Ποιος είναι σήμερα ο πετυχημένος δάσκαλος

του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη

Δάσκαλου-Συγγραφέα

Η κοινωνία της κατανάλωσης, του συμφέροντος και της εκμετάλλευσης έχει δημιουργήσει ρήγματα σε έναν από τους στυλοβάτες της εκπαίδευσης, στο δάσκαλο. Η αμφισβήτηση, η υποβάθμιση και κυρίως η αδιαφορία, μείωσαν το κύρος του δασκάλου. Αν σκεφτούμε ότι «το έργο του δασκάλου είναι σπουδαίο και βασικό για την ύπαρξη της κοινωνίας...υψηλότερου και ανώτερο από τις τέχνες των άλλων ανθρώπων» (1), τότε θα κατανοήσουμε γιατί γίνεται αυτή η πολεμική σε ένα πνευματικά ευγενές έργο. Και αν υπάρχει μια κοινωνική αντίσταση, αυτή διακρίνεται από τους προικισμένους εκπαιδευτικούς που έχουν καταλάβει ποιος είναι ο ρόλος τους. Ο δάσκαλος επιφορτίζεται συνήθως τον ρόλο: (2)

α) της μεταβίβασης γνώσεων και δεξιοτήτων. β) της πολιτικής και κοινωνικής προσαρμογής του παιδιού στην κοινωνία. γ) της αξιολόγησης των μαθητών ανάλογα με τις πνευματικές και κοινωνικές ικανότητες. δ) της παιδαγωγικής και εκπαιδευτικής αλλαγής. ε) της συνεργασίας με μαθητές, συναδέλφους και άλλους φορείς.

Μια γενική θεώρηση του έργου του δασκάλου μας πείθει ότι ο ίδιος δεν είναι μόνο ένας απλός μεσολαβητής ανάμεσα στο μαθητή και τα μορφωτικά αγαθά, αλλά ένας μορφωτικός παράγοντας με αποφασιστική σπουδαιότητα. Είναι αυτός που καλλιεργεί τη φιλαγνωσία, την αγάπη για δημιουργική εργασία, την αισιοδοξία, τη μαχητικότητα. Πλουτίζει τον συναισθηματικό κόσμο του παιδιού και διδάσκει την καλοσύνη, την ευγένεια και την αγαθότητα. Ο δάσκαλος είναι ο ηρωικός μαχητής από τον οποίο εξαρτάται η προκοπή των παιδιών, η προαγωγή της κοινωνίας και η ζωή του έθνους.

Για να ανταποκριθεί όμως στις παραπάνω απαιτήσεις πρέπει να είναι ενημερωμένος και να κάνει την αυτοκριτική του. Τότε θα αποφύγει την απομόνωση και την δικαιολογία ότι φταίνε όλοι εκτός από τον ίδιο. Τι πρέπει όμως να κάνει ο δάσκαλος για να πετύχει το έργο του; Να δημιουργήσει διαπροσωπικές σχέσεις με τους μαθητές και τους γονείς και να ενδιαφερθεί για την παιδεία, δηλαδή την προαγωγή ικανότητας για ελεύθερη έκφραση, ανεξάρτητη σκέψη, υπευθυνότητα και αυτονομία (4). Ακόμη πρέπει να κερδίσει τον μαθητή με μια απλή αφοπλιστική κίνηση, με ένα χαμόγελο. Η χρήση της σταθερότητας, της ειλικρίνειας, της καθαριότητας στη σχέση του απέναντι στο μαθητή θα δημιουργήσει μια ευγενή εικόνα που θα δημιουργήσει χαρά στο συναισθηματικό κόσμο του μικρού παιδιού.

