Tα αρχαία αποφθέγματα περί «Μέτρου» και τα άμετρα μέτρα του Μνημονίου

του Γεράσιμου Γ. Γερολυμάτου

Είναι πολλά τα αρχαία αποφθέγματα που μας μιλούν για την ανάγκη του μέτρου. Παραθέτω ορισμένα εξ αυτών συνοδευόμενα από επίκαιρες σκέψεις. «Μέτρον άριστον» έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι δια του Κλεόβουλου του Λίνδιου, θέλοντας να τονίσουν την αξία της συγκράτησης και της ορθής συμπεριφοράς του βίου έναντι της ωφέλιμης χρήσης των πραγμάτων. Με παραπλήσιο νόημα και το «Μηδέν άγαν» του Σόλωνα, προειδοποιεί για τη λανθασμένη επιλογή κάποιου, να οδηγεί τα πράγματα προς τα άκρα τους, προς την υπερβολή. Με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, λοιπόν, η φιλοσοφία και η θυμοσοφία του λαού μας, έχουν περισώσει πλήθος εμπειρικών, διδακτικών αποσταγμάτων, για  να αποτρέψουν την κλίση του επιρρεπή ανθρώπινου βίου προς την «άμετρη» αποχαλίνωση του.

Βεβαίως, δεν είναι νέο, πως εμείς οι νεοέλληνες, οι κομπάζοντες κατά τα άλλα για την προγονική μας σχέση με εκείνους τους αρχαίους φωστήρες του πολιτισμού, δεν εφαρμόζουμε σχεδόν τίποτα, από όλα εκείνα που αυτοί μας δίδαξαν. Για αυτό και φτάσαμε μέχρι εδώ. Το ίδιο συμβαίνει και με το «Μέτρο», που μοιάζει να έχει εξαφανιστεί από τη ζωή μας, όπως ακριβώς και η κοινή λογική. Άλλωστε, το «Μέτρο», έχει άμεση σχέση με την κοινή λογική, αφού είναι μάλλον παιδί της. Στην Αθήνα, λοιπόν, το μοναδικό πράγμα που φέρνει στη μνήμη το «Μέτρο», έστω και συνηχητικά, είναι τα μέτρα του Μνημονίου. Ίσως και το Μετρό. Τίποτα άλλο.

Μιλώντας, παρεμπιπτόντως, για τα μέτρα του Μνημονίου, θα πρέπει να τονίσω ότι πρόκειται για μέτρα άμετρα! Σύμφωνα με το ρητό του Πρωταγόρα «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος», θα έπρεπε η μέριμνα του κράτους για τον άνθρωπο-πολίτη, να θεωρείται ύψιστη προτεραιότητα, προς την οποία θα έπρεπε να εναρμονιστούν τα μέτρα που αφορούν τη ζωή του. Όχι το αντίθετο! Σήμερα, όμως, οι άνθρωποι καλούνται να προσαρμοστούν αυτοί προς τα μέτρα και αν δε χωρούν τους κόβουν τα χέρια και τα πόδια για να χωρέσουν!

Υποτίθεται πως τα μέτρα σκοπό έχουν να επαναφέρουν μια αποχαλινωμένη κατάσταση στην ορθή της θέση, περιορίζοντας τις υπερβολές και τα λάθη που ευθύνονται για την ανισόρροπη εξέλιξη της. Η υπερβολή, ας μην ξεχνάμε, είναι ο εννοιολογικός αντίποδας του μέτρου. Το μέτρο, όμως, είναι πάνω από όλα και ζήτημα αναλογιών και έτσι η υπερβολή το μόνο που κάνει, είναι να καταστρέφει τις αρμονικές αναλογίες του. Τι γίνεται όμως, όταν τα ίδια τα μέτρα, δεν είναι τίποτα άλλο από υπερβολές, που διαταράσσουν επί τω χείρω κάθε κοινωνική αναλογία; Όταν απαιτούν, π.χ, να φορτώσουν στο 90% του λαού, που διαθέτει μόνο το 20% των κεφαλαίων, τα φορολογικά χρέη του 10% των πλουσίων, που κατέχουν το 80% της οικονομικής πίτας, αλλά δεν πληρώνουν; Τότε, απλά η προσπάθεια εξορθολογισμού και θεραπείας του προβλήματος αποτυγχάνει και το μόνο που καταφέρνει κανείς είναι η επιδείνωση του!

Αυτό συμβαίνει και στη δική μας περίπτωση, όπου το «Μέτρω χρω» του Πιττακού του Μυτιληναίου, έχει αγνοηθεί εντελώς. Τα «μέτρα» δεν αποδίδουν, διότι δεν περιέχουν καμία αίσθηση μέτρου και απλώς η οικονομία και οι πολίτες βουλιάζουν κάθε ημέρα και περισσότερο στην κινούμενη άμμο της χρεοκοπίας. Κανείς δεν εμπιστεύεται πλέον αυτά τα μέτρα ως λύση, διότι δε διαθέτουν καμία αναλογία προς την πραγματικότητα. Δεν επιτυγχάνουν, διότι είναι υπερβολή να πιστεύουν, ότι ο εξαθλιωμένος μέσος Έλληνας είναι σε θέση να πληρώσει παραπάνω από όσα μπορεί ήδη να αντέξει. Τι σημαίνει λοιπόν «Μέτρο»; Το να μετράς έναν άνθρωπο που έχει ύψος 1, 50 και εσύ να του φτιάχνεις ένα κοστούμι σα να ήταν 1,90; Ή να του δίνεις παπούτσια 45 νούμερο, όταν αυτός φοράει 41; Φυσικά, ενίοτε συμβαίνει και το αντίθετο!

Κάπως έτσι, είναι τα μέτρα που προσπαθούν κάποιοι να μας φορέσουν με το ζόρι. Κάπως έτσι, το «κοστούμι» του χρέους που μας έραψαν, ξεπερνά κατά πολύ το μέτρο του οικονομικού μας αναστήματος. Σχεδόν 5 φορές μεγαλύτερο νούμερο από τα ρούχα που φοράμε! Αν δεν ήταν οι πολιτικοί αυτοί που παίρνουν τα μέτρα, θα έλεγα πως είναι οι χειρότεροι κοπτοράπτες! Και αν δεν ήταν προδότες, θα έλεγα πως είναι αφελείς! Αλλά δεν είναι!