Το ένα είναι το πριν και το άλλο το μετά την Καθαρά Δευτέρα.

Κάθε Σάββατο είναι των Ψυχών

Βέβαια αξίζει να επισημανθεί ότι κάθε Σάββατο είναι των ψυχών και πως η Θεία Λειτουργία του Σαββάτου, περιλαμβάνει προσευχές και κείμενα που αναφέρονται στις ψυχές και τη ζωή μετά το θάνατο. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που η Εκκλησία συστήνει τα μνημόσυνα πως είναι αρτιότερο να τελούνται Σάββατο και όχι Κυριακή όπως επί το πλείστον γίνεται για λόγους οικονομικοκοινωνικούς και εργασιακούς.

Το Ψυχοσάββατο πριν την Κυριακή της Τυρινής ή της Συγχωρέσεως

Το Ψυχοσάββατο πριν την Κυριακή της Τυρινής δε συνηθίζεται οι πιστοί να πηγαίνουν κόλλυβα στην Εκκλησία για τους οικείους τους που έχουν πεθάνει.  Ωστόσο η Εκκλησία την ημέρα εκείνη τιμά όλους τους κεκοιμημένους και αναφέρεται στα ονόματα Αξιωματούχων της Εκκλησίας, Εθνικών Ηρώων και ευεργετών και λέγεται πως πρόκειται για ένα Ψυχοσάββατο ιδιαίτερο καθώς αφορά όλους τους πεθαμένους και πολύ περισσότερο εκείνους που δεν είχαν κανέναν ώστε να τους μνημονεύσει μετά το θάνατό τους.

Η λαϊκή παράδοση θέλει το βράδυ του Σαββάτου πριν το ξημέρωμα της Κυριακής της Τυρινής να στρώνεται το τραπέζι του δείπνου με μακαρόνια και τυριά και να μην ξεστρώνεται παρά την άλλη ημέρα καθώς, σύμφωνα με τα έθιμα  που συνδέονται με την Αποκριά, οι ψυχές βρίσκονται στον απάνω κόσμο και με τον τρόπο αυτό έχουν τη δυνατότητα να γευθούν κάτι από τα εγκόσμια εδέσματα λίγο πριν επιστρέψουν και πάλι στον άλλο κόσμο με την έναρξη της Σαρακοστής.

Η Προέλευση των μνημοσύνων χάνεται στο βάθος της Αρχαιότητας

Τα μνημόσυνα είναι πανάρχαιο έθιμο. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως με δεήσεις, θυσίες και προσφορές ήταν δυνατόν να πετύχουν τη συγγνώμη των Θεών για τα αμαρτήματα των νεκρών (Ιλιάδα Ι 497).

Υπήρχαν μάλιστα και ιερείς αγύρτες που επισκέπτονταν τις οικίες των πλουσίων, ισχυριζόμενοι πως είχαν από τους θεούς την εξουσία να συγχωρούν τις αμαρτίες «ζώντων και νεκρών» με κατάλληλες γι΄ αυτές ιεροτελεστίες και θυσίες (Πλάτων, Πολιτεία Β’ 364).

Τα «Νεκύσια» των Αρχαίων Ελλήνων και πότε τελούνταν

Για τη συνέχεια εδώ:

https://infognomonpolitics.gr/2024/03/ta-psychosavvata-kai-oi-rizes-tous-stin-archaiotita/