Ου δύνασθαι δυσοίν κυρίοις δουλεύειν

Για τα παραδοσιακά επαγγέλματα που χάθηκαν..

Επιμελείται η Δημοσιογράφος

Όλγα Μιχαλοπούλου-Κωνσταντοπούλου

Δυστυχώς δεν μπορούν να λέγονται άνθρωποι της Τέχνης και του Πολιτισμού όσοι δεν προάγουν με τη δουλειά τους το πιο δημιουργικό κομμάτι της ανθρώπινης δραστηριότητας, που δεν είναι άλλο από την επίτευξη της ποθητής ισορροπίας της ψυχής με το πνεύμα. Δεν γίνεται να υπηρετούμε δύο αφεντάδες. Ο Ναός της Τέχνης και ο  Ναός του Χρήματος έχουν διαφορετικούς πιστούς ο καθένας.

Αναφέρομαι ιδιαιτέρως στο ανθρώπινο δυναμικό του συστήματος που όλοι ονομάζουμε κοινώς, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία τα μέσα σήμερα, με ελάχιστες εξαιρέσεις στην κρατική τηλεόραση και σε κάποια έντυπα, δεν καταβάλλουν κάποιες έστω φιλότιμες προσπάθειες να προβάλλουν και να αξιοποιήσουν, τα στοιχεία του Ελληνικού πολιτισμού και της Παράδοσης μας, με τέτοιον τρόπο, έτσι ώστε να φέρνουν κοντά στον κόσμο αλλά και ιδιαιτέρως στους νέους ανθρώπους,   όλα όσα δικαιούνται να γνωρίζουν για τον τόπο τους και την πολιτιστική τους κληρονομιά,. Γιατί το κομμάτι αυτό της γνώσης του πολιτισμού μας και της παράδοσής μας οφείλει να είναι για τον καθένα από εμάς ένα αναπόσπαστο βιωματικό μας κομμάτι και να λειτουργεί αθροιστικά στο πολιτιστικό D.N.A μας.

Μερικοί σε κρίσεις μεγάλου αντεθνικισμού και μάλλον συγκεκαλυμμένου ανθελληνισμού, μας το χρεώνουν σαν ένα άχρηστο φορτίο των παρελθόντων χρόνων που ο καθένας το κουβαλάει σαν βάρος. Πρέπει να γνωρίζουν όμως όσοι έχουν τέτοια άποψη, ότι η ιστορία, μας καταδεικνύει διαρκώς, ότι στις ρίζες του παρελθόντος  βρίσκονται όλες οι αφετηρίες του πολιτισμού που γνωρίζουμε σήμερα. Με αυτή την έννοια λοιπόν πολλοί από εμάς δεν γνωρίζουμε αρκετές πτυχές της παράδοσης του τόπου μας και νομίζουμε ότι αυτή εξαντλείται μόνο στη γνώση της μουσικής μας παράδοσης, (γνώση παραδοσιακών χορών λαϊκά μουσικά όργανα κ.λ.π.). Αντίθετα υπάρχουν ένα σωρό πλευρές πολιτισμικών γεγονότων που συντέλεσαν στη δημιουργία αυτού που ονομάζουμε Παράδοση και λαϊκός πολιτισμός, και οι οποίες ακολούθησαν μια εξελικτική πορεία ανάλογη της ιστορικής και πολιτικής συγκυρίας.

Μεγάλο κομμάτι της παράδοσης του τόπου μας, την οποία όμως συναντάμε και σε άλλους λαούς, είναι τα λεγόμενα παραδοσιακά επαγγέλματα. Με αυτόν τον όρο, μιλάμε για την καταγωγή κάποιου αρκετά μεγάλου αριθμού επαγγελμάτων, που υπήρχαν πριν αρκετά χρόνια. Στη πορεία κάποια έγιναν προάγγελοι, μερικών από τα σύγχρονα επαγγέλματα που ξέρουμε στο σήμερα, ενώ για κάποιες άλλες κατηγορίες από τα επαγγέλματα αυτά, η εξέλιξη σταμάτησε εκεί που η ανάγκη για επιβίωση μαζί με τις αλλαγές που έφερε η περίφημη βιομηχανική επανάσταση τα κατάργησε εντελώς, η τους άλλαξε τελείως μορφή.

