Πλόες...

Βυζαντινός "Δρόμων", του Ηλία Καρδίμη

Ηλίας Καρδίμης

Μια δημιουργία σε σχέση με την αρχαία Ναυτική μας Παράδοση….

Στο Ζεφύρι της Δυτικής Αθήνας δραστηριοποιείται εδώ και πολλά χρόνια ένας ξεχωριστός δημιουργός, τα έργα  του οποίου μοιάζουν να διασχίζουν πλέοντας πολλούς αιώνες, μέσα στη θάλασσα του χρόνου. Ο Ηλίας Καρδίμης είναι ίσως ο μοναδικός κατασκευαστής αρχαίων πλοίων που τα έργα του υπό κλίμακα, αποτελούν κατά την ομολογία των ειδικών ναυπηγών, μοντέλα αισθητικής και επιστημονικής ακρίβειας σε ότι αφορά την πραγματική μορφή των αρχαίων πλοίων.

Ο Πρόεδρος του Τεχνικού Μουσείου Θεσσαλονίκης και καθηγητής του Α.Π.Θ κ Ν. Οικονόμου σημειώνει για τα έργα αυτά: «Η προσπάθεια του κ. Η. Καρδίμη να συνθέτει έργα υπό κλίμακα από άμορφο κορμό ξύλου, όπως το πλοίο της Σάμου (Σάμαινα, Αθηναϊκή Τριήρης και Βυζαντινός Δρόμων) που έχουμε την τύχη να παρουσιάζουμε στο ΤΕΧΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ σε εκθετήριο ειδικά σχεδιασμένο για την προβολή της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, είναι άξια θερμών συγχαρητηρίων..»

το σκαρί του πλοίου Σάμαινα,
που ανακαλύφθηκε σε αρχαιολογική έρευνα

Ειδικά η προσπάθεια ανακατασκευής από τον Η. Καρδίμη του αρχαίου πλοίου Σάμαινα που ναυπηγήθηκε στη Σάμο τον 6ο π.Χ αιώνα, αποτελεί μια πρώτη παγκοσμίως απόπειρα που βασίστηκε σε σχετικές έρευνες και ιστορικά στοιχεία που συνέλεξε ο κατασκευαστής. Αξίζει να σημειωθεί ότι έργα του Η. Καρδίμη συμπεριλαμβάνονται στα εκθέματα  κρατικών Μουσείων σχετικών με το αντικείμενο, όπως  το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, το Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Ναυτικής Παράδοσης, στο πλοίο-μουσείο «Ο/Κ Αβέρωφ» στο Φάληρο, στις εκθέσεις Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ υπό την αιγίδα του Μουσείου Ναυτικής Παράδοσης κατασκευάστηκαν Αθηναϊκές Τριήρεις και Βυζαντινοί Δρόμωνες για τις ανάγκες του Μουσείου σε διεθνείς εκθέσεις, για τα «Ποσειδώνια΄98» και για συμβολικά δώρα σε επισήμους. Με εγκωμιαστικά σχόλια επίσης έγιναν αποδεκτές οι δημιουργίες του κ. Καρδίμη, από ειδικούς επιστήμονες, ιστορικούς και ερευνητές, καθώς και αξιωματικούς του Π.Ν.

Τα έργα αυτά κατασκευάζονται από τον Η. Καρδίμη και τους συνεργάτες του στο εργαστήρι του στο Ζεφύρι, Βύρωνος & Μακεδονίας τ.κ 13451, με  πολύ μεράκι και απέραντη υπομονή. Εκατοντάδες μικρά κομμάτια από κομμένα ξύλα και δουλεμένα ένα-ένα στο χέρι, με ειδικά εργαλεία λεπτουργικής, πολλά από τα οποία κατασκευάστηκαν για το σκοπό αυτό, συνθέτουν ένα καταπληκτικό αποτέλεσμα. Τα ξύλα που χρησιμοποιούνται είναι ειδικά κατεργασμένα  για να μη σκεβρώνουν, όσα χρόνια κι αν περάσουν, ενώ η συγκόλλησή τους γίνεται με πολύ ισχυρή κόλλα που είναι χρωματισμένη με μαύρο χρώμα για να τονίζονται οι λεπτομέρειες των αρμών.

