Αποκριάτικοι μύθοι και θρύλοι σε όλη την Ελλάδα

Οι Απόκριες είναι η περίοδος των τριών εβδομάδων πριν από την Καθαρή Δευτέρα οπότε αρχίζει και η μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Αποκριά (αποκρεά) σημαίνει αποχή από το κρέας. Επίσης, κατά μία εκδοχή, η λατινογενής λέξη «Καρναβάλι» αποτελείται από τις λέξεις carne = κρέας και vale = χαιρετώ.

Την έννοια της αποκριάς την συναντάμε για πρώτη φορά στην Αρχαία Ελλάδα, στις πομπές που γίνονταν κατά τη διάρκεια των Ελευσινίων Μυστηρίων, που μαζί με τα Διονύσια είναι οι πρόγονοι του σημερινού καρναβαλιού. Τις ημέρες των τελετουργιών οι παρευρισκόμενοι μεταμφιέζονταν σε σάτυρους ή κάλυπταν το πρόσωπό τους, προκειμένου να παραμείνει άγνωστη η ταυτότητά τους και επιδίδονταν στον χορό και στο ποτό με προκλητικές πράξεις και έντονη βωμολοχία.

Οι Ρωμαίοι στη συνέχεια ευτέλισαν την ουσία των τελετών αυτών και έτσι τις διέδωσαν στις χώρες της αυτοκρατορίας τους. Η χριστιανική εκκλησία, ιδιαίτερα στους πρώτους αιώνες της ιστορίας της, προσπάθησε με πάθος να καταργήσει τα ειδωλολατρικά αυτά έθιμα ή έστω να τα περιορίσει, στάθηκε όμως μάταιο καθώς οι ρίζες τους ήταν πολύ βαθιές. Γι’ αυτό και στο τέλος τις οικειοποιήθηκε.

Σήμερα οι Απόκριες ονομάζονται «Τριώδιο». Η ονομασία αυτή προέρχεται από τις «τρεις ωδές» του Ευαγγελίου της Ορθοδοξίας. Το «Τριώδιο» αρχίζει την Κυριακή του «Τελώνη και Φαρισαίου», συνεχίζει με την Κυριακή του «Ασώτου Υιού», την Κυριακή της «Απόκρεω» και ολοκληρώνεται την Κυριακή της «Τυρινής» ή «Τυροφάγου». Η επόμενη είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής και ξεκινάει η νηστεία, η οποία διαρκεί 40 ημέρες. Οι χριστιανοί ονόμασαν την μέρα αυτή «Καθαρά Δευτέρα», γιατί με την έναρξη της νηστείας θεωρούσαν ότι ξεκίναγε η «κάθαρση» του σώματος και του πνεύματος.

Η πιο λαμπρή περίοδος της αθηναϊκής Αποκριάς συμπίπτει με την belle epoque στην εποχή του Τρικούπη. Τότε είναι που επικρατεί στα αστικά κέντρα το καρναβάλι δυτικού τύπου, με σερπαντίνες, παλιάτσους, τυποποιημένες μεταμφιέσεις, χορούς, πομπές με άρματα, κομιτάτα και άλλες πολυδάπανες παραστάσεις. Ακόμη και στα τουρκοκρατούμενα Γιάννινα ή στην Κόνιτσα γινόταν η γνωστή παρέλαση των αρμάτων με συμβολικές και σατιρικές παραστάσεις.

Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες να αναβιώσουν τα παραδοσιακά αποκριάτικα έθιμα σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Ένα πραγματικό ψηφιδωτό ιστορίας και λαογραφίας του παρελθόντος ζωντανεύει ξανά. Οι μύθοι και οι θρύλοι της χώρας μας, αυτές τις μέρες, έρχονται στο προσκήνιο και μέσα από τον χορό, το γλέντι και το τραγούδι γίνονται πραγματικότητα.

ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΗ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

 

ΑΜΦΙΣΣΑ

Το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς αναβιώνει στην Άμφισσα ο θρύλος του «στοιχειού». Από τη συνοικία Χάρμαινα, όπου βρίσκονται τα παλιά Ταμπάκικα, και τα σκαλιά του Αι Νικόλα κατεβαίνει το «στοιχειό» και μαζί ακολουθούν εκατοντάδες μεταμφιεσμένοι. Οι θρύλοι για τα «στοιχειά» είχαν μεγάλη διάδοση στην περιοχή. Λέγεται πως τα «στοιχειά» αποτελούν ψυχές σκοτωμένων ανθρώπων ή ζώων που τριγυρίζουν στην περιοχή. Το σπουδαιότερο στοιχειό που είναι συνδεδεμένο με την παράδοση είναι το στοιχειό της «Χάρμαινας». Αυτό αγαπούσε και προστάτευε τους Ταμπάκηδες (βυρσοδέψες), τους οποίους η δουλειά τους ανάγκαζε να βρίσκονται στη Βρύση νύχτα – μέρα. Πολλοί ορκίστηκαν πως είδαν το στοιχειό να τριγυρίζει τη νύχτα σ’ όλη τη συνοικία, να καταλήγει στην πηγή του νερού και να χάνεται. Ακόμη διηγούνται οι πιο παλαιοί πως το στοιχειό της Χάρμαινας έβγαινε κάθε Σάββατο βράδυ, κατέβαινε από της «Κολοκυθούς το Ρέμα» και γύριζε στους δρόμους μουγκρίζοντας και σέρνοντας αλυσίδες.

ΓΑΛΑΞΙΔΙ

Για τη συνέχεια εδώ:

https://ellas2.wordpress.com/2025/02/09/%ce%b1%cf%80%ce%bf%ce%ba%cf%81%ce%b9%ce%ac%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%bf%ce%b9-%ce%bc%cf%8d%ce%b8%ce%bf%ce%b9-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b8%cf%81%cf%8d%ce%bb%ce%bf%ce%b9-%cf%83%ce%b5-%cf%8c%ce%bb%ce%b7-%cf%84-2/#more-210609