Μπορεί η σύγχρονη επικοινωνία μέσω των υπολογιστών να φέρνει ένα άλλο είδος κοινωνικής προσέγγισης των πραγμάτων και των γεγονότων σήμερα, αλλά είναι αδιανόητο όμως να μη γνωρίζουμε ότι:

 «Είναι ένας κόσμος που χάθηκε και καμιά αλλαγή δεν μπορεί να τον ξαναφέρει πίσω στη μορφή που ήταν…….να μιλήσουμε για τις υφάντρες, για τους αγωγιάτες τους ακονιστές τους γυρολόγους, τους γαλατάδες τους ασβεστάδες, τους γιαουρτζήδες, τους γανωματήδες τους μικρούς εφημεριδοπώλες των δρόμων τους γυρολόγους τους ντελάληδες τους κουλουρτζήδες τους λαϊκούς οργανοπαίκτες των δρόμων τους νερουλάδες και τόσα άλλα….»

Μέσα απ΄ τα εκθέματα των μουσείων και των λαογραφικών εργαστηρίων έχουν έρθει στο φως όλα εκείνα τα σημεία που μέσα από το πρίσμα της Τέχνης αναδιπλώνονται με τέτοιο τρόπο ώστε το διαφορετικό να γίνεται οικείο….. Τότε μόνο το  άγνωστο τείνει να γίνει γνώριμο και η Τέχνη φανερή! Μέσα απ΄ τον χρόνο δένονται οι μνήμες με άρρηκτες κλωστές…Γιατί μέσα σε αυτές τις μνήμες είναι ζυμωμένος ο αέναος αγώνας του ανθρώπου και η πάλη του. Με το χρόνο…με το ανέφικτο…Με την ανάγκη για επιβίωση. Αυτή που γεννά όλες τις αλήθειες και κατεργάζεται όλες τις τέχνες!

Η βασική σκέψη λοιπόν που πρέπει να μας απασχολεί είναι με ποιους τρόπους θα μεταδώσουμε αυτή τη γνώση. Γιατί η Γνώση είναι σαν τη παραβολή με τους πέντε άρτους που μοίρασε ο Χριστός στους πεινασμένους ανθρώπους που είχαν μαζευτεί να τον ακούσουν. Πέντε άρτοι στάθηκαν ως εκ θαύματος αρκετοί για να χορτάσουν χιλιάδες. Κι όλα αυτά συνέβαιναν μπροστά στα ξαφνιασμένα μάτια των μαθητών του. Όμως έτσι συμβαίνει με τη γνώση. Με όσους περισσότερους τη μοιράζεσαι, τόσο πιο πολύ αυξάνεται. Γιατί η διαίρεση γίνεται στο κέντρο ενός κυττάρου που τον πυρήνα του, αποτελεί ο άνθρωπος και η εξέλιξή του. Αλλά το ίδιο ξαφνιασμένος μένει και ο κόσμος σήμερα…πεινασμένος και διψασμένος να γευτεί πράγματα και αλήθειες! Νοιώθει αδύναμος κάποιες φορές από την εξέλιξη που τον ξεπερνά και του εκμηδενίζει την ταυτότητα συρρικνώνοντας το ανθρώπινο στοιχείο και τον οδηγεί στην αποσυνειδητοποίησή του…

Όμως τίποτα δεν στέκει έτσι ασάλευτο στο χρόνο. «το κάρμα επενεργεί» παρατηρεί ο Arnold Toynbee και το ταξίδι ποτέ δεν τελειώνει. O Kαβάφης σε κάνει να νοιώσεις βαθιά αυτό το φευγιό του παλιού κόσμου…

«Αποχαιρέτα την λοιπόν την Αλεξάνδρεια που φεύγει,

σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος

σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες τέτοια πόλη.

Αποχαιρέτα την Αλεξάνδρεια που χάνεις».

Βιβλιογραφία:

«Παραδοσιακά επαγγέλματα-Ταξίδι στο χθες»-Βασίλης Σαρησάββας-Εκδ. ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ παιδεία.