Για τον σχεδιασμό και την απόδοση με κάθε δυνατή λεπτομέρεια των χαρακτηριστικών των έργων, χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από διάφορες ιστορικές πηγές που συνέλεξε ο κατασκευαστής τους από μουσεία, βιβλιοθήκες, αλληλογραφία με ξένα αρχαιολογικά και ναυτικά μουσεία και ερευνητές του είδους. Τα πλοία του Η. Καρδίμη που κατασκευάζονται σε αυστηρά αριθμημένα κομμάτια, κατά σειρά προτεραιότητας και συνοδεύονται από πιστοποιητικά γνησιότητας, διατίθενται σε προνομιακές τιμές και αποτελούν ιδιαίτερα συλλεκτικά κομμάτια για όσους ενδιαφέρονται να τα αποκτήσουν.

Η ΑΘΗΝΑΙΚΗ  ΤΡΙΗΡΗΣ

Αθηναϊκή "Τριήρης", του Ηλία Καρδίμη

Η τριήρης ήταν το αριστούργημα της αρχαίας ελληνικής ναυπηγικής. Οι πρώτες τριήρεις φαίνεται ότι ναυπηγήθηκαν μεταξύ του 650-610 π.Χ στη Σάμο ή στην Κόρινθο, η ναυπήγησή τους όμως, όπως και η χρησιμοποίησή τους, έφτασαν στο ανώτατο σημείο τελειότητας στην Αθήνα. Τόσο περήφανοι ήταν οι Αθηναίοι για τις τριήρεις τους ώστε, όταν κάποιος τους ρωτούσε από ποιό μέρος είναι, απαντούσαν «Από κεί που φτιάχνονται οι ωραίες τριήρεις».

Η αθηναϊκή τριήρης, στην εξελιγμένη μορφή της, γύρω στα τέλη του 5ου π.Χ αιώνα, εκτιμάται ότι είχε τα εξής χαρακτηριστικά: Μήκος 37 μ, πλάτος 5,20 μ, βύθισμα 1,5 μ και εκτόπισμα 70 τόνους. Διέθετε 170 κουπιά διατεταγμένα σε τρείς σειρές από κάθε πλευρά, όπως βλέπουμε σε ανάγλυφο που βρέθηκε στο Ερεχθείο. Το συνολικό πλήρωμα, μαζί με τους κωπηλάτες, ήταν 210-216 άνδρες. Ανώτατος διοικητής ήταν ο «τριήραρχος».

Το πλοίο έφερε έναν κύριο ιστό με μεγάλο τετράγωνο πανί και έναν ακόμη μικρότερο, προς την πλώρη. Διέθετε δύο τιμόνια σαν πλατιά κουπιά, ένα από κάθε πλευρά της πρύμνης. Ο κύριος οπλισμός της τριήρους ήταν το φοβερό έμβολο της πλώρης, με ισχυρή μεταλλική επένδυση, όπως επίσης καταπέλτες κ.ά. εκηβόλα όπλα. Η ανώτατη ταχύτητα του πλοίου κατά τη διάρκεια των χειρισμών της ναυμαχίας (που δινόταν με το παράγγελμα «έρριδε») έφτανε έως 12 μίλια την ώρα.

Κάτω από τους επιδέξιους χειρισμούς των Αθηναίων, οι τριήρεις καταναυμάχησαν το 480 π.Χ τον Περσικό στόλο στο Αρτεμίσιο και τη Σαλαμίνα. Η τριήρης αποτέλεσε το μέσο με το οποίο δημιουργήθηκε και στηρίχθηκε η Αθηναϊκή ναυτική ηγεμονία και ολόκληρος ο «χρυσούς Αιών» του Περικλή, όταν η Αθήνα έγινε το παγκόσμιο πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο από το οποίο άνθισε ο θεσμός της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. 

(Κ. Π ΑΪΖΗΣ- ΠΑΡΑΔΕΛΗΣ  (Αντιναύαρχος Π.Ν ε,α. Πρόεδρος Ναυτικού Μουσείου Ελλάδας )

(Πρώτη δημοσίευση του άρθρου στο περιοδικό Πολιτιστική «ΕΝΝΕΑΔΑ», τ. 4^ο, 2001)