Το πόσο όμως θα βοηθήσουν όλα αυτά εξαρτώνται από τη σωστή χρήση «της μεθόδου και της καλής οργάνωσης διδασκαλίας» που θα λαμβάνει υπ΄όψη (ο δάσκαλος) και θα έχει μελετήσει την ατομικότητα των μαθητών του, τις κλίσεις τους, τα ενδιαφέροντα και το ρυθμό εργασίας τους (5). Ένα κλειδί της επιτυχίας είναι και «το ότι ο δάσκαλος θα πρέπει να παρουσιάζει τα πράγματα με τέτοιο τρόπο που να ενθαρρύνει τους μαθητές να παίρνουν αποφάσεις και να λύνουν προβλήματα» (6). Μήπως όμως ζητούμε πολλά από τον δάσκαλο και του δημιουργούμε άγχος;

Θα έλεγα ότι η εποχή μας με τον ανταγωνισμό που προωθεί, μας δημιουργεί κάποια ιδεώδη πρότυπα με ιδεαλιστικό υπόβαθρο σαθρό, που δυστυχώς καταρρέουν με μεγάλη ευκολία. Αν όμως σ΄αυτή την πραγματικότητα ανακοινώσουμε τα αποτελέσματα κάποιων θετικών ερευνών και στατιστικών, δώσουμε την εικόνα των επιτυχημένων δασκάλων και προσδιορίσουμε τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του δασκάλου, τότε ίσως να έχουμε μια διαφορετική συνέχεια στην ιστορία της Εκπαίδευσης. Ποια όμως είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός καλού δασκάλου; (7)

1) Η αγάπη στο παιδί. 2) Η αγάπη στο επάγγελμά του. 3) Το πνεύμα δικαιοσύνης. 4) Η σωματική και ψυχική υγεία. 5) Η κοινωνικότητα. 6) Η επιμονή-υπομονή. 7) Το χιούμορ.

Η σκέψη της επιτυχίας ή αποτυχίας εξαρτάται από την εσωτερική προσπάθεια που καταβάλλει ο ίδιος ο δάσκαλος. Μόνο με τον πειραματισμό και τον συνεχή αγώνα θα πετύχει. Γιατί θα καταφέρει «να τροποποιήσει και να εξελίξει την αυτοπαρουσίασή του και τις διδακτικές του τεχνικές, υιοθετώντας μια μορφή που να είναι αποδεκτή στα παιδιά και να έχει αρκετή ελαστικότητα, ώστε να ανταποκρίνεται στις ατομικές ανάγκες διαφορετικών ομάδων και διαφορετικών ατόμων μέσα σ΄αυτές τις ομάδες» (8).

Ο δάσκαλος είναι ένας από τους πολλούς αφανείς ήρωες της κοινωνίας μας. Νιώθουμε όμορφα, είμαστε περήφανοι όταν βλέπουμε πετυχημένους εκπαιδευτικούς. Όταν οι ίδιοι γίνονται αρωγοί του έργου τους κοπιάζοντας και δίνοντας τον καλύτερό τους εαυτό. Και σίγουρα η εκπαίδευση μόνο τότε θα αλλάξει, όταν οι ίδιοι εκπρόσωποί της, οι δάσκαλοι, συμμετέχουν στις διαδικασίες της αλλαγής της.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.       Ι. Ν. Χαραλαμπόπουλος, (1980) Γενική Παιδαγωγική, σ. 97, Αθήνα.

2.       Θ. Χ. Νταλάκας, (1983) Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία, σ. 193-4, Ιωάννινα.

3.       Α. Γ. Καψάλης, (1983) Παιδαγωγική Ψυχολογία, σ. 407, Εκδ. Αφοί Κυριακίδη, Θεσ/νίκη.

4.       Θ. Χ. Νταλάκας, (1983), βλ. Σ. 192.

5.       Ν. Ι. Γιαννούλης, (1980), Εισαγωγή στη Διδακτική, σ. 286, Αθήνα.

6.       Π. Πασιαρίδης και Γ. Πασιαρίδη (1993), το αποτελεσματικό σχολείο και ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός, σ. 24, Θεσ/νίκη.

7.       Ι. Ν. Χαραλαμπόπουλος, (1983), βλ. σ. 49.

8.       D. Fontana, (1996), Ο εκπαιδευτικός στην τάξη, Εκδ. Σαβάλλα.