Ο ποιητής Νίκος Καββαδίας

Ο ποιητής των επτά θαλασσών

«Θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων…»

Γράφει ο συγγραφέας

Δημήτρης Βαρβαρήγος

Για πότε πέρασε ο χειμώνας και να το καλοκαίρι παρών, να μας κάνει να ζούμε την ομορφιά του και να αδημονούμε για τις χάρες και τις χαρές της θάλασσας. Γιατί, όταν λέμε φτάνει ή έφτασε το καλοκαίρι δεν σκεφτόμαστε άλλο από τη θάλασσα. Αυτό το υγρό στοιχείο που ακόμη κι αυτοί που δεν το αγαπούν με πάθος, δεν μπορούν να μείνουν αδιάφοροι μπροστά στο μεγαλείο του. Εμένα αμέσως μου έρχονται στο νου ταξίδια υπερπόντια, θάλασσες, ωκεανοί και χωρίς να το καταλάβω πως, ψιθυρίζω στίχους του ποιητή της θάλασσας, Νίκου Καββαδία.

                 MAL DU DEPART

Θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής

των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων,

και θα πεθάνω μια βραδιά, σαν όλες τις βραδιές

χωρίς να σχίσω τη θολή γραμμή των οριζόντων.

Για το Μαδράς τη Σιγγαπούρη και το Σφάξ

θ’ αναχωρούν σαν πάντοτε περήφανα τα πλοία

κι εγώ, σκυφτός σ’ ένα γραφείο με χάρτες ναυτικούς

θα κάνω αθροίσεις σε χοντρά λογιστικά βιβλία.

Θα πάψω πιά για μακρινά ταξίδια να μιλώ

οι φίλοι θα νομίζουνε πώς τάχω πιά ξεχάσει,

κι η μάνα μου, χαρούμενη, θα λέει σ΄όποιον ρωτά

'' Ήταν μια λόξα νεανική, μα  τώρα έχει περάσει..''

Μα ο εαυτός μου μιά  βραδιάν  εμπρός μου θα υψωθεί

και λόγο ως ένας δικαστής στυγνός, θα μου ζητήσει

κι αυτό το ανάξιο χέρι μου που τρέμει θα οπλιστεί

θα σημαδέψει, κι άφοβα το φταίχτη θα χτυπήσει.

Κι εγώ που τόσο επόθησα μια μέρα να ταφώ

σε κάποια  θάλασσα βαθειά στις μακρινές Ινδίες,

θα΄χω ένα θάνατο κοινό και θλιβερό πολύ

και μια κηδεία σαν των πολλών ανθρώπων τις κηδείες.

( Μαραμπού)

Ο Καββαδίας στον ασύρματο του πλοίου

Ο Νίκος Καββαδίας, γεννήθηκε το 1910 στο Χαρμπίν της Μαντζουρίας μεγάλωσε στον Πειραιά και πέθανε στην Αθήνα το 1975. Από το 1929 ταξίδευε ως ασυρματιστής του εμπορικού ναυτικού. Έτσι κατάφερε να γυρίσει όλο τον κόσμο. Πήγε σε χώρες μακρινές με εξωτικά τοπία και διαφορετικούς ανθρώπους. Ο Καββαδίας ήταν μια έντονη ανθρώπινη και λογοτεχνική ιδιοτυπία. Λες και προερχόταν από τη θάλασσα σε κέρδιζε αμέσως ο άνθρωπος που ερχόταν απ’ τη θάλασσα.

Παράλληλα με τη δουλειά του ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία, ιδιαίτερα με την ποίηση. Το 1933 κυκλοφορεί τη συλλογή ποιημάτων με τίτλο «Μαραμπού». Το 1947 κυκλοφορεί μια άλλη με τίτλο «Πούσι». Και οι δύο διαβάστηκαν πολύ στην Ελλάδα και αγαπήθηκαν από τον κόσμο. Και στις δύο συλλογές αναφέρεται στις μακρινές θάλασσες και τα λιμάνια, τους μακρινούς εξωτικούς ανθρώπους και τη ζωή πάνω στα εμπορικά καράβια που ταξιδεύουν.

