Μοναδική τοιχογραφία του Καλού Ποιμένα βρέθηκε στην Νίκαια της Βιθυνίας

Τοιχογραφία του Καλού Ποιμένα. [Credit: Andalou Agency]

Ένας τάφος με περίτεχνες τοιχογραφίες, που απεικονίζει τον Χριστό ως τον Καλό Ποιμένα ανακαλύφθηκε στην αρχαία Νίκαια της Μικράς Ασίας. Αν και δεν βρέθηκαν αντικείμενα στο εσωτερικό του που να καθορίζουν την ημερομηνία κατασκευής του, το αρχιτεκτονικό του ύφος, συγκρίσιμο με άλλα τάφοι, υποδηλώνει ότι χρονολογείται στον 3ο αιώνα μ.Χ.

Ο τάφος βρέθηκε στη νεκρόπολη Hisartepe, ένα νεκροταφείο λίγο έξω από τα τείχη της αρχαίας πόλης, το οποίο ήταν σε χρήση από τον 2ο έως τον 5ο αιώνα μ.Χ. Είναι μία από τις μεγαλύτερες νεκροπόλεις της περιοχής και χρησιμοποιούνταν από ανθρώπους όλων των κοινωνικών τάξεων, όπως αποδεικνύεται από τη μεγάλη ποικιλία τύπων τάφων, από κιβωτιόσχημους έως λίθινες σαρκοφάγους και κεραμοσκεπείς τάφους, που είναι μοναδικοί στην Νίκαια.

Αυτές οι ταφές χρησιμοποιούνταν όχι μόνο από τις ελίτ οικογένειες, αλλά και από ομάδες χαμηλότερου εισοδήματος, αποδεικνύοντας την κοινωνική πολυμορφία της Νίκαιας κατά τη ρωμαϊκή και την πρώιμη χριστιανική περίοδο.

Η ταφική κλίνη απέναντι από την τοιχογραφία του Καλού Ποιμένα στον βόρειο τοίχο.  [Credit: Andalou Agency]

Οι ανασκαφές στο Hisartepe έχουν αποκαλύψει στο παρελθόν νομίσματα, κεραμικά και διακοσμητικά αρχιτεκτονικά στοιχεία, αλλά ποτέ πριν δεν είχε βρεθεί εδώ χριστιανική τέχνη με μορφές. Αυτό καθιστά την τοιχογραφία του Καλού Ποιμένα την πρώτη απεικόνιση του Ιησού που έχει ανακαλυφθεί ποτέ σε αυτή τη νεκρόπολη.

Ο τάφος με τις τοιχογραφίες ήταν ένας υπόγειος θάλαμος σκαμμένος στο έδαφος. Ο νότιος τοίχος του τάφου καταστράφηκε, αλλά ο ανατολικός, δυτικός και βόρειος τοίχος είναι άθικτοι, όπως και η θολωτή οροφή. Όλοι είναι καλυμμένοι με τοιχογραφίες σε έντονα χρώματα που απεικονίζουν λουλούδια, πουλιά, σπειροειδή μοτίβα, παχιά κόκκινα περιγράμματα και ανθρώπινες μορφές. Πρόκειται για το πρώτο παράδειγμα χριστιανικής εικαστικής τέχνης που βρέθηκε στη νεκρόπολη Hisartepe.

Η κεντρική τοιχογραφία κοσμεί τον βόρειο τοίχο πίσω από την κλίνη, που αποτελείται από τετράγωνα κεραμικά πλακίδια, όπου τοποθετούνταν οι νεκροί για να αναπαυθούν. Η θολωτή οροφή δημιουργεί ένα ημικυκλικό πάνελ με καμάρα πάνω από την κλίνη και είναι διακοσμημένο με την εικόνα ενός νεαρού, αγέννητου Ιησού που στέκεται με ένα κριάρι στους ώμους του. Ζευγάρια κατσικιών στέκονται στο πράσινο από κάθε πλευρά του.

Οι αρχαιολόγοι καθαρίζουν τα πλακάκια από τερακότα της ταφικής κλίνης.  [Credit: Andalou Agency]

Ο υπόγειος τάφος που ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια της ανασκαφικής περιόδου του 2025 ξεχωρίζει για τις εξαιρετικά καλοδιατηρημένες τοιχογραφίες του. [Credit: Arkeoloji Haber]

Αυτή η εικονογραφία του Ιησού ως ποιμένα ήταν ευρέως διαδεδομένη στη ρωμαϊκή ταφική τέχνη κατά την πρώιμη χριστιανική περίοδο και θα εξελιχθεί σε ένα από τα σημαντικότερα μοτίβα της χριστιανικής εικονογραφίας, αλλά αυτό είναι το παλαιότερο γνωστό παράδειγμα από την πρώιμη χριστιανική περίοδο εκτός Ιταλίας.

Ο δυτικός τοίχος του τάφου απεικονίζει ένα παντρεμένο ζευγάρι, που πιστεύεται ότι είναι οι κάτοικοί του, οι οποίοι απεικονίζονται ως αριστοκράτες από την ενδυμασία και τα στολίδια τους.

Η σκηνή του συμποσίου που απεικονίζεται στον τάφο, παρά το γεγονός ότι βρίσκεται σε τάφο της χριστιανικής εποχής, αντικατοπτρίζει τις συνεχιζόμενες ειδωλολατρικές ταφικές παραδόσεις που συμβολίζουν τη μετά θάνατον ζωή ως αιώνιο συμπόσιο.

Παντρεμένο ζευγάρι σε συμπόσιο. [Credit: Andalou Agency]

Ενώ ο νότιος τοίχος υπέστη σοβαρές ζημιές, ο ανατολικός, δυτικός και βόρειος τοίχος, καθώς και η οροφή, παρέμειναν σχεδόν άθικτοι, παρουσιάζοντας ανθρώπινες μορφές που δεν μοιάζουν με κανένα άλλο παράδειγμα στην περιοχή. [Credit: Arkeoloji Haber]

Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι η πρόσφατα ανακαλυφθείσα τοιχογραφία θα συμβάλει σημαντικά στη μελέτη της παλαιοχριστιανικής εικονογραφίας, των ταφικών πρακτικών της ρωμαϊκής περιόδου και της εξάπλωσης του χριστιανισμού στην Ανατολία. Η ανακάλυψη αυτή ενισχύει επίσης τη φήμη της Νίκαιας ως σημαντικού θρησκευτικού και ιστορικού κέντρου, ήδη γνωστού για τη διοργάνωση της Πρώτης Συνόδου της Νίκαιας το 325 μ.Χ., η οποία διαμόρφωσε τις θεμελιώδεις χριστιανικές δοξασίες.

Καθώς οι ανασκαφές συνεχίζονται, οι ερευνητές ελπίζουν ότι η νεκρόπολη του Hisartepe θα αποκαλύψει επιπλέον τοιχογραφίες, επιγραφές ή αντικείμενα που θα μπορούσαν να ρίξουν περισσότερο φως στην πολυπολιτισμική και θρησκευτική ιστορία της αρχαίας Νίκαιας.

Πηγή: The History Blog, ArkeoNews

http://anaskafi.blogspot.com/2025/12/blog-post_16.html