Τα χάνια της Ηπείρου, ένα ταξίδι στον χρόνο

Στην Ήπειρο, υπήρχαν πολλά, μικρότερα ή μεγαλύτερα χάνια και βρίσκονταν σε επιλεγμένα σημεία, περάσματα, κοντά σε χωριά και ανήκαν κυρίως σε γαιοκτήμονες.

Τα χάνια ή Καραβάν Σεράγια, οι χανιτζήδες, οι αγωγιάτες, οι περιηγητές, ήταν ένας κόσμος, που για αιώνες «καθόριζε» τους δρόμους του εμπορίου, τις μετακινήσεις, τα ταξίδια.

Ο Αρτινός ιστορικός ερευνητής Φώτιος Βράκας, έκανε έρευνες σε ελληνικά και ξένα αρχεία και παραθέτει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ σημαντικά στοιχεία για τη ζωή στα χάνια, από τον 17ο έως τον 20ο αιώνα.

Όπως αναφέρει ο κ. Βράκας, τα χάνια ήταν πρόχειρα πανδοχεία, συνήθως προσέφεραν νυχτερινό κατάλυμα, ασφάλεια, ησυχία στους οδοιπόρους κυρίως στα καραβάνια, ενώ υπήρχαν και καταστήματα. Ο χρόνος διαμονής ήταν περιορισμένος, μια νύχτα. Μόνο στο περίφημο Ιμαρέτ στην Άρτα, ο επισκέπτης μπορούσε να μείνει έως και τρεις ημέρες.

Ήταν απλά, με έναν ή δύο ορόφους και μεγάλες αυλές. Είχαν ένα καπηλειό, στάβλο για τα ζώα και δωμάτια στον όροφο.

Το καπηλειό ήταν ένα δωμάτιο, δίπλα στην είσοδο. Εκεί συγκεντρώνονταν οι πελότες, συζητούσαν, έπιναν ροφήματα, ενώ το μαγειρειό ήταν στο κατώι, έναν χώρο λίγα σκαλιά πιο χαμηλά από το καπηλειό. Εκεί, οι ταξιδιώτες που ήταν εφοδιασμένοι με τρόφιμα,είχαν τη δυνατότητα να μαγειρέψουν μόνοι τους.

Ο χώρος του στάβλου ήταν στο ισόγειο, το οποίο συνήθως ήταν πλακόστρωτο και στα πλάγια είχε ταΐστρες, μεγάλες σκάφες όπου έβαζαν χόρτο, βρίζα και βρώμη για τα ζώα. Για την τροφή των ζώων, ήταν υπεύθυνοι οι χανιτζήδες

Ο καθαρισμός του στάβλου γινόταν με μεγάλες σκούπες από κλαδιά, ενώ τις κοπριές τις μάζευαν άνθρωποι που έρχονταν από τα κοντινά χωριά, για να τις μεταφέρουν με γαϊδουράκια ως λίπασμα στα μποστάνια τους.

Ο τόπος όπου χτίζονταν ήταν επιλεγμένος, κυρίως σε κεντρικούς δρόμους και περάσματα εμπορίου. Οι χανιτζήδες φρόντιζαν να υπάρχουν κοντά βρύσες με αρκετό νερό, για τα ζώα και τους ταξιδιώτες, για να πλένονται, να δροσίζονται. Σημαντικό σημείο για το κάθε χάνι ήταν το πηγάδι, από το οποίο ανεφοδιάζονταν για τον δρόμο, για να ποτίζουν τα ζώα και να καθαρίζουν τον χώρο.

Το Καραβάν Σεράι του Γοργόμυλου

Μεταξύ της Σαλαώρας στην Άρτα και των Ιωαννίνων, το μεγάλο Καραβάν Σεράι, το περίφημο Χάνι στο Γοργόμυλο, έμελε να δώσει το όνομα του στο ξεχασμένο σήμερα, Καρβασαρά της Ηπείρου, το γεωγραφικό διαμέρισμα με τα 14 χωριά, ανάμεσα στην κοιλάδα του Λούρου και το δυτικό Ξηροβούνι. Είχε ζωή για αιώνες, στο πέρασμα από τον βορρά προς τον νότο.

Για το χάνι αυτό ο Οθωμανός περιηγητής Ελβιγιά Τσελεμπί το 1670, γράφει:

Για τη συνέχεια εδώ:

https://ellas2.wordpress.com/2025/09/17/%cf%84%ce%b1-%cf%87%ce%ac%ce%bd%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b7%cf%80%ce%b5%ce%af%cf%81%ce%bf%cf%85-%ce%ad%ce%bd%ce%b1-%cf%84%ce%b1%ce%be%ce%af%ce%b4%ce%b9-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%cf%87%cf%81/#more-220122