Κι άλλα βλάσφημα έργα στην Εθνική Πινακοθήκη!

ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ ΜΑΝΟΣ

Το σκάνδαλο συνεχίζεται…Χθες βράδυ, προσερχόμενος στα εγκαίνια της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης του αείμνηστου ζωγράφου και διπλού συμπατριώτη μου – από Πειραιά και Ύδρα – του πρύτανη της ΑΣΚΤ και ακαδημαϊκού Παναγιώτη Τέτση (1925 – 2016) βρέθηκα εμπρός σε ποικίλες, δυσάρεστες εκπλήξεις.

Καταρχάς ο λίγος κόσμος με τις χτυπητές απουσίες καλλιτεχνών, καθηγητών των σχολών καλών τεχνών, ή ακαδημαϊκών, συναδέλφων του Τέτση. Φαίνεται πως οι παλινωδίες της Εθνικής Πινακοθήκης και το γενικά χαμηλό επίπεδο των δραστηριοτήτων της έχουν αποθαρρύνει ειδικούς και κοινό.

Έπειτα η συνεχιζόμενη, προκλητική αποκαθήλωση των τεσσάρων πινάκων του Χριστόφορου Κατσαδιώτη από την ομαδική έκθεση “Η γοητεία του αλλόκοτου” παρά τις περί του αντιθέτου υποσχέσεις της διεύθυνσης. Οι άδειοι τοίχοι συνεχίζουν να ενοχλούν. Δηλαδή συνεχίζεται η τρομοκρατία των ανθρώπων των σπηλαίων απέναντι σ’ ένα τέμενος του πολιτισμού. Με την αυτολογοκρισία αλλά και τον φόβο των ιθυνόντων να κυριαρχούν. Ντροπή.

Επαναλαμβάνω πώς εν προκειμένω δεν κρίνω τα συγκεκριμένα έργα ή την ποιότητα της περιοδικής αυτής έκθεσης αλλά το δικαίωμα της καλλιτεχνικής έκφρασης ακόμα κι αν αυτή η έκφραση δεν αρέσει στους λίγους ή και στους πολλούς. Η μόνη εξαίρεση που αναγνωρίζω, είναι η προσβολή συμβόλου αλλά κάτι τέτοιο δεν ισχύει στην περίπτωση μας.

Τέλος, ο τρόπος με τον οποίο και η Εθνική Πινακοθήκη και το υπουργείο πολιτισμού αντιμετώπισαν αυτό το κατασκευασμένο “σκάνδαλο”, δείχνει πως λείπουν τόσο η ψυχραιμία όσο και η σοβαρότητα κι από τους δύο αυτούς φορείς. Είναι προφανές ότι από την διεύθυνση της Εθνικής Πινακοθήκης ελλείπουν επίσης τόσο τα κριτήρια, επιστημονικά και αισθητικά, για αυτό κι ο εκθέτει δίπλα δίπλα αριστουργήματα και μετριότητες, όσο και το αίσθημα του γελοίου. Ή, καλύτερα, της αυτογελοιοποίησης.

Αλλιώς δεν θα παρουσίαζε (και αυτό ήταν η πιο οδυνηρή έκπληξη) ένα άθλιο πορτρέτο-αγγαρεία εκ μέρους του ζωγράφου, της συμβούλου της υπουργού κ. Άννας Παναγιωταρέα κεντρικά και σαν σημείο αναφοράς ακυρώνοντας έργω την όποια αξία της έκθεσης. Έτσι δημιουργείται αβίαστα η εντύπωση πως όλη η εκδήλωση οργανώθηκε για να προβληθεί (ως μνημείο του kitch;) η συγκεκριμένη προσωπογραφία που πάντως αδικεί κυρίως τον Τέτση ως πορτρετίστα. Το πιο αστείο μάλιστα ήταν ότι κανείς από τους “επισήμους” δεν αντελήφθη το αστείο του πράγματος.

Η “ειδωλολατρεία” μάλιστα συνεχιζόταν με την υπουργό και την σύμβουλο της, την διευθύντρια και την πρόεδρο της ΕΠΜΑΣ, να ποζάρουν πανευτυχείς εμπρός σ’ αυτό το “ιερόσυλο έργο” που προσβάλει ένα κρατικό μουσείο, απόλυτα σίγουρες ότι ουδείς – αφού δεν υπάρχει αστυνομία τέχνης στον τόπο μας – δεν μπορεί να το αποκαθηλώσει. Αστειεύομαι προφανώς.