Το 1954 τύπωσε ένα μυθιστόρημα με τίτλο «Βάρδια» όπου εξιστορεί διάφορες ιστορίες ναυτικών που ζουν τη σκληρή ζωή των υπερπόντιων ταξιδιών. Το 1975 κυκλοφόρησε μια ποιητική συλλογή με τίτλο «Τραβέρσο». Πολλά ποιήματα του μελοποιήθηκαν από έλληνες συνθέτες.

Σε ένα από τα ταξίδια του ως ασυρματιστής

Ο Καββαδίας ανήκει στους κοσμοπολίτες, που κάνανε κατά ένα τρόπο το ταξίδι του Οδυσσέα «που είδανε και μάθανε πολλά από τους σπουδασμένους». Η Θάλασσα, ο πλατύς ωκεανός, τον οδήγησαν στον κοσμοπολιτισμό, στο αίσθημα δηλαδή και την αντίληψη πως είναι ένας κάτοικος της γης, ένας διαβάτης του πλανήτη μας. Στη θάλασσα βρήκε ανοιγμένους τους αληθινούς δρόμους της λύτρωσης απ’ τη μονοτονία της στατικής ζωής.

Έτσι δεν άφησε τα όνειρα της άγονης και ονειροπολημένης μονάχα φυγής να τον κατασπαράξουνε, μα εκείνος κατασπάραξε με δόντια ηδονικά τη δροσερή την εύγευστη σάρκα της ταξιδιωτικής πραγματικότητας που την έζησε με τρόπο ουσιαστικό και σαν ναυτικός και σαν ποιητής. Με τα Μαραμπού, πλατιά παράθυρα ανοίχτηκαν στους γκρίζους τοίχους της κοσμοπολίτικης ποίησης, αποκαλύπτοντας την ανακουφιστική θέα της απέραντης θάλασσας με τα καράβια τους ανθρώπους των αληθινών ταξιδιών.

Η περιπέτεια μιας ανήσυχης θαλασσινής ψυχής, έντονα εκφράζεται στο έργο του Καββαδία. Η θάλασσα κυριαρχεί παντού σαν απέραντος δρόμος γνώσεων, σαν διέξοδος του ανικανοποίητου, παρήγορη προέκταση πέρα απ’ τους ασφυκτικούς ορίζοντες του παραδεκτού. Η εναλλαγή της, η χωρίς στατικότητα αδιάκοπη κίνηση, το πελώριο και μεταβλητό της οι μόνες πραγματικότητες για τον ποιητή, τον ξεκουράζουν σε μια συνεχή περιπέτεια σε μια αναζήτηση για την κατάκτηση και την καταγραφή του ξένου, σε’ ένα τυραννικό κυνήγι μοναξιάς. Τα λιμάνια μικροί σταθμοί για λίγη ξεκούραση κι αναπαμό απ’ τις ευθύνες της βάρδιας. Οι άνθρωποι επιβάτες περνούν και φεύγουν. Οι μνήμες μένουν πολλές να συσσωρεύονται στην ανωνυμία τους.

Ο στίχος του Καββαδία σε συνεπαίρνει καθώς οι εντυπώσεις του από τα θαλασσινά ταξίδια παραμένουν νωπές μέσα από τους στίχους. Η ποίηση του σε παίρνει μαζί της, σε ταξιδεύει, σε μαγεύει, σε προβληματίζει. Μολονότι το έργο που άφησε σε έκταση είναι μικρό, τρεις όλες κι όλες οι ποιητικές του συλλογές, σε αξία είναι ρεαλιστικά μεγάλο καθώς η αντοχή των στίχων με τους γνωστούς ρυθμούς και τις απαραβίαστες ομοιοκαταληξίες είναι ένα κατόρθωμα. Τα ποιήματα του μέσα από την μελοποίηση τους μας κρατούνε κοντά σε ένα μεγάλο θαλασσινό μεράκι που θυμίζει, τι άλλο, Ελλάδα.

Βιβλιογραφία Πάπυρος Λαρούς.

Βιογραφίες- εργογραφίες Ελλήνων συγγραφέων Δημήτρη Κιτρινιώτη. Γιάννη Μυλωνά