Κι άλλα σκάνδαλα

Τον επίσημο κατάλογο της έκθεσης υπογράφουν μεταξύ των άλλων η δημοσιογράφος κ. Παναγιωταρέα και ο γιατρός κ. Παΐσιος, γνωστός για την επιμέλεια έκθεσης στο ΚΠΣΝ τα ζωγραφικά έργα της οποίας καταδικάστηκαν πρωτοδίκως ως αντίγραφα φωτογραφιών του καθ. Γιώργου Κατσάγγελου. Τόσο καλά! Ή, καλύτερα, Μωραίνει Κύριος…

Τα ανωτέρω σχόλια μου δεν αναφέρονται προφανώς στον Τέτση τον οποίο ήξερα προσωπικά, τον οποίο σέβομαι και του οποίου τους μαθητές εκτιμώ αλλά στο ότι στήθηκε μια ολόκληρη έκθεση μόνο και μόνο για να παρουσιαστεί ένα άθλιο πορτρέτο. Όσο για την ζωγραφική του δωρεά στην Εθνική Πινακοθήκη είναι, φοβάμαι, κατώτερη του συνόλου έργου του. Με χειρότερη την τεράστια πλην συνθετικά αμήχανη “Λαϊκή Αγορά” της εισόδου.

Γενικό συμπέρασμα: Τα μικρού μεγέθους, τα νεανικά του έργα είναι διαμαντάκια, τα μεγάλα είναι συνήθως φλύαρα, μάλλον ασχεδίαστα και στοχεύουν σ’ ένα συγκεκριμένο κοινό. Με μερικές πάντως λαμπρές εξαιρέσεις. Επίσης είναι αφελής ο τρόπος με τον οποίον οργανώνεται το υλικό σε ενότητες του τύπου “ο πεύκος” (sic), “η θάλασσα”, “τα βράχια”, ή το ακόμα πιο αφελές “παιχνίδια με το φως”. Λες και υπάρχει ζωγραφική που δεν παίζει με το φως. Υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσα να μιλήσω για τον διάλογο του Τέτση με τον Bonnard και τον Vuillard. Όχι όμως έτσι.

Είχα δει και είχα κριτικάρει αρνητικά ανάλογη, απλοϊκή αντιμετώπιση πινάκων στο μουσείο Κατσίγρα από την νυν διευθύντρια της ΕΠΜΑΣ όπου ένας μαγικός ζωγράφος, ο Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, εκτίθεται δίπλα – δίπλα με έναν καλλιτέχνη κορνιζάδικου μόνο και μόνο επειδή έχουν κοινό θέμα. Θεωρώ αυτό το αν-αισθητικό κριτήριο τεράστιο, μουσειολογικό λάθος και οφείλω να καταθέσω τη γνώμη μου. Ελπίζω και οι άλλοι συνάδελφοι να πάρουν σχετικά θέση.

Προβλέπω τέλος ότι δεν θα δούμε ποτέ μίαν ανάλογη αναδρομική έκθεση του Παπαλουκά, του Κόντογλου, του Μπουζιάνη ή του Διαμαντόπουλου, των κορυφαίων του προηγούμενου αιώνα, στην Εθνική Πινακοθήκη επειδή οι ζωγράφοι αυτοί δεν έφτιαξαν πορτρέτο της Παναγιωταρέα.

ΥΓ. Συγχωρήστε την οργή μου αλλά οι κύριες της Αυλής – παρντόν της Πινακοθήκης – αρνήθηκαν να δανείσουν δύο (2) έργα του Διαμαντόπουλου από τις αποθήκες της Πινακοθήκης για την αναδρομική του που οργάνωσα στη Λάρισα. Είχα τότε – πριν δύο μήνες – απευθύνει μέσω του φιλόξενου SLpress ανοιχτή επιστολή προς την υπουργό διαμαρτυρόμενος σχετικές για την αυθαιρεσία χωρίς, φευ, απάντηση. Όμως οι εθνικοί θησαυροί δεν είναι φέουδο κανενός. Ούτε τα ιδιωτικά βίτσια συνιστούν καλά και σώνει δημόσιες αρετές (θυμάστε την ταινία);

https://slpress.gr/politismos/ki-alla-vlasfima-erga-stin-ethniki-pinakothiki/